ინგილოური დიალექტის ლექსიკონი

შემდგენლები: ი. გიგინეიშვილი, ვ. თოფურია, ი. ქავთარაძე

-
There are currently 957 names in this directory
აამჟიეველი
ასამჟავებელია, ასაფუებელია; ამჟავდება.

აარ
არ, არა.

ააფეთქეველი
ასაფეთქებელია; აფეთქდება

ააქონს
იღებს; აიღებს.

ააქს
იღებს.

აგრ-იგრ
აქეთ-იქით.

აგრევს
აგროვებს

ადათ
წესი, ჩვეულება.

ათეთრევს
(ათეთრებს) (თორნეს) ახურებს (იხ თორნეჲ გათეთრევაჲ).

ათელ
რამდენიმე (10-11) ხელეური, ძნა.

აკრნ
(< აკრვენ < აკვრენ) აკრავენ; ჰკიდებენ, მიართმევენ: აკრნ საჩუქარს მიართმევენ საჩუქარს (იხ. კვრაჲ).

აკრბს
აქებს.

ალაჲ
სარეველა (ბალახი): ალაჲ ქნაჲ გამარგვლა, სარეველა ბალახის ამოცლა.

ალატი
გრძელი სწორი ჯოხი, ჭოკი; დიდი ჯოხი, დიდი სახრე.

ალი ზრკ
სარეველა ბალახის ძირკვი.

ამააგრევ
ამოაგროვებ.

ამააშოველა
ამოსაშვებად.

ამათ
ამით; ამათი.

ამამ
ამან, თვითონ ამან, აი ამან.

ამან
არიქა, აბა ჰა.

ამაშინსუკან
(< აი მაშინის უკან) აი მაშინდლიდან, იმ დროიდან, ამის შემდეგ.

ამდღევაჲ
ამღვრევა: ვამდღევთ.

ამმა
მაგრამ.

ამჟურა
ამგვარი, ამნაირი (შდრ. -ჟურა).

ამსრულდა
შესრულდა.

ანალუღ
სარძლოს აღზრდის საზღაურად საქმროს ოჯახისათვის გამორთმეული ფული.

ანიავეს
ანიავებს: ვანიევთ.

ანჟაღ
მაგრამ, ოღონდ.

აჲ
ა) ეს; ამ: გადაჲხორწნენ ნეფეც და აჲგადევიც; აჲ ქოსასთან; ბ) აი: აჲ მერცხალიც მოსულა; გ) შორისდებ. მიმართვისას: ა, აბა, აუ: აჲ თლქ! − აბა, მელა!

აჲაჰყაბ
ფეხსაცმელი.

აჲგრე
აი აგრე, აი ასე, ამნაირად; აჲგრეც − აი აგრეც.

აჲგრიავ
აი აგრეო, აი ასეო, ამნაირადო, ასე და ასეო; ამნაირად, ამგვარად.

აჲე
აი იმათ.

აჲი
ერთგვარი ნაწილაკი, შეესატყვისება: არა, ხომ, აკი: ჭმას უკან აჲი − ჭამის შემდეგ არა.

აჲი-და
აი ეგერ, აი იქ.

აჲმა
აი მაგას.

აჲმაგრ
აი მაგრე, აი ეგრე, მაგნაირად.

აჲმაზე
იმიტომ; იმისთვის.

აჲმას
აი იმას: აჲმასაც ვიყიდი.

აჲმაშინსუკან
(< აჲ მაშინის უკან) ამ დროიდან, ამის შემდეგ.

აჲმიბე
აი იმისთვის.

აჲჟურა
ამისთანა, ამნაირი.

აჲს
აი ის.

აჲტანავ
აიღებ.

აჲტანს
აიღებს.

აჲქ
აი იქ: აჲქავ აი იქვე.

აჲქიჲ
აი იქიდან.

აჟდნს, აჟდნავს
სვამს, „აჯენს“: აჟდნენ.

არ-ალი
არ არის.

არჸ
არა.

ასრიალევს
შემოატარებს, ასეირნებს.

ასტამ
(მრ. ასტმევ) ასტამი, რკინის პატარა ნიჩაბი თორნიდან პურის მოსახდელად.

ატანაჲ
აღება, ხელში დაჭერა: აჰტანს იღებს.

აფტუა, აფტუფა, ჰაფთუფა
პატარა ორპირიანი თუნგი სპილენძისა.

აქ
აქვს (იხ. აქ): აქო − აქვსო; გაქო − გაქვსო.

აქაჲთი
აქედან.

აქთონ
ამდენი.

აქიჰ
აქედან.

აქონდა
ჰქონდა.

აქ, აქ
(ჰქონდა) იხმარება როგორც სულიერ, ისე უსულო სახელთან: ჰყავს (ჰყავდა): აქვს (ჰქონდა: მენაჴ აქ; კამმეჩ აქ.

აღ მალაჲ
(„თეთრი ქაფჩა“) გადატ. ნახნავში ფარცხვის დროს წყალია მიშვებული, ამ დროს ნიადაგი თეთრ ქაფს იკეთებს, ფარცხის გადავლით მიწა სწორდება და ილესება. ამ პროცესს ჰქვია „აღ მალაჲ“.

აღაჲანა
მსმელი; გადატ. განსაკუთრებით პატივსაცემი, საპატიო.

აღზბს
აღვიძებს.

აყარ
(აყრისა) სხვენი.

აშიღ
აშუღი, მომღერალი და დამკვრელი.

აჩუღ
სახლის წინა ადგილი, პატარა მოედანი სახლის წინ ეზოში.

აცმევნევს
აცმევს, მოსავს.

აწვ[ის]
აწვება.

ახირ, ახირი
ბოლოს, დასასრულ.

ახლე
ახლოხან; ახლოს: დილას ახლე; საღამოსთან ახლე.

აჰაზირებს
ახაზირებს, ამზადებს.

აჰტანს
(ჴელში) იღებს (ხელში) (იხ. ატანაჲ).

აჰტიათი
მარაგი.

აჰყონს
აჰყავს.

აჸრ
არ, აღარ.

ბაა
შორისდებ. ვაჰ.

ბაკან
ბაკანი, ხის დიდი ჯამი (იხმარება საწყაოდ, მაგ. ოთხი ბაკანი ერთი ფუთია).

ბალიმარცოლ
საალერსო: ბლის მარცვლის შესადარებელი, ლამაზი.

ბარაბარ
ბარიბარ, თანასწორად.

ბაშ
თავი, მეთაური, უფროსი.

ბაშმაყ
(მრ. ბაშმაყევ) (რუს. მრ. башмаки) უყელო ფეხსაცმელი.

ბახთიანი, ბახტიანი
ბედნიერი.

ბახტ
ბედნიერება,

ბახტიანი, ბახთიანი
ბედნიერი.

ბეზარ
მობეზრებული, თავმოძულებული: ბეზარ მაჲყონს − თავს მოაბეზრებს; ბეზარ ვართ − თავმობეზრებული ვართ.

ბელა
1. უბედურად, გაჭირვებულად; 2. ძალიან, მეტისმეტად, ასე, ამდენად.

ბერ
ბებერი, მოხუცებული.

ბეშიმჯი
მეხუთე.

ბეჰ
ბე, ავანსი.

ბიზაჲ
ბიძა, მამის ძმა.

ბიზიშლ
ბიძაშვილი.

ბითავ, ბითოვ
მთელი, მთლიანი: ბითავა (ვითარებ. ბრ.) მთლად, სულ ერთიანად.

ბირბაშ
პირდაპირ.

ბიჭო
ა) წოდებ. ბიჭო; ბ) გაკვირვების შორისდებ. ბიჭოს!

ბოლი
უხვი, დოვლათიანი.

ბუთაღ
(მრ. ბუთღევ) ტოტი, შტო, რტო.

ბუხარა
ბუხარი.

ბვრ
ბევრი: ბვრს − ბევრს.

ბწ
(მრ. ბწბი) ბეწვი, თმა.

ბთმ
ყველაფერი მთელი, ყველა; მთლად.

ბთმჟურა
ყველანაირი, ყოველგვარი.

გაათენეველა
გასათევად.

გაათიბელ
გასათიბავი; გაათიბელ დროზე − გათიბვის დროს.

გაათხოვებელ
გასათხოვებელი, გასათხოვარი.

გაარბენელ
გასარბენი; გაარბენელი − გაიქცევა.

გააწევნელა
მისასვლელად, მისაღწევად.

გააჰწორას
გაასწოროს; გაასწორებს.

გაგმიცხო
გამოგიცხობ.

გადაბღერტვაჲ
გადაბერტყვა, გადაწმენდა: გადაჰბღერტავ.

გადაჲ
(ნათ. გადის) ბიჭი, ვაჟიშვილი: ლამაზ გადაჲს − კარგი ბიჭია.

გადაწყტაჲ
გადაწყვეტა; მოწყვეტა, მოცლა: გადაჰწყტდნენ.

გადახორწნაჲ
გადახვეწა, გადაკარგვა, გაქცევა; გადასვლა. გადაჲხორწნება − გადაიკარგება, გადაიხვეწება: გადაჲხორწა.

გათეთრევაჲ
იხ. თორნეჲ გათეთრევაჲ.

გათიბითავ
გათიბვისთანავე.

გათრევაჲ
ერ გუთანს გაათრევს. გადატ. ერთ გუთანს გაატარებს, დახნავს; გუთნის შებმა შეუძლია, ერთ გუთნეულს შეაბამს, გამოიყვანს.

გაილს
გაივლის.

გაკეთება
გამომუშავება.

გალალაჲ
გალალვა, გარეკვა, წაყვანა: გაჰლნ გალალავენ, წაიყვანენ.

გამააქს
გამოაქვს.

გამათელ
გაკვირვებული, განცვიფრებული; გაოგნებული, გამოშტერებული.

გამგიზგავნუა: მინ გამგიზგავნუა − ვინ გამოგიგზავნო?

გამიზგავნო, გამმიზგავნო
გამომიგზავნო: გამმიზგავნ − გამომიგზავნე.

გამმართ
გამომართვი.

გამმეჩ, კამმეჩ
კამეჩი.

გამნასულ
გამოსული (იხ. -ვი).

გამოტანელ
სარძლოს თანმხლები ვაჟი.

გამოჰყონს
გამოჰყავს: გამოჰყონენ.

გამოჰყოფა
გამოყო (თავი).

გამჭირ
მე არ გამჭირ (გამჭირევი) − მე რა მენაღვლება (იხ. გასჭირს).

განაგევ
გამგები, შემტყობი, მცნობი.

გაჲ
ბრძან. გადი.

გაჲზდესავ
რომ გაიზარდოს.

გაჲსრან
გაისვრიან (თოფს).

გარაქ
უნდა, საჭიროა

გარეთიან
გარეთა მხარეს, გარედან.

გასჭირს
ენაღვლება, ედარდება, შესტკივა გამჭირ.

გატარევაჲ
გატარდეს − გავიდეს.

გაფუჩევაჲ
გაფუჭება − გაჰფუჩევი.

გაყლფაჲ
გაპუტვა, ბუმბულის გაცლა.

გაყო, გაჰყე
გაქვთ.

გაწევნაჲ
მიღწევა, მიახლოება, მისვლა.

გაწყდომაჲ
შეწყვეტა; გაჩერება: ნაღარა რომ გაწყდება (შეწყდება).

გაწყრომაჲ
დამდურება: ზოგი გამიწყრა.

გაწყტაჲ
შეწყვეტა; გაჩერება: ნაღარას გაჰწყტენ.

გახწევა
თავდახწევა, გადარჩენა: გევეხწივეთ − გადავურჩით; გევეხწივეთ − გადავურჩები.

გაჴდა
გატყავება: ჴბოსაც ლამაზა გაჴდიან.

გაჴდომა
წააღებელ გაჴდებიან − წასაღებად მზად იქნებიან.

გაჴეჩაჲ
გატეხა, გახლეჩა: ზირი გოჴეჩა ძირი გაუტეხა.

გაჴეჩინებაჲ
გატეხინება, გახლეჩინება: პურს გააჴეჩინებს − პურს გაატეხინებს.

გაჰლნ
გალალავენ, წაიყვანენ (იხ. გალალაჲ).

გაჰფუჩევი
გაჰფუჭებია (იხ. გაფუჩევაჲ).

გაჰყე, გაჰყო
გაქვთ.

გაჰყონს
გაჰყავს: გაჰყონენ.

გაჰწევს
ცხენს გაჰწევს − ცხენს გაუძღვება.

გაჰწყტს
შეწყვეტს: ნაღარას გაჰწყტენ (იხ. გაწყტაჲ).

გაჰხალ
გასძელი.

გევაჲ
წყალ ვუგევთ − წყალს ვუშვებთ კვლებში მოსარწყავად.

გემეჰწივა
გამეწია.

გექცევით
გიზამთ.

გეხელევო, გხლ
გახველიო.

გზაჲ დგას
ცოტა გზაჲ დგას − მცირე მანძილია, პატარა გზაა.

გზაში ჩაგდება
გასტუმრება, გაცილება.

გზელ
გრძელი.

გინ
გინდა.

გინდაყა?
(< გინდა-ყეა?) გინდათ?

გიყევთ
გიზამთ.

გმააღზნელ
გამოსაღვიძებელი; გმააღზნელი − გამოსაღვიძებელია; გამოიღვიძებს.

გო-
პრევერბი გა-, რომლის -ა- დამსგავსებულია მომდევნო -ო-ს, -ვ-ს ან --ს: გოჲხარევ − გავიხარებ.

გოდმო-
რთული პრევერბი გადმო-, სადაც გად- პრევერბის -ა- დამსგავსებულია მო-ს -ო- ელემენტს: გოდმოვ − გადმოვა.

გოდმოჰყონენ
გადმოჰყავთ.

გოვში
გაუშვი.

გომო-
რთული პრევერბი გამო-, რომლის გა- პრევერბის -ა- დამსგავსებულია მომდევნო მო-ს -ო- ხმოვანს: გომოდის − გამოდის, გომოდოდა − გამოვიდოდა.

გომოვ
გამოვა.

გომოტანელ
(< გამოტანებული) პატარძლისათვის გამოტანებული, პატარძლის მაყარი: მონასულ-გომოტანელევთან მოსულ-გამოტანებულებთან მოსულ მაყართან.

გომოჰქნი
გამოქნი, დაამუშავებ, გამოიყვან.

გომოჰყონენ
გამოჰყავთ.

გოჲგებ
გავიგებ.

გოქავ
გვაქვსო.

გრუვდევ
გროვდება.

გუგრაჲ
გოგრა, კვახი.

გრთ, გრც
(< გვერდს) გვერდით, გვერდზე, ახლოს: გრც უდგევ − გვერდით უდგება; გრც ნაცნოვევ − ახლო ნაცნობები; წოდა გრც − ახლოს წავიდა.

გხლო, გეხელევო
გახველიო.

გლგაზ
აბრეშუმის ხელსახოცი ან ცხვირსახოცი (შდრ. კატარ).

გლიაღლოღ
სახეებიანი (ვარდებიანი) ჩითის წითელი თავსაფარი (ქალისა).

დააგრევ
დააგროვებ.

დაადგომელა
დასადგომად.

დაადვნიან
დასევიან, დახვევიან.

დაათესელ
დასათესი, დასათესელი: დაათესელ წელს − დათესვის წელს.

დააკარგელ
დასაკარგავი; დააკარგელი − დაიკარგება.

დააკლლ
დასაკლავი: დააკლლა − დასაკლავად.

დააკრლ
დასაკრავი; დააკრლი დაჰკრავს (წიხლს).

დააჟდნეს
დასვეს.

დაარჩომელ
დასარჩენი; დაარჩომელი − დარჩება.

დააფორეველ
დასაფორებელი, დასაობებელი: დააფორეველი − დაფორდება.

დააღამევიაყ
დაღამებიათ.

დააშენია
(< დასაშენია) დაუშენს, სცემს.

დააწვართ
დამწვავთ.

დააჴდელ
დასახდელი; დააჴდელი − დასახდელია; დაიხდება, დაძვრება.

დააჴოციხართ
დაიხოცებით.

დაბადდა
დაიბადა, გაჩნდა.

დაგავორ
(რუს. договор) ხელშეკრულება.

დაგიხტვისავ
დაგიხვდებაო.

დაგულაჲ
დაკეტვა, დახურვა: დაჰგულიდნენ; დაჰგულის.

დად
(მრ. დადევ) მდადე, პატარძლის მაყარი ქალი.

დაზახნუაში
დაძახებისას, დაძახების დროს.

დაკლტლ
დაკეტილი.

დალაჴ[ვ]აჲ
ფეხით გადავლა, გათელვა: დოლაჴიაყ − გაუთელავთ.

დამცხნდევ
შემრცხვება.

დანაკარ, დანაკრავ
დამკვრელი, შემსრულებელი (საკრავ ინსტრუმენტზე).

დანასახლებ
დასახლებული, დაქორწინებული, დაოჯახებული.

დანაყეფ
სადაც დაიყეფა.

დაჲტარებს
შემოივლის (იხ. დატარებაჲ).

დარვაზაჲ
ჭიშკარი.

დასახლება
დაქორწინება.

დატარებაჲ
შემოვლა, შემოტარება: დაჲტარებს − შემოივლის.

დატრაყუნევაჲ
დაბრახუნება, დაკაკუნება: დატრაყუნევი − დაუბრახუნებია; დაატრაყუნა.

დაფორევაჲ
დაფორება, დაობება.

დაფრეწულ
დაფხრეწილი, დაფრეწილი, ძალზე დახეული.

დაქცხნდევ
შეგრცხვება.

დაყრაჲ
დატოვება: დაყარ − დატოვე; დავყრო − დავყარო.

დაჭრევლება
დაჭრელება, მოხატვა, ნიშნების გაკეთება: დააჭრევლებენ.

დახწევ[ნ]აჲ
გათავება, დამთავრება, დასრულება; დაახწევ − გაათავებ; დაახწივეს − გაათავეს; დეეხწივა ქორწილ − გათავდა ქორწილი.

დაჴდაჲ
თორნეში ჩაკრული პურის მოხსნა, მოცილება, თორნიდან პურის ამოყრა.

დაჰა
უკვე.

დაჰაზირებაჲ
დახაზირება, დამზადება: დააჰაზირეთ.

დაჰწ
(< დააწევ) დაწევ.

დეგემ
იქნებ, ეგების.

დედექ (< დადექ) დაიცა.

დეკაც
(მრ. დეკაცევ) დედაკაცი; ცოლი.

დენა
ცალი; ერთადერთი.

დერდ
დარდი.

დიასენ
თითქოს; განა, ვითომ.

დიაღ, დიახ
დიდად, ძალიან, მეტად; დიახ − ნამდვილად, დიახაც, კი.

დიდ
დიდი; უფროსი: დიდ ბიჭ უფროსი ვაჟიშვილი; დიდ ზმაჲ − უფროსი ძმა; დიდ ქალ − უფროსი ქალიშვილი.

დიდ ასტამ
ასტამი (იხ.), რომელსაც ერთი ბოლო ბრტყელი აქვს და მეორე − მოკაკული.

დიდ-წრლ
(< დიდ-წვრილი) დიდ-პატარა, დიდი და პატარა.

დილლი ფლავ
დილის ფლავი, ქორწილის მეორე დღეს პატარძლის მშობლების ოჯახში დამზადებული ფლავი საგანგებოდ პატარძლისათვის; გადატ. იტყვიან მეორე დილას მოსულ ქალებზედაც, რომლებსაც ფლავი მოაქვთ პატარძლის მამის ოჯახიდან.

დო-
ზმნისწინი და-, რომლის -ა- ელემენტი დამსგავსებულია მომდევნო ო-ს ან -ს: დოგორცხნი − შეგვარცხვინე; დოზახევდნენ − დაუძახებდნენ.

დოვაჟდნავავ
დავსვამო, „დავაჯდენო“.

დომფალ
უკუტოდ გამოხარშული პარკი (აბრეშუმისა).

დოსტაშნაჲ
ძმაკაცი, ახლო მეგობარი.

დოჰწვ
დავწვები.

დუქან ფარჩაჲ
ერ დუქან ფარჩაჲ − ბევრი ფარჩა, დუქანში რომ არის, იმდენი ფარჩა.

დვლათიან
დოვლათიანი.

დრთჰარრამა
ოთხი მხრიდან, ირგვლივ.

დშაგ
დოშაქი, ლეიბი.

დხტვ
დაუხვდება.

დდრან
დიდრონი, დიდ-დიდი, დიდი.

დნაჲ
ქვეყანა; ცა, ზეცა.


შეკვეცილი ნაცვალსახ. ეს, ეგ; ამ: ე კაც.

ებნება, ებნებ[ის], ებნევ[ის]
ეუბნება, ეტყვის: მებნები − მეტყვი; გებნებ − გეუბნები; რას მებნებ − რას მეუბნები; ებნევ ეუბნება.

ეე
აი ეს, აი ეგ: ეე კაც აი ეს კაცი.

ეემ, მ
აი ამ, აი მაგ: ეემ ქალმა: მ კაცს.

ეემაგრ
აი მაგრე.

ეემაზე
აი ამაზე.

ეეს
აი ეს.

ევაშ-ევაშ, ჲავაშ-ჲავაშ
ნელ-ნელა.

ევი ავადან
„სახლიდან მოუტანია“; გადატ. სულ ესაა ნაბოძები, მორთმეული.

ემ
ამ.

ემა, ემას
ამას.

ემაგრ, ემაგრე
(< ე მაგრე) აი მაგრე, აი ასე, ამგვარად.

ემათ
ამათ.

ემამ
ამან; ემამაც − ამანაც.

ემას, ემა
ამას.

ემაქგნი
შრომადღე.

ემგე
ემაგისთანა, ესეთი, ამნაირი.

ემგზავსევ, ემგზავსევ
ემსგავსება, ემგვანება.

ემი
(< ნათ. ემის) ამის: ემი დროჲ − ამის დრო.

ემმაგ
აი მაგ.

ემმამ
აი ამან.

ენგაჲ, ჰენგაჲ
მდადე, პატარძლის მომყოლი მაყარი ქალი.

ეჲ
აი ეს, აი ეგ; აი ამ, ამ.

ეჲგრე
ე ეგრე, აი ეგრე, აი ასე.

ეჲმაშინსუკან
ი,ის შემდეგ.

ეჲს
აი ის, აი იგი.

ეჲხლა
აი ახლა.

ერ
ერთი (მსაზღვრელად გამოყენებისას იმავე ბრუნვაში იგულისხმება, რომელშიც საზღვრული დგას): ერ დროზე − ერთხანს, ერთ დროს, ერთხელ; ერ კრიჲ წინ − ერთი კვირის წინ.

ერ საცერ
ერთი საცერი ანუ ოთხი ჯამი ფქვილი.

ერ ცომი ფქლ
ერთი მოზელა ცომის ფქვილი, სამი საცერი ანუ თორმეტი ჯამი ფქვილი.

ერაგე
ერთი აგრე, ამნაირად; ისე.

ერგან
ერთგან.

ერდეფა
ერთხელ, ერთჯერ.

ერთ-ერთა
თითო-თითო, სათითაო.

ერჟე
ერთჯერ; მხოლოდ, მარტო.

ერჟურა
ერთჯურა; ერთგვარი, ერთნაირი.

ესი
ეს; ესიც − ესეც.

ესრან
ესვრიან.

ეტარების
დადის: ახლოს ყომებისა ეტარებიან − ახლო ნათესავებისას მიდიან.

ექ
აქ; ექაჲთი − აქედან.

ექადება
ემუქრება.

ექაჲთი
აქედან.

ექცევ[ის]
უყოფს, უზამს: ნოხოთ, შენ რას გექცევით ვნახოთ, რას გიზამთ.

ეყო
იყო: ეეს ეყოა? − აი ეს იყო?

ეყრივ[ის]
− ეყრევიან − ზედ ესევიან, ეხვევიან.

ეშაქ
ვირი, სახედარი.

ეშურევის
ეშურება, ესწრაფვის, ჩქარობს.

ეწვავ
ეწვისო.

ვ1
სხვათა სიტყვის გაუმარცვლოებული -ო ნაწილაკი, რომლის წინ გამოვლინდება სიტყვაში ემფატიკური ან ნართაული -ა ხმოვანი: რას შჭამენავ − რას ჭამენო (იხ. -ავ).

ვარ
თუ ვარ და თუ არა და.

ვარცლ
(მიც. ვარც), ვარცხლ − ვარცლი, ცომის საზელი გობი: ვარცში − ვარცლში.

ვასია
ანდერძი.

ვახთი
დრო, ვადა.

ვედრა
(რუს. ведро) ვედრო.

ვეზირ-ვექილ
დიდი სახელმწიფო თანამდებობის პირი (მინისტრი და სხვ.).

ვერღან, ჲორღან
საბანი.

ვითხოვნით
ვითხოვთ ხოლმე.

ვიც, ვიცივარ
ვიცი.


ინგილოურში ძ თანხმოვანი არ იხმარება, მას ყველგან ენაცვლება ზ: ზაღლ, მანზილ, გზელ, ზმაჲ და სხვ.

ზალ
რძალი.

ზახლობაჲ
მძახლობა, მოყვრობა; ზახლობან − მძახლობად.

ზედაჲ, ზედაჲთი
ზევიდან, ზევით: კრი (კარის) ზედაჲ გადავდა − კარის ზევიდან გადავიდა.

ზეთ
ზედ.

ზეჲ
რძე.

ზეჲთი
ზევიდან.

ზეჲთიან
ზევით, ზევითა მხარე.

ზეჲთყენ
ზევითკენ, ზევით, მაღლა.

ზივენა
(რუს. звено) რგოლი.

ზირ
ძირი: ერ ზირ ვაშლ.

ზირი პურ
თორნის ძირზე (ქვედა ნაწილზე) ჩაკრული და გამომცხვარი პური.

ზლივჰალი
ძლივძლივობით (შედგენილია: ზლივ < ძლივ-ს და ჰალი მდგომარეობა).

ზმაჲ, ზჷმაჲ
ძმა.

ზნაჲ
(მრ. ზნევ) ზვინი.

ზოლ
ძვალი.

ზრახვაჲ
ხმის გაცემა, ხმის ამოღება, დალაპარაკება; თქმა: იზრახა − თქვა.

ზრვ
ძვრება.

ზულუმ
გაჭირვება, სიძნელე; ჩაგვრა.

ზღნ
(მრ. ზღნვ) ძღვენი, საჩუქარი.

ზჷმაჲ
ძმა.

ზლ
ძველი; ზლათ − ძველად.

ზრ
ძვირი, ძვირფასი.

ზრკ
(მრ. ზრკვ) ძირკვი.

თააქი
სანამ, ვიდრე; მანამდე.

თავ
თავი; მთლიანად; თვითონ.

თავაყა, თავაჰყა
ხვეწნა, თხოვნა: თავაყა გექცევ − გეხვეწები.

თავნოვაჲ
(ზმნა თავნოვს) შეძლება, მოხერხება: ქურდობასაც თავნოვს.

თავში ჩავარდნაჲ
მოფიქრება, მიხვედრა.

თამამ
მთლიანად, სულ ერთიანად.

თამაშა
გართობა, სანახაობა.

თამაშოვს, თმაშოვს
(< თამაშობს) ცეკვავს.

თარაფ
მხარე, კედარი. კაცი თარაფით კაცის მხრიდან კაცის მომყოლი, მისიანი.

თაფთან
თაფლთან; თაფს − თაფლს.

თახთა-თახთა
ნაკვეთ-ნაკვეთად, უჯრა-უჯრა.

თეთრ
ფული.

თეთრა[თ] დაბერებაჲ
დალოცვა: დაბერება, დიდხანს სიცოცხლე.

თერს
უკუღმა.

თირი
(მრ. თირევ) ბრინჯის ნათეს კვლებს შუა დატოვებული ამობურცული მიწა. მისი დანიშნულებაა ერთი კვალიდან მეორეში არ გადაუშვას წყალი და არ არიოს კვლები: თირევ ვწევთ თირებს ვამაღლებთ.

თიქ
სწორი, შვეული; თიქა − სწორად, შვეულად.

თმაშოვს, თამაშოვს
ცეკვავს.

თოლ
თვალი.

თორნეჲ გათეთრევაჲ
(თორნის გათეთრება) თორნის გახურება.

თუ ვარ
თუ არა.

თუარდემ, თუარემ
თუ არა, და თუ არა, თორემ.

თუთან
თვითონ; თუთანაც − თვითონაც; თანაც, ამასთან ერთად.

თურმენი
თურმე.

თქნ
თქვენ; თქვენი.

თხილიან
თხილიანი, თხილნარი.

თჲ
თვე; თს, თს უკან თვის შემდეგ.

თხავ
ვთოხნი

თლქჲ
მელა.

იგრე
ისე.

იზდევ
იზრდება.

ითამაშებს
იცეკვებს.

იმაშინსუკან
(< იმ მაშინის უკან) იმ დროიდან, მას შემდეგ, მერმე, შემდეგ.

იმაჭაკლებს
იმაჭანკლებს, შუამავლობას გასწევს.

იმთავი
(< იმთავით) დასაწყისშივე, მაშინვე.

იმთონ
იმდენი.

ინსან
(ნათ. ინსნის) კაცი, ადამიანი.

იჲ
შეკვეცილი ნაცვალსახ. ის, იგი: იჲ შენ ბიზაჲ.

ისენ
მრ. ისინი, იგინი.

ისერ
(< ის ერთი) სხვა, დანარჩენი.

ისნები
(< ისი-ნ-ებ-ი) მრ. ისინი.

ისტალავაჲ
(რუს. столовая) სასადილო.

ისტაქან
(რუს. стакан) ჭიქა.

ისნბენ
ისვენებენ.

იფიქირებს
იფიქრებს.

იქე
იქი.

იქიჲთი
იქიდან.

იქნა
მოხდა, იყო.

იქნევ, იქნევის
იქნება.

იყოდეს
იყოს.

იშიპრებს, იშიპრევს
იცეკვებს.

იშიღ
სინათლე: იშიღთან, იშიხთან სინათლესთან.

იშპიშკაჲ
(რუს. спичка) ასანთი.

იც
იცი.

იციხარა?
იცი?

იწყვის
იწყება.

იწვის
იწვის, იწვება.

იჭრტევის
იჭვრიტება, იცქირება, იყურება.

იჭრტვავ
იჭვრიტებაო, იცქირებაო.

იჰჩი
მუშა, ქირაზე მომუშავე.

კაკალ
ნიგოზი.

კალხოზ
(რუს. колхоз) კოლმეურნეობა.

კამმეჩ, გამმეჩ
კამეჩი.

კაჲ
კარგი.

კაჲ ქნაჲ
გამოჯანმრთელება, მორჩენა: კაჲ ქნილ − გამოჯანმრთელებულა.

კაჲგორა
კარგა, კარგად, რიგიანად, გვარიანად.

კაჲს
კარგია, კარგი არის.

კარევი პირი
კარების თავი სახურავთან.

კატარ
ტილოს ან აბრეშუმის დიდი ხელსახოცი ან ცხვირსახოცი (ხმარობენ თავზე წასაკრავადაც).

კაც
ა) კაცი, მამაკაცი; ბ) ქმარი.

კდვ[ის]
კვდება.

კედ
მკედი, ოქრომკედი.

კედე
მერმე შემდეგ; კედე, კედემ − კიდევ, კვლავ.

კეთტების, კეთტევ[ის], კეჰტება, კუჰტევის
კეთდება, ხდება, დგება, წარმოიქმნება,წარმოდგება: რაბე ა რ კეთტევისა რაზიჲ − რად არ ხდება თანხმობა, რისთვის არ თანხმდება? ხუთ ინსან კეთტევის ხუთი კაცი დგება; საღმოჲ კეჰტევ − საღამო დგება საღამოვდება.

კეპნის
კეპავს, ძალიან წვრილად ჭრის.

კეჰტევ, კეჰტევის
იხ. კეთტების.

კვრაჲ
პატარძლისთვის საჩუქრის კისერზე ჩამოკიდება, საჩუქრის მირთმევა: აკრავს, აკრნ საჩუქარს.

კიდბან
კიდობანი, ზანდუკი.

კიდე, კიდემ
კიდევ.

კითხენ
კითხავენ.

კინაჲ
რკინა: ჰაჩიჩი კინაჲ სახნისი.

კირკიტ
ხელმოჭერილი, ძუნწი.

კმანზაჲ
კაზმვა, მორთვა: კმანზიდა − კაზმავდა, რთავდა.

კნტავს
კვნეტს.

კოლა
მაგიერ, ნაცვლად; მაგიერი, ნაცვალი

კოლავს
კვალავს, კვლებს ავლებს. არხები გაჰყავთ − ვკოლავთ.

კოპ
(მრ. კოპევ) ბრინჯის დასათესად გამზადებული ფართობის დანაყოფი ნაკვეთი, უჯრა.

კოპვა
(კოპავს) ბრინჯის სათესი ფართობის დაყოფა კოპებად (უჯრა-უჯრად) დათესვის წინ, რომ წყალი ერთნაირად განაწილდეს ყველა ნაკვეთში და ბრინჯი კარგად მოირწყას: მერე ვკოპავთ [ვჭრით თახთა-თახთა].

კორთეჲ
ჯამ-ჭურჭლის თარო; ადგილი, სადაც ეს თაროა.

კოჭოპ
კოჭობი, პატარა ქოთანი.

კრნ
(< კვრენ) კრავენ.

კუნტაჲ
კუტი, თორნეში ჩაცვენილი და ნაღვერდალზე გამომცხვარი პური.

კუჭულაჲ
მოზრდილი საღვინე დოქი.

კრაჲ, კრიაჲ, კრაჲ
კვირა.

კრს თავზე
კვირის თავზე.

ლაგან
თითბრის პატარა ტაშტი.

ლაზიმი
საჭირო.

ლამაზ
კარგი; ლამაზა − კარგად.

ლანგარ
ლანგარი, ლანკანი, დიდი ბრტყელი თეფში სპილენძისა.

ლაფ
ძალიან, მთლად.

ლურჟ
ლურჯი; მწვანე; ჯეჯილი.

მა
მაშ.

მა-
იგივე პრევერბია, რაც მო-: მაადიდევ − შეადედებ; მააყრი − მოაყრი.

მააკითხ[ე]ლა
მოსაკითხად, მოსაკითხავად.

მააკლვარ
შენ თავ მააკლვარ მოგკლავ.

მააკლლნიავ
შენ თავ მააკლლნიავ მოგკლავენო.

მააპარევარ
მოვიპარავ.

მააპარელა
მოსაპარავად.

მაარბენავს
მოარბენინებს.

მაარჩინა
დაამთავრა, გაათავა, შეასრულა.

მააქონს
(მრ. მააქნ) მოაქვს; მოიტანს: მააქონდნენ − მოჰქონდათ, მოიტანდნენ.

მააქყ, მაახყ, მააჰყო
(< მააქვს-ყე) მოაქვთ.

მააღებევარ, მააღებელვარ
მოვიტან.

მააღებელ
მოსატანი; რას მააღებელია? რას მოიტანს? მააღებ[ე]ლ ა− მოსატანად.

მააყონეხარავ?
მოიყვანო?

მააშტო
მოსახდენი, შესაფერისი, მიზანშეწონილი.

მააცემევარ, მააცემუვარ
მოგცემ.

მააცემელ
მოსაცემი; ჩემბე ქალ მინ მააცემელია? ამ მე ქალს ვინ მომცემს?

მააჭრელა
მოსაჭრელად.

მააჭრია
მოაჭრის.

მაახყ, მააჰყ
იხ. მააქყ.

მაგარიში
მაყარიჩი; სამაყარიჩო.

მაგიბე, მაგიბეჲ
მაგისთვის.

მაგიღიაყა?
მოგიტანიათ?

მადიდევაჲ
დაყენება, შედედება: მაადიდევ ხაშს − დააყენებ ხაშს (საფუარს).

მავღოთ
მოვიტანოთ.

მავხილე
ვიწვალე (შდრ. ჩაახილებს).

მალივი
მალვით, ფარულად, ჩუმად.

მამ
მომეც.

მამიქონს
მომიტანს.

მანადვ
მონადები, მოკიდებული.

მანაზევ
მოძოვება: მანაზევ დროზე − მოძოვების დროს.

მანაკდომივი
მომკვდარივით.

მანასულ
მოსული.

მანაყონ, მონაყონ
მომყვანი; მოყვანილი.

მანაწლ
მეწველი.

მანზილ
მანძილი.

მაჲგით
მოიგეთ, იშოვეთ.

მაჲღებს, მაჲღა
მოიტანს: მაჲღებ − მოიტან; მაჲღი − მოიტანე.

მაჲცემს
მოსცემს: რახან მაჲცემ ქალს? − როდის იძლევი ქალიშვილს? გამოიღებს, მოგვცემს.

მარაქა
ქალთა და მამაკაცთა ლხინი: ადამიანთა კრებული ლხინში; მარაქაჲთი − კრებულიდან.

მარგლაჲ
სარეველა ბალახის გაცლა, გლეჯა: ჩალთუქს ორდეფა ვმარგლავთ.

მასკან
(< მას უკან) მას შემდეგ, მერმე, შემდეგ.

მაქთაბ
სკოლა.

მაღებაჲ
მოტანა: მაჲღებ − მოიტან.

მაცემაჲ
მაჲცემ − გაიღებ, იძლევი, გასცემ.

მაჭაკალ
მაჭანკალი, მაშვალი.

მახილვაჲ
წვალება, ტანჯვა, მძიმე შრომა: მავხილე − ვიწვალე, ვიჯახირე, ჯაფა დამადგა.

მაჰტევ[ის]
უკვირს, განცვიფრებაში მოდის (მიღებულია აზერბაიჯანული მათ „გაკვირვება“ სიტყვისაგან: მათ-დ-ებ-ის; შდრ. გამათელ).

მეეკიდევ
დაიწყებ (იხ. მოკიდევაჲ).

მევრედეფა
მეორეჯერ.

მევღან, მემღან
(მოქმ. მემღანი, მევღნი) მერმე, შემდეგ.

მემზანაგეჲ
ქორწილის წინა ღამეს სასიძოს სახლში ქალის ოჯახიდან მისული კაცი, მახარობელი.

მემრეღან
მერმეღა.

მემღან, მევღან
(მოქმ. მემღანი, მევღნი) მერმე, შემდეგ.

მენაღრეჲ
მენაღარე, ვინც ნაღარას უკრავს, სცემს.

მენაჴ
ვენახი.

მეტანეჲ
მეხბორე.

მეშუკ (რუს. мешок) ტომარა.

მიაქ
მიაქვს: მივაქთ − მიგვაქვს.

მიაქომს
მიაქვს; მიიტანს; მიაქონდა − მიჰქონდა; მივაქომთ − მივიტანთ.

მიაქყ, მიახყ, მიაჰყ
(< მიაქვს-ყე) მიაქვთ.

მიაღევართ
მივიღებთ.

მიაცემევარა?
(< მისაცემი ვარა?) მივცემ?

მივ
მივა.

მივა
მიდის.

მივაქთ
მიგვაქვს.

მივაქომთ
მივიტანთ.

მივდით, მვლით
მივდივართ.

მივყონთ
მიგვყავს; წავიყვანთ.

მიიდი, მიჲდი
მიდიხარ.

მიიხორწება
მიიპარება, (გადა)იკარგება: მიიხორწებიან.

მინ
ვინ; მინც − ვინც.

მინამ
ა) ვინმე, რომელიმე: მინამს ჰეჩრამ არ უზრახნი − ვინმეს არაფერი არ უთქვამს; ბ) სანამ, ვიდრე.

მინგავდა
მიაგავდა.

მინმე
ვინმე; მინმეც − ვინმეც.

მიჲდი, მიიდი
არ მიჲდი არ მიდიხარ.

მიწზე
მიწაზე.

მიჰდით
მიდიხართ.

მიჰყონავს, მიჰყონს
მიჰყავს: მიჰყონენ, მიხყონენ − მიჰყავთ.

მიჰყუდეს
მიაყუდეს, მიადგეს.

მიჰყვ
მიჰყვება.

მიდ
მე მიდ − მე მივდივარ.

მო[ნ]ქცევაჲ
(მაა[ნ]ქცევს) მოქცევა, გადმოღვრა, დაქცევა.

მოგრილევაჲ
გაგრილება, განელება.

მოვ
მოვა.

მოკიდევაჲ
დაწყება: კედე მეეკიდევ საცერში ფქლ ჩაყრაჲ.

მოკმანზულ
მოკაზმული: მოკმანზულიყო − მოკაზმულიყო.

მომასლაათებაჲ
მოლაპარაკება, მოსაუბრება: მოვმასლაათებ − მოვილაპარაკებ.

მონასულ
მოსული.

მონაქსოვ
მომქსოვი.

მონაყონ, მანაყონ
მომყვანი.

მოჲ
მოდი; მოჲთ − მოდით.

მოჲღებ
მოვიტან.

მორჩენაჲ
(მაარჩენს) გათავება, დამთავრება.

მოსუვარ, მოსულვარ
მოვსულვარ.

მოსულიყოდეს
მოსულიყოს.

მოსხნო
არ მოსხნო − არ მოხსნა.

მოქცევაჲ
დაღვრა: ღნჲც მოქცივა ზალმა მიწაზე.

მოღებაჲ, მოღენაჲ
მოტანა: მოღებენ − მოუტანენ; მოგიღი − მოგიტანე: მოღი − მოუტანია.

მოღებულ
მოტანილი.

მოყოლაჲ
დაწყება: თუ ფუილ მოჰყოლევი თუ ფუილი დაუწყია.

მოყონაჲ
მოყვანა.

მოცოცხ[ვ]აჲ
სულ ერთიანად აღგვა, მოსპობა.

მოჰფენია
გადაჰფარებია.

მოჰყოლევი
დაიწყო (იხ. მოყოლაჲ).

მოჰყონავს, მოჰწყონს
მოჰყავს.

მოქცივა
დაღვარა (იხ. მოქცევაჲ).

მოღი
მოუტანია.

მუა
მოვა.

მუალ
მოვალ.

მუბარაქა
დოვლათიანი, ბედნიერი, დალოცვილი.

მუდამ დღეს
ყოველ დღეს.

მუჟრუ
სკივრი, ზანდუკი.

მურყან
მურყანი, თხმელა.

მუქაფათი
ჯილდო, გასამრჯელო.

მუყამ, მუვან
მუსიკა მუსიკალური მოტივი.

მუშიობა
მუშაობა.

მუშიოვს, მუშუოვს
მუშაობს.

მლდთ
მელოდეთ.

მვდ
მე მვდ − მე მივდივარ: მვდით, მივდით − მივდივართ.

ნაბათ
რიგი, ჯერი, დრო.

ნაგახტან
უეცრად, უცბად.

ნავ
საწნახლისებური ხის ჭურჭელი, დიდი გეჯა; ყურძნის საწურავი ნავი.

ნავღულოვს
ნაღვლობს, დარდობს.

ნაზუქ
ნაზუქი რძესა და ერბოში მოზელილი და კვერცხწასმული ნამცხვარი.

ნაფხნვ
მრ. ნაფხვენები, ნამცეცები.

ნაქნარ
ა) მყოფი: თეთრ ტამსომოზში ნაქნარ; ბ) ქმნილი, მომხდარი: ნაქნარ რამე არ იყო მსგავსი რამ არ ქნილა, არ მომხდარა.

ნაღრა-ზურნა
ნაღარა და ზურნა.

ნაღრა-ყავალ
ნაღარა და სალამური

ნაღრდლევ
ნაღვერდლები, ნაკვერცხლები.

ნაყივ
ნაყივლი, დაყივლებული.

ნახვარ, ნახვერ
ნახევარი.

ნეფესთანით
ნეფესთან მყოფთაგან (იხ. -თანისთ.).

ნეჭაჲ
(მრ. ნეჭევ) ჭილობი.

ნოხო
ვნახო; ვნახავ: ნოხოთ.

ნუმ
რომ.

ნქარ
ნოქარი.

ნქროვან
ნოქრად, სანოქროდ.

ნხ
ნეხვი.

ჲავაშ-ჲავაშ, ენაშ-ევაშ
ნელ-ნელა.

ჲანჩიჲ
(მრ. ჲანჩჲევ) თანმხლები, გვერდში მყოფი.

ჲაღშილუღ
სიკეთე.

ჲედა
კავშ. ან, ანდა, ან კიდევ.

ჲეზნაჲ, ჰეზნაჲ
სიძე.

ჲენგაჲ, ჰენგაჲ
მდადე, პატარძლის მომყოლი მაყარი ქალი.

ჲოლდაშ
ამხანაგი.

ჲორღან, ვერღან
საბანი.

ჲორღაჲ
გადატ. იტყვიან მსუქან და ჯიშიან ქათამზე.

ჲორღუნი
დაღლილი.

ომო-
რთული პრევერბი ამო-, სადაც ა- პრევერბი დამსგავსებულია მო-ს -ო- ხმოვანს: ომოგრევაჲ − ამოგროვება, ომოოგ − ამოგვი.

ომოგრუვაჲ
ამოგვა, ამოწმენდა: ომოოგ ­− ამოგვი.

ომოვაქთ
ამოგვაქვს.

ომოჲვო
(< ამოჲვო) ამოდიო.

ომოჰშლიან
ამოშლიან, ამოყრიან.

ომოდევ
ამოვდებ.

ომოთხრი
ამოუთხრია.

ონიმჯი
მეათე.

ოჲღ
ავიღე.

ოორი
ორია: დიდ ასტამ ოორი − დიდი ასტამი ორია.

ორდეფა
ორჯერ, ორგზის (იხ. -დეფა).

ოჰტანთ
ვიღებთ: თესლ ოჰტანთ.

პატა
პატარა; ცოტა

პატრაჲ
პატარა, მცირე: უმცროსი: პატრა ქალ − უმცროსი ქალიშვილი; პატრა ზმაჲ.

პატრასტანაჲ
(სიტყვასიტყვით: პატარისთანა) უმცროსი, მომცრო, პატარა.

პირზე მოჴდუაში
პირზე მოხდის დროს, პირზე მოხდისას.

პირი პურ
ა) გახურებულ თორნეში პირველად ჩაკრული პური; ბ) თორნის პირზე, ზედა ნაწილზე ჩაკრული და გამომცხვარი პური.

პიწაჲ
ცოტა, პაწაწა.

პიწწა მორჩა
სულ ცოტა დააკლდა.

პურ დაკრაჲ
პურის თორნეში ჩაკვრა და გამოცხობა.


ინგილოურში ჯ თანხმოვნის ნაცვლად ჟ იხმარება: გლეჟა − გლეჯა (ზირი ვგლეჟამთ), ჟაფაჲ − ჯაფა, ჟოხ − ჯოხი.

ჟამ
ჯამი სპილენძისა.

ჟამაათ
ჯამაათი, ხალხი.

ჟან
საალერსო ჯან („სულიკო“).

ჟანავარ
მგელი.

ჟაფაჲ
ჯაფა; სიძნელე: ჟაფაჲს ძნელია.

ჟაჰა[ნ]ნამ
ჯანდაბა.

ჟეკვაჲ
ჯეკვა, ცემა, გალახვა: ჟეძავს.

ჟეჲზ
მზითევი.

ჟერ
ჯერ.

ჟერგაჲ
რიგი, თანმიყოლება.

ჟილავდარ
ჯილავდარი, აღვირის დამჭერი, ცხენის წინამძღოლი: ერ კაციც კეჰტება ჟილავდარ − ერთი კაციც ხდება ჯილავდარი.

ჟიჟიმ
ჯეჯიმი, შალის ან აბრეშუმის ზოლიანი ქსოვილი; ამისივე საფენი, გადასაფარებელი; ჟიჟიმ[ი] პირ − ჯეჯიმის ზედაპირი.

ჟის
ზის.

ჟოხიგნი
ჯოხის გარდა, ჯოხის მეტი: ეკლიან ჟოხიგნი მეტ ჰეჩრამ არ ჰქონი.

ჟუღაბ
პასუხი, სიტყვა.

რაზიჲ
თანახმა: რაბე არ კეთტევი რაზიჲ? რატომ არ ეთანხმება? რაზიჲ კეთტების (კეთტევის, კეჰტევის) ეთანხმება; რაზიჲ გაჴდნენ − დათანხმდნენ.

რაზიობაჲ, რაზიოვაჲ
თანხმობა, დათანხმება: რაზიობით − თანხმობით.

რაზიოვს
ეთანხმება, თანახმაა.

რათაარუმ
როგორ უნდა: რათაარუმ მიეცა − როგორ უნდა მიეცა (მიღებულია: რათაარ − როგორ და უმ < უნდა).

რამ
(მრ. რამევ) რამე, მიც. რამს − რამეს: რამსაც − რამესაც.

რამმამ
რამე.

რაჲმ
(მრ. რაჲმეებ) რაიმე, რამე: რაჲმიბეთ − რამისთვის.

რაჲსა
რისთვის, რად.

რაქთონ
რამდენი.

რახან
რა ხანს, როდის; რახანაც, სანამ, ვიდრე; როდესაც.

რებეჲ
რისთვის, რად.

რემენ
რომელი: რემენიც − რომელიც; რემენსაც − რომელსაც.

რომ
ა) რომ; ბ) ხომ: შენ რომ (|| ხომ) არ გაქო საქმე?

რუა, რა
რვა.

რუმ
რომ.

სა
სად.

სავათი
განათლება, ცოდნა.

სათე
სათივე.

სამუშიებელ
სამუშაო; მომუშავე.

სანახელა
სანახავად.

საჲთი
საიდან; საჲთიც − საიდანაც.

საჲტყენ
საითკენ.

საჟეკი
საჯეკი, საცემი, გასალახავი: საჟეკია − სცემს, გალახავს.

სასტულ
სასთუმალი, ბალიში.

საქნელ
გაკეთება, საქმე, საქმიანობა: რაჲ საქნელ ეყო რა ექნა, რა გაეკეთებინა, რა ემოქმედა, რა საქნელი ექნა; სიხარული რაჲ საქნელ, არ იცოდა − სიხარულით რა ექნა, არ იცოდა.

საქნელია
იქმს, იზამს.

საყიდე[ლ]ვარ
ვიყიდი.

საყურეხარავ
უყურებო, მწყემსავო.

საჩხრეკელაჲ
შინდის სამტოტა გრძელი ჯოხი თორნეში ნაღვერდლის დასაგროვებლად.

საცერ ფქლ
იხ. ერ საცერ ფქლ.

სახურ
თავზე სახურ − თავსახური, თავსაბური.

საჰტყენ
საითკენ.

სემაჲ
სულელი.

სეჲვანი
აივანი; წინკარი.

სინიფი
კლასი (სკოლისა).

სიპტა, სიფთა
პირველად, დასაწყისში.

სკლად
(რუს.) საწყობი.

სოლაყ
მარცხენა.

სოლახაჲ
მარცხენა.

სრუ
ა) სულ, მთლად; ბ) სუყველა, ყველა: სრუმ სუყველამ; სრუს სუყველას.

სრუგან
სუყველგან.

სრუუნი
სუყველა, ყველანი.

სუფრაჲ
მაგიდაზე გადასაფარებელი (ჩითი, მიტკალი...).

სხოფრულ
სხვაგვარად, სხვაფრივ.

ტაბაკ
ტაბაკი ხის დიდი, სინისებური თეფში, რომლითაც ასუფთავებენ მარცვლეულს.

ტამსმოზ, ტამსმუს, ტამსაცმელ, ტამსომოზ, ტანსმუს, ტანსაცმელ
ტანსაცმელი, ტანისამოსი.

ტამსოზ, ტამსომოზ
ტანისამოსი.

ტანაჲ
(მრ. ტანევ) ხბო.

ტანკ, ტანკიჲ
კალათი.

ტანსაცმელ, ტანსმოს, ტანსმუს, ტანსმოზ
ტანსაცმელი, ტანისამოსი.

ტარევაჲ
ტარება, სიარული.

ტარელკ
(რუს. тарелка) თეფში.

ტოლაღ
წვივებზე (კოჭებზე) და მაჯებზე შემოსახვევი არტახები მკედისაგან ნაქსოვი.

ტომაყ
კომბალი.

ტუმარა
(მრ. ტუმრევ) ტომარა.

ტუმვერაჲ
ტომრებში ჩაყრა მარცვლეულისა: ვტუმრავთ.

ტყელ
ბრტყელი, ფართო.

ტყელპირიან
ბრტყელპირიანი, ფართოპირიანი.

ტყაჲ
ტყვია.

უგდევს
(< უგდებს) უგებს, უფენს; ყრის.

უგევს
(< უგებს) უშვებს: წყალ ვუგევთ − წყალს ვუშვებთ (იხ. გევაჲ).

უდოშლელ
დაუშლელი.

უდვენ
(ცეცხლს) უკიდებენ (ცეცხლს).

უკან
შემდეგ, მერე, ბოლოს: დათესას უკან დათესვის შემდეგ.

უკანაყ
უკან, უკანისკენ.

უკანახან
ბოლო ხანს, ბოლოს.

უკანობლი
უკან; ხელახლა

უკრნ
(< უკვრენ) უკრავენ.

ულაყ
ულაყი, მამალი ცხენი; გადატ. ურემში შებმული პირუტყვი, საერთოდ შესაბმელი საქონელი.

უმ, უნდ
უნდა, საჭიროა.

უმუდ
იმედი.

უყრის
ჩამოურიგებს (კერძს, საჭმელს, საჩუქარს); ხალხსაც უყრიდნენ წნ... ხალხსაც ურიგებდნენ წვენს...

უყვის
უყვება, უამბობს, მოუთხრობს.

უყრევს
იყვირებს.

უშავბრალეველი
შეუბრალებელი.

უშაღ ბახჩა
საბავშვო ბაღი.

უშომს
უშვებს: ვუშომთ.

უჩუმრა
ჩუმად, ფარულად, მალულად.

უწევს
მოდის, აღწევს.

უჭრტს
უჭვრეტს, უცქერის.

უხტვ[ის]
უხვდება, ხვდება: უხტვაყ − უხვდებათ.

ფაჲტონ
(რუს. фаэтон) ეტლი.

ფაჲტონჩი
მეეტლე.

ფარდაგ
ფარდაგი, სხვადასხვა ქსოვილის საფენი; გადატ. ფარდა.

ფართალი
საგებ-სახურავი, ქვეშაგებ-ზესახურავი.

ფაფაჭყელაჲ
თორნეზე მიკრული და დარჩენილი პურის ქერქი პურის ამოყრის შემდეგ.

ფაღირ
ღარიბი, ფუხარა.

ფაჰჩაჲ
ფადიშაჰი, ხელმწიფე.

ფერდოჲ
ფარდა, შირმა.

ფეყ
ფეხი.

ფეყსაცმელ, ფეყსმუს
ფეხსაცმელი ფეხსამოსი.

ფეჩ
(რუს. печь) ღუმელი.

ფეჩქ
(< ფეჩქვეშ) ღუმელის ქვეშ.

ფეჴქშ
ფეხქვეშ.

ფილთაქუვაჲ
ფილთაქვა, ქვასანაყი.

ფინ, ფინთ
ცუდი, უვარგისი; ფინთა ცუდად.

ფიქირ
ფიქრი; ფიქირ არა არა უშავს.

ფიქიროვს
ფიქრობს.

ფორმა
ფორმის − გვარის; მსგავსად: ეჲ ფორმი ქალს − აი იმნაირ ქალს; მაგათთუნ ნათქომ ფორმი ამასაც უთხრა.

ფუილ
ფუილი, აფუება.

ფუშმან
დამწუხრებული, ნაღვლიანი, დარდიანი.

ქადაჲ
ქადა, ხაჭოიანი ნამცხვარი.

ქალაღაჲ
იგივე ჰირათ − აბრეშუმის ქსოვილი ქალის თავსაფრად ან პირსაბურავად.

ქალი
ქალიშვილი.

ქართულ
სიტყვა.

ქაჩალ
ქაჩალი, მელოტი.

ქეიფში შეჰდის
ლხინი ეკიდება, ქეიფის ხასიათზე დგება.

ქელლაჲ
თავი (შაქრისა); თავის ქალა.

ქეჩმიშინდელ
(ქეჩმიშ წარსული, ძველი) ძველინდელი.

ქნა
გარკვეულ შემთხვევაში სახელს აძლევს ზმნურ მნიშვნელობას: ყულუღი ქნა − იმსახურა.

ქნევს
შვრება, აკეთებს, იქმს.

ქნილ
კაჲ ქნილ (კარგი შექმნილა) გამოჯანმრთელებულა, მორჩენილა.

ქოთუქ
ხის მორი ბრინჯის, ფეტვის გამოსაბერტყად (გასალეწად მუშა საქონელს გამოუბამენ და კალოზე ათრევენ).

ქონ-
მამიქონს − მომიტანს; ააქონს − იღებს.

ქრვ
ქრება.

ქუვაჲ
ქვა.

ქნ
თქვენ.

ქშ
ქვეშ.

ქშაჲ, ქშაჲთი
ქვევიდან, ქვეშიდან.

ქანდა
სახელი ქანდა ერქვა.

ღამელა
ღამით, ღამეულ, რომ ბნელოდა.

ღამი
ღამით.

ღელეჲ
ხევი; ხრამი.

ღეროვს
მღერის.

ყადირ
პატივისცემა; ამაგი, სიკეთე.

ყავალ
სალამური.

ყათ
ხელი, ცალი, კომპლექტი: ხუთ ყათ − ხუთი ხელი (ტანისამოსი...).

ყალან
დანარჩენი, სხვა.

ყამჩიჲ
მათრახი.

ყანჟიღაჲ ბაღ
მატყლის ძაფებისგან დაწნული თოკი.

ყაჲაჲ
კლდე; დიდი ქვა.

ყარა მალაჲ
(„შავი ქაფჩა“) გადატ. კვლებში გაშვებული წყლის შერევა გაფხვიერებულ მიწასთან და ატალახება.

ყარაჲ დაკუწაჲ
ხვნის დროს გადმობრუნებული მიწის (ბელტის) დაფშვნა-გაფხვიერება და ისევ კვლებში ჩაყრა.

ყარალოვაჲ
ყარაულობა: არ მიჲდი ყარალოვან − არ მიდიხარ საყარაულოდ? (ყარაულობად?).

ყასტიბე
განგებ, განზრახ, ყასიდად: ყასტიბე კდმის − განზრახ კვდება, თავს იმკვდარუნებს.

ყამ
მომგვრე მოკეთე.

ყამ-ყარდაშ
მახლობელი ნათესავები, მოკეთეები, მოყვრები.

ყამობაჲ
ნათესაობა, მოყვრობა.

ყბამოჴეჩული
პირმოტეხილი.

ყბაჲ
პირი.

ყეჲრი
გარდა: ფარჩაჲზგან ყეჲრი − ფარჩის გარდა.

ყეფილი
ყეფა.

ყივ
ღივი, თესლიდან აღმოცენებული პირველი პაწაწინა ყლორტი: ყივ გამაჲღევს.

ყივდევ[ი]ს
ღივდება, ღივს იღებს, ღივი გამოაქვს.

ყიზილ
ოქრო.

ყისმათ
ბედი.

ყონაღ
სტუმარი; ნაცნობი, დამეგობრებული.

ყონაღობა
სტუმრობა: ყონაღობან − ყონაღობად, სტუმრობად, სტუმრად.

ყოფ
მყოფი.

ყოფილ
ზმნის ფორმასთან ზოგჯერ თურმე ნაწილაკის მნიშვნელობა აქვს: ვერ იცომს ყოფილ − თურმე ვერ იცვამს; მუშუოვენ ყოფილ − თურმე მუშაობენ.

ყოშინ
ჯარი.

ყოჩ
ყოჩი, მამალი ცხვარი, ვერძი.

ყომ
ნათესავი.

ყუდაჲ
(მრ. ყუდაჲბი) რძლისა და სიძის მშობლები ერთმანეთის მიმართ, მძახლები.

ყულუღ
სამსახური: ყულუღი ქნა − სამსახური შეასრულა, იმსახურა.

ყუჟახ
მოხვევა: ქალი მამაჲ აჰყონს ყუჟახში − ქალის მამას გულში იხუტებს, ეხვევა.

ყუჟურ
კუთხე, ყურე.

ყუჟღნაჲ
ხვევნა, ხელის მოხვევა: ყუჟღენ − ხელს ხვევენ.

ყუროვს
მწყემსავს, უვლის, ყურს უგდებს.

ყლ
ყველი.

ყრს
ყვირის.

შა-
იგივე პრევერბია, რაც შე-.

შააკმანზელა
შესაკაზმავად, მოსართავად.

შააჟდნენ
შესვამენ, „შეაჯენენ“; შააჟდნეს − შესვეს (ცხენზე...).

შააყრელი
შეეყრება; შესაყრელია.

შაახდრევარავ
შენბე[თ] ყისმათ შაახდრევარავ − შენ ბედს შეგახვედრებო, ბედს გწევო.

შაახწნელა
შესახვეწნად.

შაკმანზაჲ
შეკაზმვა, მორთვა: შაჲკმანზას − შეიკაზმოს, მოირთოს; შეეკმანზა.

შაკმანზულ
შეკაზმული, მორთული.

შაკმანზულობაჲ
შეკაზმულობა, ჩაცმა-მორთვა.

შალა
ერთი წამოკიდება, ერთი ზურგი (შეშა).

შამააკრნ
(თეთრს...) შემოაკრავენ, მიართმევენ (ფულს... იხ. კვრაჲ).

შანაკმანზ
შემკაზმავი, მომრთველი.

შანაშალ
შემშლელი (ხელისა): ვგლეჟავთ ჴელ შანაშალ ალას − ვგლეჯთ... ხელის შემშლელ სარეველას.

შაქნაჲ
მოქსოვა (წინდისა).

შახ
ხონჩაზე ან ლანგარზე დადებულ ნაზუქებში ჩარჭობილი ჯოხები (შამფურები), რომელთა ზედა თავები შეერთებულია. ამ შამფურებზე დაკიდებულია (აცმულია) საჩუქრები.

შეკმანზულ
შეკაზმული.

შემკმანზელ
შემკაზმველი: შემკაზმავი.

შემოჲ
შემოდი.

შერ
მშიერი.

შერჭმა
შერჭობა.

შეჭმევნევარ, შიჭმევნვარ
მჭმეველი ვარ, (შე)გაჭმევ.

შეჭმელა
შესაჭმელად.

შეჰდის
ქეიფში შეჰდის − ლხინი უნდა, ექეიფება.

შინ
სახლში: შინაჲთი − შინიდან, სახლიდან.

შიპრობაჲ, შიპროვაჲ, შიფრობაჲ, შიფროვაჲ
ძვ. შუშპარი, შუშპრობა, ცეკვა.

შიპრობს
ცეკვავს.

შირინიჲ
ტკბილეული.

შიფრობაჲ, შიფროვაჲ
იხ. შიპრობაჲ.

შიშაჲ
შეშა.

შიჭმევნევარ, შეჭმევნევარ
მჭმეველი ვარ, (შე)გაჭმევ.

შიჭმელ
საჭმელი; შიჭმელა − საჭმელად.

შიჭმელ-დაალეველ
საჭმელ-სასმელი.

შო-
პრევერბი შე- (შა), რომლის ხმოვანი დამსგავსებულია მომდევნო -ო-ს ან -ს შოდა − შევიდა.

შოვდით
შევდივართ.

შომო-
რთული პრევერბი შემო-, რომლის პირველი შე- (შა-) პრევერბის ხმოვანი დამსგავსებულია მომდევნო -ო-ს შომოდის − შემოდის, შომოდა − შემოვიდა, შომოჰხურენ − შემოახურავენ.

შოსწროვ
თოლ შოუსწროვ − თვალი შეუსწრია, უნახავს.

შრვის
იღლება, დაშვრება.

შუა ზმაჲ, შუალა ზმა
საშუალი, შუათანა ძმა.

შდ
შვიდი.

შლ
შვილი; ვაჟიშვილი, ბიჭი.

შნდ
(< შვინდი) შინდი.

ჩაავლია, ჩაალა
ჩაივლის.

ჩააჟდნა
ჩასვა, „ჩააჯინა“.

ჩაახილებს
გადატ. გაჭირვებას, ტანჯვა-წვალებას გამოარონინებს, დიდ ჯაფას დააყენებს, საქმეს გაუჭირვებს; ჩამახილეს გაჭირვება გამარონინეს, დამტანჯეს, მაწამეს: ეჲ ფორმი ჩამახილეს − ამგვარად დამტანჯეს.

ჩალა
ლელ-კალამი ისლი (იყენებენ სახლის სახურავად).

ჩალთუქ
გაურჩეველი, კილგაუცლელი, ბუდეშემოუცლელი ბრინჯი.

ჩამაღაჲ
მიღებულია ჩამა- (ჩამო-) ზმნისწინისა და -ღა ნაწილაკის შეერთებით, აქვს თხოვნითი ბრძანების მნიშვნელობა: სამ წელზე ჩამაღაჲ − სამ წელზე ჩამოდიღა.

ჩამოფხუტვაჲ
ჩამოფხატვა, პირისახის დამალვა ჩადრით: ჩამოჰფხუტავს.

ჩამოჰყონს
ჩამოჰყავს; ჩამოიყვანს: ჩომოჰყონენ.

ჩანგა
ხელეური, მჭელეული, რაც ცალ ხელში დაიჭირება (თივა, პურეულის ღერები); ჩანგა-ჩანგა − მუჭა-მუჭა, ხელეულ-ხელეულად.

ჩარაჲ
საშველი, საშუალება, ღონე, გამოსავალი, გზა; ჩარა უწყდება, ჩარაჲ უწყდევ − მეტი გზა აღარ აქვს.

ჩაცემაჲ
წყალში ჩაცემაჲ − წყალში ჩაკვრა.

ჩაჰბაკანი
სარძლოს მშობლების მიერ სასიძოს მშობლებისაგან აღებული სასყიდელი (ფულით, პირუტყვით...).

ჩებ, ჩება, ჩების, ჩევ, ჩევის
რჩება: ჩებიან; ჩებოდა; ჩებათ − რჩებათ.

ჩედის
ჩადის, იქმს, შვრება: ქორწილ ჩედის − ქორწილს შვრება, ქორწილს იხდის; ჩედიოდნენ.

ჩევ, ჩევის, ჩების
რჩება (იხ ჩებ).

ჩეჲ
ჩაი.

ჩიდის
სჩადის, შვრება, იქმს: რას ჩიდისვო − რას სჩადისო; რას ჩიდივო? რას სჩადიო?

ჩინარ
ალვის ხე.

ჩიჩაქი
ყვავილი.

ჩოლაყ
უხელო (ადამიანი).

ჩომო-
რთული პრევერბი ჩამო-, რომლის პირველი პრევერბის -ა- დამსგავსებულია მომდევნო -ო-ს ჩომოგდევაჲ − ჩამოგდება; ჩამოდიოდნენ − ჩამოდიოდნენ.

ჩონ
ა) ჩვენ; გ) ჩვენი.

ცამ-ცარიალ
ცარიელ-ტარიელი, ხახამშრალი.

ცარიალ
ცარიელად, უსაჩუქროდ.

ცომი ფქლ
ერ ცომი ფქლ (იხ).

ცხვაყ
ცხვება ხოლმე.

ცცქლ
წისქვილი.

წაასვლელი
წავა, ჩაცვივდება.

წაასლლი
არ წაასლლიავ არ წავაო.

წაასულლა
უნდა: წაასლულა − წასასვლელად.

წააღებელ
წასაღები: წააღებელ გაჴდებიან − წასაღებად მზად იქნებიან.

წააღეელა
წასაღებად.

წააყონელა
წასაყვანად.

წაახლვარ
წავალ, წასასვლელი ვარ.

წამსულ
(წა)მოსული: წამსულმა თქო − (წა)მოსულმა თქვა.

წაჲ
წადი: წაჲთ − წადით.

წა
წავიდა; გათავდა, მორჩა; იხმარება უკვე ნაწილაკის მნიშვნელობითაც: გადაჲხორწა წა − უკვე გადაიხვეწა, გადაიკარგა.

წადე
წავიდე.

წეველ
წავედი: წეველეთ − წავედით.

წინ წაღევაჲ
მირთმევა: წინ წოღა − მიართვა.

წო-
იგივე პრევერბია, რაც წა- მომდევნო -ო-სთან ან --სთან დამსგავსებული: წოდა − წავიდა.

წოდ
მწვადი.

წოვს
წვავს.

წომო-
რთული პრევერბი წამო-, რომლის პირველი წა- პრევერბის -ა- დამსგავსებულია მომდევნო -ო-ს წომოცმულ − წამოცმული.

წოჲღოთ
წავიღოთ; წავიღებთ.

წოჲყონ
წავიყვანე.

წოორ
სწორი: წოორ ჟუღაბს გეტყ სწორ სიტყვას გეტყვი; წოორა − სწორად, პირდაპირ.

წოღი
წაუღია.

წოყენებს
(სახლს) მიაყენებს (სახლს).

წრლ
წვრილი.

წყლ
წყვილი.

წლაჲ
წველა; მაწონი.

წნ
წვენი.

ჭიგო
სარი, ხარდანი.

ჭკოჲ
ჭკუა: ჭკოჲ აზლევს − ჭკუაზე არიგებს.

ჭკორტლ, ჭორტკლ
მჭვარტლი.

ჭმაჲ
ჭამა: ჭმას უკან − ჭამის შემდეგ.

ჭორტკლიჟურა
მჭვარტლისმაგვარი, მჭვარტლისებური, მჭვარტლისნაირი.

ხაბარ
ამბავი.

ხათირ
ხათრი: ხათირს ვერ დაგაკლევ − ხათრს ვერ გაგიტეხ.

ხალღ, ხალყ
ხალხი.

ხაშ
ხაში, საფუარი, პურის ცომის ასაფუებელი.

ხახ
ხახვი.

ხედენ
ხედავენ.

ხეჲრი
ხეირი, კეთილი, კარგი.

ხიები გააშლი დროჲ
გაზაფხული.

ხონი
დიდი გობი (ჩვეულებრივ საჩუქრებიანი).

ხონჩა
გობი, რომელზედაც დებენ საჭმელებს (საჩუქრებს): გამართული ხონჩა − გაწყობილი ხონჩა.

ხოშ გელდი, ხოშ გელუფსენ
მიმართვისას ნიშნავს: „კეთილი [იყოს] მობრძანება“, „კეთილად მობრძანებულხარ“.

ხუდაჲ
ხუმარა, გამრთობი, მასხარა.

ჴელელ
(მრ. ჴელელევ) ძნის ნაწილები.

ჴმაჲსავ (< ჴმაჲ-ს-ა-ვ) ხმა არისო.

ჴმის ყოფაჲ
დაძახება, მოხმობა: ჴმაჲ უყავ − დაუძახე, მოუხმე.

ჯუღაბ, ჟუღაბ
პასუხი, სიტყვა: ერ ჯუღაბით − ერთი სიტყვით.

ჰა, ჰაჲ
რა.

ჰაბა
შორისდებ. აბა.

ჰაბე
რისთვის, რაზე.

ჰავაჰი
ტყუილუბრალოდ.

ჰაზირ
ბარემ.

ჰაზირრუღ
ხაზირი; სამზადისი.

ჰათაარ
როგორ, რანაირად; როგორი.

ჰალვაჲ
ხალვა.

ჰამმეშა
ყოველთვის.

ჰაჲ
რა (იხ. ჰა).

ჰაჟურა
(< რა ჯურა) როგორ, რა წესით.

ჰარ
ყოველი.

ჰარასი
თითოეული.

ჰარაწიჲ
საღვინე ხელადა.

ჰარქესან
თითოეული.

ჰაფთუფა, აფტუფა, აფტუა
პატარა თუნგი სპილენძისა.

ჰაყი
საფასური, ქირა, გასამრჯელო, ჯამაგირი.

ჰაში
რაში, რად, რისთვის.

ჰაჩეჩაჲ, ჰაჩიჩაჲ
(ნათ. ჰაჩე/იჩი[ს]) აჩაჩაჩა, ხის კავი მთლიანად.

ჰე1
ეს, ეგ.

ჰე2
ან: რა კაც ჰე თორმეტ რვა კაცი ან თორმეტი.

ჰეგინ-ჰეგინა
ჩქარ-ჩქარა.

ჰეზნაჲ
სიძე.

ჰემ
თანაც, ამასთან ერთად.

ჰემაგრ, ჰემაგრ
აი მაგრე, მაგნაირად.

ჰემგე
მაგისთანა, მაგნაირი.

ჰენგაჲ
(მრ. ჰენგევ), ენგაჲ − პატარძლის მომყოლი მაყარი ქალი.

ჰერაბ
ნეტავ, ნუთუ, მართლა თუ, განა მართლა.

ჰეჩ
არა: ჰეჩ მინამ არავინ; ჰეჩრამ, ჰეჩრაჲმ არაფერი, არარა; ჰეჩრაჲმი − არაფერია.

ჰიგიჲ
ის; იგი; იმ.

ჰიგისე
აი ის, აი იგი.

ჰირათ
აბრეშუმის ჭრელი თავსაფარი სხვადასხვა ზომისა.

ჰქონი
ჰქონია: ჰყოლია: ცხენ ჰქონი (იხ. აქ).

ჶქნო
ვქნა: როგორ ჶქნოთა? როგორ ვქნათ? როგორ ჶქნუა, როგო ჶქნო რა ვქნა.

ჸი
ნაცვალსახ. ის, იგი: ჸი ელაქსი არ მოვ.


უმლაუტი ო მიიღება უმარცვლო უ (-ვ)-სა და ე ხმოვნისაგან მაშინაც, როცა ისინი უშუალო მეზობლები არიან, და მაშინაც, როცა მათ შორის სხვა ბგერებია მოქცეული: თქნ − თქვენ, კრცხ − კვერცხი; ვწყტავთ (< ვწყუეტავთ) ვწყვეტთ, ქს − ექვსი.

ზ
ეზო.

ქს
ექვსი.


უმლაუტი უ მიიღება უმარცვლო უ (-ვ)-სა და ი ხმოვნისაგან, როცა ისინი უშუალო მეზობლები არიან, ან მათ შორის სხვა ბგერებია მოქცეული: სიყთლეჲ − სიყვითლე, ფქლ − ფქვილი, კრიაჲ − კვირა, ვყრთ (< ვ-ყრ-ით > ყრვით, სადაც S1 ვ- გადასმულა -ი სუფიქსის წინ და ქცეულია -დ და შემდეგ ისევ დართულია პირველი პირის ნიშანი ვ-); იკრვ (< იკვრება < იკრვება > იკრვა).

თრბიან
(ი)თვრებიან.

ქთ
ვიქმთ, ვიზამთ.

ჭრტება
იჭვრიტება: ჭრტბიან − იჭვრიტებიან, იცქირებიან.

-(ა)-ნ
ვითარებითი ბრუნვის -(ა)-დ ფორმანტის მონაცვლე: ყონაღობან ­− ყონაღობად, ყარალობან − ყარაულობად, საყარაუდოდ.

-ა2
ემფატიკური ან ნართაული ხმოვანი, გამოვლინდება სხვათა სიტყვის -ო ან მის ნაცვალ -ვ ნაწილაკის წინ: წავდეთ ჩონსაო; გაგიმარჟოსავ − გაგიმარჯოსო; გოქავ − გვაქვსო.

-ავ
შეიცავს -ა ელემენტსა (იხ. -ა2) და სხვათა სიტყვის -ვ ნაწილაკს, მიღებულს -ო-ს გაუმარცვლოებით (იხ. -ვ1, -ვ2).

-ბე, -ბეთ, -ბეჲ, -ბეჲთ, ბეჲთი
თანდებ. -თვის, -ზე, შესახებ: ჩემბე − ჩემთვის; რაბე, რაბეთ − რისთვის; ორ რაჲმიბეთ რაბე მიშლია? − ორი რამისთვის რაზე მიშლი?; ჩემბეჲთი ლაზიმი არის − ჩემთვის საჭიროა; ჩემბეაც, ჩემბეთაც − ჩემთვისაც.

-დეფა
-ჯერ, -გზის, -ხელ: ორდეფა − ორჯერ, ორგზის; მეორდეფა − მეორეჯერ.

-ევ
სახელთა მრავლობითისა და ზმნის თემატური -ებ სუფიქსის მონაცვლე: ბარევი − ბარები: დამზადევაჲ − დამზადებაჲ, ვავსევთ − ვავსებთ, ვუგევთ − ვუგებთ.

-ვ2
ეგევე სხვათა სიტყვის -ვ ნაწილაკი უნდა იყოს წარმოშობით, დამოკიდებულ წინადადებაში იხმარება რომ კავშირის მნიშვნელობით: მერე მიწაჲ გასწორდესავ, ფარცხით ვფარცხავთ; დათესას უკან მიწაჲ გაჴმესვ, წყალ ვწყტავთ (იხ. ა2).

-ვი
თანდებ. -ვით: გამნასულივი გამოსულივით; სახლევივი − სახლებივით.

-თანით
(< თანით) -თან თანდებულიანი სახელი დაწყებით ბრუნვაში: ნეფესთანით ნეფესთან მყოფთაგან, ნეფესთან რომ არის, იმათგან (იქიდან).

-თუნ, -თნ
თანდებ. -თვის: გულისთუნ − გულისთვის, გადითუნ − ვაჟისთვის, ქალითუნაც − ქალისთვისაც; ჩონთნ − ჩვენთვის.

-თნ
თანდებ. -თვის (იხ. თუნ)

-ი
მოქმედებითი ბრუნვის - ით სუფიქსის ნაშთია -თ ელემენტის დაკარგვის შემდეგ, როცა დამატება წინ უსწრებს შემასმენელს: ანწლი (ანწლით) ვხურავთ, ჴელი (ხელით) ვაყრით.

-იგნი, -იზგნი, -ჲზგნი
(< -ის-გან-ით) -გან თანდებულიანი ნათესაობითი დაწყებით ბრუნვაში: ბიზიშლებიზგნი − ბიძაშვილებისგან; და რვაზაჲზგნი − ჭიშკრიდან; ჟოხიგნი − ჯოხის გარდა.

-ით, -ითი, -ჲთი
სუფიქსია დაწყებითი ბრუნვისა და უდრის -გან თანდებულიან ბრუნვას კითხვაზე საიდან, რა დროიდან: აყრით სხვენიდან; გათიბას ვიწყოვთ სექტემბრით − გათიბვას ვიწყებთ სექტემბრიდან; თორნეჲთი − თორნიდან; შიგაჲთი − შიგნიდან.

-ინჟა[ხ]
თანდებ. -მდე: მიცემინჟახ − მიცემამდე.

-ოვ
ზმნის თემატური ნიშნისა და აბსტრაქტულ სახელთა -ობ სუფიქსის მონაცვლე: ამბოვს − ამბობს; ყარალოვაჲ − ყარაულობა.

-ჟურა
-ჯურა, -ნაირი, -ისებრი: ფოთლიჟურა − ფოთლისებური, ფოთლისნაირი; ბთმჟურა − ყოველნაირი.

-ს
შეკვეცილი მეშველი ზმნა არის, ერწყმის წინა სიტყვას: კაჲს კაჲ არის, კარგია; ღამეჲს ღამეა; რაჲსა რა არის?

-ყ1
შეკვეცილი -ყე ნაწილაკი, გამოხატავს: ა) სახელობითსა და მიცემით ბრუნვაში დასმული ობიექტისა და მიცემითში სუბიექტის მრავლობითობას; ჰქონდაყ − ჰქონდათ, დოუთესიაყ − დაუთესავთ; ვეზირევს უთხრაყ; ან ბ) ზმნას ანიჭებს მრავალგზისობის მნიშვნელობას: ცხოვაყ − ცხვება ხოლმე.

-ყ2
შეკვეცილი თანდებ. -ყე, -ყენ = -კენ: შინაყ − შინისკენ, უკანაყ − უკანისკე.

-ყე1, -ყ1
ნაწილაკი, გამოხატავს: ა) სახელობითსა და მიცემით ბრუნვაში დასმული ობიექტისა და მიცემითში სუბიექტის მრავლობითობას: ეს ყმაწლები... გავზარდეყე; ბიჭებს აჭმევენყე, ალევინებენყე.

-ყე2, -ყენ
თანდებ -კენ: კარევისყენ − კარებისკენ; ზეჲთყენ − ზევითკენ; შინაყენ − შინისკენ.

-ში
თანდებული მასდართან გამოხატავს დროს, -ისას: ჩალთუქი გაზდაში − ბრინჯის გაზრდის დროს; ლურჟ ერ მეტროზე გასულაში − ჯეჯილის ერთ მეტრზე გასვლის დროს, გაზრდისას.