ლაზური ანდაზები


There are currently 126 names in this directory beginning with the letter Მ.

მა
მა ნა მპილასენ კოჩი, დაჰა ვარ დიინუ-ჲა."მე ვინც უნდა მომკლას, ის კაცი ჯერ არ დაბადებულაო."ჩემი მკვლელი ჯერ არ დაბადებულაო.

მადულჲექ
მადულჲექ თურჯაის ქჲურქი ქამოწკუჲა."მესაქმემ ვაჭარს ქურქი გახადაო."

მალი
მალი საების ნანგენ."საქონელი პატრონს ემსგავსება."რაც პატრონი, ის საქონელი.

მალის
მალის ნა ელვაწკას მჩხური მგერიქ იმხორს."ფარას აცდენილ ცხვარს მგელი შეჭამს."

მან
მან ბლალუფ, მან შევიგნეფ-ჲა."მე ვყეფ, მე ვისმენო."

მანგუითე
მანგუითე ნა იყონა, ჯოღორიქ ვა ლალუფს."საბელით წაყვანილი ძაღლი არ იყეფება."ძალად მიტევებული მწევარი კურდღელს ეერ დაიჭერსო.

მანდაბოლიშ
მანდაბოლიშ ფორჩაქ კოჩი ოღერდინაფსჲა."მიტკალის კაბა კაცს ატყუებსო."

მაჲესიში
მაჲესიში ნდღას მჭიმა გოლანცა-ში, მჟორაქ პატი გამიკიბინს."მაისის დღეს წვიმა რომ გაცრის, მზე ძალიან იკბინება."

მაპატკალეჯი
მაპატკალეჯი ოხორჯაში დო ტახეი კვანცაში სერსი არ რენ."ტლიკინა ქალისა და გატეხილი დოქის ხმა ერთნაირია (ერთია)."

მარტიშ
მარტიშ ტაონისთერი ნდღას შილჲაჶარა იქთირენ."მარტის ამინდივით დღეში ათასჯერ იცვლება."

მაქვალი
მაქვალი სქანი სი გეტახი."შენი კვერცხი შენ მოტაფე."

მაქვალიშენ
მაქვალიშენ გამახთიმერიქ მაქვალი სქუმს."კვერცხიდან გამოჩეკილი (გამოსული) კვერცხს დადებს."

მახენეტუში,
მახენეტუში, ვა მიჩქიტუ, მიჩქინში, ვა მახენენ."როცა შემეძლო, არ ვიცოდი, როცა ვისწავლე) არ შემიძლია."

მახვა
მახვა პორჯას დოლიბღენი, კალათის წკაჲ დოლიბენი, ვამსქვა მითის ალიმბენი?"ნაკვერჩხალი კალთაში ჩაიყრება, გოდორში წყალი ჩაისხმება, უშნო ვინმეს შეუყვარდება?"

მგეის
მგეის მჩხური ომჯვინაფეს."მგელს ცხვარი აძოვებინეს."

მგერი
მგერი მგერი რენ."მგელი მგელია."მგელი მგლობას არ მოიშლისო.

მგერიში
მგერიში მგერი იყვენ, მთუთიში – მთუთი."მგელისა მგელი იქნება, დათვისა – დათვი."

მეზოღეში
მეზოღეში ოხორჯა – შირა, ფარა სო ძირას?"მეზღვაურის ცოლი – ქვრივი, ფული სად ნახოს?"

მეივეში
მეივეში ქორბა ბაშქა რენ."ხილის მუცელი ცალკეა (სხვაა)."

მემლექეთის
მემლექეთის თის ნა მოგატუ მქვათი კურბეთის კაობათენ გოიშინენ."სამშობლოში თავზე მოხვედრილი ქვაც (თავზე რომ მოგვხდა ქვაც), საშოვარზე კეთილი, კარგი მოგონებაა."

მენონჭკვალე
მენონჭკვალე ვარ ჲელოკაგინონ."გადანაფურთხი არ უნდა ალოკო."

მენჩხომე1
მენჩხომე ონჯირეს ვა ღურუნ."მეთევზე საწოლში არ კვდება."

მენჩხომე2
მენჩხომე ჩხომი ვა ივენ, ანკესის ვა ნიკიდენ."მეთევზე თევზი არ არის, ანკესზე არ წამოეგება."

მენჩხომეს
მენჩხომეს ჩხომიში აჩქინენ."მეთევზეს თევზისა გაეგება (ეცოდინება)."

მენჩხომეში
მენჩხომეში ძიქვა ხომუნი?"მეთევზის შარვალი გაშრება?"

მენჯელი
მენჯელი ართობას რენ."ძალა ერთობაშია."

მენჯელონიშენ
მენჯელონიშენ მენჯელონი იჲჲა ქუიძირენ."ძლიერზე ძლიერი ყოველთვის მოიძებნება."

მეჭკიუში
მეჭკიუში ხამი სქანი ნენას რენ."დასაკლავი დანა შენს ენაზეა."

მეჭკოდუნ,
მეჭკოდუნ, სოთხანითი მჭიფე რენ."გაწყდება, სადაც წვრილია."

მზოღა
მზოღა ჲოღურთი დიყვას ნა, არ კიზი ვარ ჲაზდენ."ზღვა მაწვნად რომ იქცეს, ერთ კოვზსაც ვერ აიღებს."ზღვა ფაფად გადაიქცა, უბედურს კოვზითაც არ ჰხვდაო.

მზოღაპიჯის
მზოღაპიჯის სქიდუ-ნა, დაღის ფაცხა გიღუტას."ზღვისპირზე თუ ცხოვრობ, ტყეში ფაცხა გქონდეს."

მთელ
მთელ ვარ გონდუნუნ, მთელ ვარ იჟოლენ."ყველაფერი არ იკარგება, ყველაფერი არ იშლება."

მთელი1
მთელი დულჲას უჯი მოთ მეჩამთ, ნა – გიჩქინანსთერი ვით."ყველა საქმეს ყურს ნუ აძლევთ, როგორც იცით ისე აკეთეთ!"

მთელი2
მთელი თი მუშიში ნოსითენ რენ."ყველა თავ-თავისი ჭკუით არის."

მთელი4
მთელი კოჩი არკაელი ნოსონი ვარ რენ."ყველა კაცი ერთნაირი ჭკუისა არ არის."

მთელი5
მთელი მუში კუჩხეთენ გუწიკიდენ."ყველა თავისი ფეხით ჩამოეკიდება."

მთელი6
მთელი მუში ნოსითენ სქიდუნ."ყველა თავისი ჭკუით ცხოვრობს."

მთელი7
მთელი შეი მუში ჲერის ტასინონ."ყველაფერი თავის ადგილზე უნდა იყოს."

მთელიx3
მთელიx თი მუშიში საები რენ."ყველა თავისი თავის პატრონია."

მთელიკალა
მთელიკალა ნენა ვარ ითქვენ."ყველასთან სიტყვა არ ითქმება."

მთელის
მთელის უხუქთუნ კაითი დო პატითი."ყველას, ყველგან ურევია კარგიცა და ცუდიც."

მთელიქ1
მთელიქ კუი მუში ჲოფშაფს."ყველა თავის ორმოს ავსებს."მთელიქ მუში ლეტა ჲოფშაფს."ყველა თავის მიწას ავსებს."ყველა თავის სამარეს ამოავსებს.

მთელიქ2
მთელიქ მუში მემსქვანუა გორუფს."ყველა თავის შესაფერსს (სწორს) ეძებს."

მთელიშა1
მთელიშა ვარ ისიმინენ, მთელიში ვარ იჯერენ."ყველასი არ მოისმინება, ყველასი არ დაიჯერება."

მთელიშა2
მთელიშა ყუჯი ვარ ნიჩენ."ყველას ყური არ უნდა ათხოვო."

მთელიშეი1
მთელიშეი ალთუნიში უღუტან-ნა, არ ჲერი ბაქირიში აყვენან."ყველაფერი ოქროსი რომ ჰქონდეთ, ერთი ადგილი სპილენძისა ექნებათ."

მთელიშეი2
მთელიშეი ბირდემ მიქ ძირელერენ."ყველაფერი ერთად ვის უშოვია."

მთელიშეი3
მთელიშეი გეგინუთენ რენ."ყველაფერი მიჩვევაზე არის."

მთელიშეი4
მთელიშეი ვარ ითქვენ."ყველაფერი არ ითქმის, არ გაიმხილება."

მთელიშეის1
მთელიშეის მუში მაიჶეთი უღუნ."ყველაფერს თავისი ხერხი აქვს."

მთელიშეის2
მთელიშეის ჰესაბი უღუნ."ყველაფერს ანგარიში აქვს."

მთელიშენ
მთელიშენ გჲუნახი ღურელი რენ."ყველაზე საცოდავი მკვდარია."

მთელიში
მთელიში გური ვარ გახვენენ."ყველას გულს ვერ გაუკეთებ."ყველას გულს ვერ მოიგებო.

მთვირი1
მთვირი ხჩე რენ, ამა ჯოღორეფექ გჲოძგვაფან."თოვლი თეთრია, მაგრამ ძაღლებიც მოსვრიან."

მთვირი2
მთვირი ხჩე რენ, ჰამა მუნტური ნოხედუნ."თოვლი თეთრია, მაგრამ მატლი მიაჯდება."თოვლი თეთრია, მაგრამ ქვეყანა ზედ დადისო.

მთვირიშ
მთვირიშ მსქვანობაქ მითი ვარ ოტიბინუ."თოვლის სილამაზეს არავინ გაუთბია."

მთინი
მთინი ნენა მჭოხა რენ."მართალი სიტყვა მკვახეა."

მთუგიშ
მთუგიშ წკინტილის მშვაი გამოომს."თაგვის სკინტლიდან შვავი გამოაქვს."ჩიტის სკინტლზე ზვავი აიშლება.

მთუგიშა
მთუგიშა მუთუ ვარ ახვენერენან დო კატუს ბელა უგორუფტურენან. "თაგვს ვერაფერი უყვეს და კატას ერჩოდნენ."

მთუთი
მთუთი ძირომში, ნოკუჩხონეფე მუში მოთ გორუმ?"თუ დათვს ხედავ, მის ნაფეხურებს რად ეძენ?"

მთუთიქ1
მთუთიქ გოჯგინაში, ბაბა დუჯოხია."დათვი რომ მოგერევა, ბაბა და'უეძახეო."

მთუთიქ2
მთუთიქ თქვერენ: ბერეფე ნა მაყუჭკულე, ბიჯის ნოსთონი ქემაზდუ-ჲა. "დათვს უთქვამს, რაც შვილები შემეძინა, იმის შემდეგ პირში გემო დამეკარგაო."

მთხა
მთხა გამაფჩი, მოხა ჲებჭოფი."თხა გავყიდე, თხა ვიყიდე."თხა იყიდა, თხა გაყიდა, რა წააგო, რა მოიგო.თხა ვიყიდე, თხა გავყიდე, სარგებელი ვერა ვნახეო.

მთხაქ
მთხაქ კუდელი ვარ ეწოზდაშა, ბოჩი ვარ ნულუნ."თხამ თუ კუდი არ ასწია, ისე ვაცი არ მივა."

მი
მი პატობათენ მულუნ, მგაინერი იგზალს, კაობათენ ნა მოხთასენ, ძიცინერი იგზალს."ვინც სიავით მოდის, ტირილით წავა, ვინც სიკეთით მოვა, სიცილით წავა."

მითი
მითი მითიშენი ვა რენ."ვინმე ვინმესთვის არ არის."

მითის
მითის ვარ უჩქინ, სო ძიროფ დო სო გონდინუფ."არავინ არ იცის, სად ნახავ და სად დაკარგავ."არ იცი, სად ნახავ და სად დაკარგავო.

მითიშა
მითიშა მეჩამუ ვარ გინტაში, ხალადისთი კუმი ნიმფინენ."როცა მიცემა არ გინდა, თოკზეც ქვიშა გაიფინება."კაცო, საბელი მათხოვეო და – ზედ ფეტვი მიყრიაო.

მითხანი
მითხანი თი მუშიშენი კაი რენ, ბაშქაშენითი კაი იყვენ."ვინც თავისთვის კარგია, ვარგა, სხვისთვისაც კარგია, ივარგებს."

მითხანის1
მითხანის თი მუშიში კიმეთი ვარ უჩქინ, ჩქვაში კიმეთითი ვარ აჩქინენ."ვინც თავისი თავის ფასი არ იცის, სხვისი ფასიც არ ეცოდინება."ვინც თავის თავის პატივი არ იცის, არც სხვისი პატივი ეცოდინებაო.

მითხანის2
მითხანის ჭიტაში კიმეთი ვარ უჩქინ, ეყუს დიდიშითი ვარ აჩქინენ."ვინც პატარის ფასი არ იცის, იმას დიდისაც არ ეცოდინება."ვინც პატარას ვერ დააფასებს, ის ვერც ფასს მიხვდებაო.

მითხანიქ1
მითხანიქ დიშქა კვათუფს – უდაჩხერე ვარ დოსქიდუნ."ვინც შეშას ჭრის – უცეცხლოდ არ დარჩება."

მითხანიქ2
მითხანიქ იმხორს, ია იძღენ."ვინც ჭამს, ის ძღება."

მითხანიში
მითხანიში არაბას გეხე, ემუში ობირუ იბირაგინონ."ვის ურემზეც ზიხარ, იმის სიმღერა უნდა იმღერო."რა ქვეყანაშიც შეხვალ, იმის ქუდი დაიხურეო.

მითხანს
მითხანს კაინობა უნონ, ია პატინობასთი ნუხონდასინონ."ვისაც კარგი (კარგობა) უნდა, იმან ცუდიც (სიავე) უნდა მოითმინოს."

მილეთიშ
მილეთიშ ნუნკუ ვარ იჩოდენ."ხალხის პირი არ გათავდება."ხალხს პირს ვერ შეუკრავ.

მკიბინაჯე
მკიბინაჯე ჯოღორის ყვილი ნუტკომელან."კბენია ძაღლს ძვალს გადაუგდებენ."კბენია ძაღლს პურს გადაუგდებენო.

მკჲაფუს
მკჲაფუს იზმოჯეთი ქოთუმე ალანდენ."მელას სიზმარშიც ქათამი ელანდება."

მკულე
მკულე ნენაქ თი იშინახუფს, გინძე ნენაქ თი ოყვილაფაფს.„მოკლე ენა თავს შეინახავს, გრძელი ენა თავს მოაკვლევინებს."

მოთა
მოთა მაქვალიში გური რენჲა."შვილიშვილი კვერცხის გულიაო."

მოთაქ
მოთაქ პაპულის ოგურაფტერენ."შვილიშვილი ბაბუას ასწავლიდა თურმე."

მოლლა
მოლლა ცხენიშენ მელუ-ში – ზათთან ცხენიშენ გეფთამინტუ-ჲა. "მოლა ცხენიდან რომ ჩამოვარდა – მაინც ცხენიდან უნდა ჩამოვსულიყავიო."

მონჭეის
მონჭეის ასთოლეს დო კობო ქამელუ-ჲა."მწიფეს ესროლეს და მკვახე ჩამოვარდაო."

მჟას
მჟას ყოროფ-ნა – ფუჯისთი ყოროფტაგინონ."რძე თუ გიყვარს – ძროხაც უნდა გიყვარდეს."

მჟორა
მჟორა ჶუკარაში ქჲურქი რენ."მზე ღარიბის ქურქია."

მსვა
მსვა ქომეგაჩანუ-ნა, ზუღა-პიჯის მო ფუთხუ."ფრთა თუ გამოგესხა, ზღვის პირზე ნუ დაფრინავ."

მსვაეფე
მსვაეფე ქონაჩანენ."ფრთები გამოესხმება."

მსქვანას
მსქვანას ნოსი ვარ უღუნ."სილამაზეს ჭკუა არა აქვს."

მსქიბუ
მსქიბუ კათა სემთიკელე იქთენ."წისქვილი ყველა მხარეს ბრუნავს."

მსქიბუქ1
მსქიბუქ მჭიფეთი მქუფს, მჩხუთი."წისქვილი წვრილადაც ფქვავს, მსხვილადაც."

მსქიბუქ2
მსქიბუქ უწკარე ვა მქუფს."წისქვილი უწყლოდ არ ფქვას."

მტირი
მტირი კუჩხუს ნა გიხუნა, თიშა ჲულუნ-ჲა."ტილს ფეხზე რომ დაისვამ, თავზე ავაო."

მტირონიქ
მტირონიქ მჭკირონის ნოძიცაფტერენ."ტილიანი წილიანს დასცინოდაო."

მუ
მუ ბედ-იგბალი გიღუნ, ჰეათი ივენ დო ვარ იქთურენ!"რა ბედ-იღბალიცა გაქვს, ის იქნება და არ შეიცვლება."

მუთხანი
მუთხანი ნა ორგა, ია ჲულუნ."რასაც დათეს, ის ამოვა."

მუკო
მუკო კაი ნანაშანტეში ტას, ხოლო ნანაშანტეში ჲენ."რაგინდ კარგი დედინაცვალი იყოს, მაინც დედინაცვალია."

მუკო1
მუკო კაი ნისა ტას, დამთერეს ვარ მოწონს, ნისასთი – დამთერე."რაგინდ კარგი რძალი იყოს, დედამთილს არ მოსწონს, რძალსაც – დედამთილი."

მუკო2
მუკო ჟინ რენ, ეკოჩქვა თუდე რენ."რამდენიც ზევითაა, იმდენიც ქვევითაა."

მუკონაი
მუკონაი იჩალიშა, ეკონაი გაყვენ."რამდენსაც იმუშავებ, იმდენი გექნება."

მუსაჶირი
მუსაჶირი სუმ ნდღაშა რენ."სტუმარი სამ დღემდეა."

მუშებურა
მუშებურა მუთუ ვარ მულუნ."თავისით არაფერი მოდის."თავისით არაფერი მოვა.

მუში
მუში გზა წკარიქთი ძიროფს."თავის გზას წყალიც იპოვის."

მუშიშენი
მუშიშენი ვა რენ, ბაშქაშენი რენ."თავისთვის არაა, სხვისთვისაა."

მუჭო1
მუჭო კაი ტაონის პატი მოყუფს, ეშოთი თოქლუღის კითლუღი მოყუფს. "როგორც კარგ ამინდს ცუდი მოყვება, ასევე დოვლათს სიღარიბე მოსდევს."

მუჭო2
მუჭო მთელიშეი ვარ იჭკომენ, ეშო მთელიშეითი ვარ ითქვენ-ჲა."როგორც ყველაფერი არ იჭმევა, ისე ყველაფერიც არ ითქმებაო."

მუჭო3
მუჭო ნჯუმუ კატა გჲაის მო ანტალე."როგორც მარილი ყველა საჭმელში ნუ ერევი."

მუჭო4
მუჭო ცანა ნცა ტრიკითენ მო ოქაჩამ."როგორც გულწითელა ცას ფეხით ნუ აკავებ."

მქვას
მქვას კუჩხე ქოგეჩი-ნა-თი, აჩქვა ნქუს მო გეჩამ, ხოლო დოგაჭვასენ."ქვას ფეხი თუ მიარტყი, წიხლსაც ნუ მიარტყამ, ნუ მიაყოლებ კვლავ გეტკინება."

მშუმუს
მშუმუს ბოინე ოშუ უნონ."მსმელს ყოველთვის სმა (დალევა) უნდა."

მშქირონის
მშქირონის ონჯღორე ვარ უჩქინ."შიმშილმა სირცხვილი არ იცის."

მშქურინაჯე
მშქურინაჯე ჯოღორიქ მენდრაშენ ლალუფს."მშიშარა ძაღლი შორიდან ყეფს."

მჩხუეფე
მჩხუეფე წანაში ნეაეთის კოროცხუფან."ცხვრებს წლის ბოლოს ითვლიან."

მცუდალა
მცუდალა ჭურვალის დოლოხედუნ დო ჟინთი ნიკოუმს."მატყუარა ტომარაში ჩაჯდება და ზევიდან მოიკრავს."

მცუდი1
მცუდი მთინიში დირეღი რენ."ტყუილი მართლის ბოძია, საყრდენია."

მცუდი2
მცუდი ნა ზოპონს კოჩის, მთინი თქვასთი-ნა, ვარ უჯერან."ტყუილის მთქმელს მართალსაც არ დაუჯერებენ."

მცუდის1
მცუდის დიდი გზა ვარ უღუნ."ტყუილს გრძელი გზა არა აქვს."

მცუდის2
მცუდის კუჩხე ვარ უღუნ."ტყუილს ფეხი არა აქვს."ტყუილს მოკლე ფეხები აქვსო.

მცუდის3
მცუდის მენძილი ვარ უღუნ."ტყუილს მანძილი არა აქვს."ტყუილს მოკლე ფეხები აქვსო.

მცუდიშინე
მცუდიშინე კამა მო ელიწკამ!"ტყუილუბრალოდ ხმალს ნუ იძრობ, ნუ ამოიღებ!"

მწკიჲ
მწკიჲ დო მტიი ოქროს ვა ნოხედუნ."რწყილი და ტილი ოქროს არ მიაჯდება."

მწკული
მწკული მწკულითენ გამიმენან."წვეტს წბეტით ამოიღებენ." სოლს სოლით ამოიღებენ.

მწკუფი
მწკუფი სეის თუთა უნონ, სეჶილი ქომოლის ღნოსაი ოხორჯა უნონ."წყვდიად ღამეს მთვარე უნდა, სშლელ ქმარს ჭკვიანი ცოლი."

მჭაჯი
მჭაჯი ჭუტა ენ, ამა გუი გუქთინამს."ბუზი პატარაა, მაგრამ გულს აგირევს."

მჭიმას
მჭიმას გოწამტუ, ხორშაკალის ქომოხვადუ."წვიმას გაექცა, სეტყვას მოჰყვა."

მჯვე
მჯვე კაი რენ, ჰამა აღანი დაა კაი რენ-ჲა."ძველი კარგია, მაგრამ ახალი იმაზე უკეთესიაო."

მჯვეში
მჯვეში დუშმანი ნებრა ვარ ივენ, ჰემუშენი-ქი, პანდა დუშმანი ჲენ"ძველი მტერი მეგობარი არ გახდება, იმიტომ რომ მუდამ მტერია."

შემდგენელი: ომარ მემიშიში, რევაზ შეროზია
რედაქტორი: აკად. ქ. ლომთათიძე
რეცენზენტები: ფილოლ. მეც. კანდ. ი.ასათიანი ფილოლ. მეცნ. კანდ. ჭ. ქირია

ხალხური სიბრძნე
ლაზური ანდაზები
ალმანახი
“მსგეფსი”
თბილისი
1994
ელექტრონული ვერსია მოამზადა მანანა ბუკიამ