მეგრული ანდაზები

ადრეიან ენადგინა ყურდგელშა წიარს ვამაჭიშენია ადრე ენადგინა ჸურდგელც წიარი ვეგიოჭიშუანსია.ადრე ამდგარსა კურდღელსა ვერ დაეწევა მწევარიო. (13)

ადრეიანი ირფელი ჯგირი რე ღურაში მეტია.ყველაფერი ადრეული სჯობია სიკვდილის მეტიო.

ათოსუმა უჩქჷნი თის ათოსქირაფათი უჩქჷნია.„ჩაფსმა რომ იცის იმან ამოშრობაც იცისო“ეთოშოლუა უჩქუნ თისჷ ეთოსქირაფა ხოლო უჩქუნია.„ჩასველება რომ იცის იმან ჩაშრობაც იცისო“.

ათოფსუმაშ წამალ ღოლეს დო მაჟია ქოდიჭყუა.„ჩაფსმის წამალი გაუკეთეს და მეორე დაიწყოო“.ბაღანას ეთოფსჷმაში წამალი გაუკეთეს დო ეთოწიკუა ქიდიჭყუა.„ბავშვს ჩაფსმის წამალი გაუკეთეს და ჩასვრა დაიწყოო“.ბავშვმა ჩასველება იცოდა წამალი უყვეს - ჩასვრაც ისწავლაო.

აკა სიტყვას ორხვალი კოც ქაარაგადაფუანანია.„ერთ სიტყვას დასახვრეტ კაცსაც ათქმევინებენო“.

აკაშა მარცხი ქომოხვადუნ უკულ ნარღება მუს ოხვარუნია.„ერთხელ მარცხი რომ მოხდება მერე ნაღვლობა რას უშველისო“.

ალალ-მართალ კოჩის ღორონთი ვემიოდინუანსია.„ალალ-მართალ კაცს ღმერთი არ დაკარგავსო“ ალალი კაცის საქონელი ქვაზე იდვას – არ დადნება.

ალალობა სარალობა რენია.„ალალობა საბრალობა არისო“.

ალანსია ცხენი ვართი ღურელო უდინუ დო ვართი ცოცხალოვა.„ალანს ცხენი არც მკვდარი დაეკარგება და არც ცოცხალიო“.

ალაყურტის ხოლო ყირტუა ოკონია.„მსმელს (მყლაპველს) ისევ სმა (ყლაპვა) უნდაო“.

ალმაძიცეს ალმანგარე უჯგუნია.„სიცილში მოზიარეს ტირილში მოზიარე სჯობიაო“.ელმაძიცეშა ელმანგარე გისხუნუდასია.„მოცინარ (თანამგრძნობს) მოტირალი (თანამგრძნობი) გერჩიოსო“.ველმოძიცუა ელმონგარი.„არ შემომცინო შემომტირეო (ტირილით თანამიგრძენიო)“.

ამდაღარი ღურა ჭუმეშავა.„დღევანდელი სიკვდილი ხვალამდისო“.

ამდღა-ჭუმე დღას ველიებუნია.„დღეს-ხვალე არასოდეს დაილევაო“.

ამდღა-ჭუმეთი ზოთონჯქ ქუმაჭიშუა.„დღეს-ხვალეთი ზამთარმა მოუსწროო“.დღე-მეხვალიე კაცსაო თოვლი მოუვა კარსაო.

ამდღარ საქმე ჭუმეშა ვაგნოდვავა.დღევანდელ საქმეს სახვალიოდ ნუ გადადებთ

ამინდი ოჭუმარეშე მერჩქინდუნია.„ამინდი დილიდან დააჩნდებაო“.

ანარკიაშა ჩხომი ჭვილი მეუღუდესია.„ანაკლიაში თევზი შემწვარი მიჰქონდათო“.ანაკლიაში ერთ კაცს შემწვარი თევზი მიჰქონდაო (92)

ანგარიში ჯიმა დო ჯიმა შქას რენია.„ანგარიში ძმასა და ძმას შორის არისო“ანგარიში საჯიმალოს ხოლო რენია.„ანგარიში საძმოშიც არისო“.ძმამ ძმას ანგარიში უყო ისევ ძმები იყვნენო

ანგიშ მანგი ჩანჩალაკია.ანგიშ მანგი თანგიენია.ალხანას ჩალხანა არ დაელევაო. (82)

ანგურა მუზმა ხეჭერუენი წინდა ვამკურცჷ.„კეცი რამდენიც უნდა ფხიკო ჭუჭყი არ გამოუვა“.აგურს რეცხდნენ და უარესი წვენი გასდიოდაო. (8)

ანთალაქ მა მაღორუ ანთალას მა ვაღორენქ.„ანთელავამ მე მომატყუა ანთელავას მე ვატყუებ“.

ანთხებულ ცხენს ნაბადის ვაძირანანია.„დამფრთხალ ცხენს ნაბადს არ აჩვენებენო“

ანწი მაჟია დუს მითინ ვემნორდგუნსია."აწი მეორე თავს არავინ დაგადგამსო."

არგუნი ცხვენს გიმაძუდუა დო ხოჯი ეშე ეშმაჸუნდეს ოჸვილაროვა."ცული სხვენზე იდო და ხარი ზევით აჰყავდათ დასაკლავადო."არგუნ სოდე ძჷდჷნი ჩხოუ თექი მეჸუნდესია ოყვილუშა."ნაჯახი სადაც იდო ძროხა იქ მიჰყავდათო დასაკლავად."ხარი დასაკლავად დანასთან მიჰყავდათო.

არგუნს ვაჭკირუნ თინა ნინაქ გოჭკირუა."ნაჯახმა რომ ვერ გაჭრა ის ენამ გაჭრაო."

არგუნცჷ ბურჭული გიოჸოთესია.უჭკუო კოჩქ არგუნს ბურჭული ხოლო ქეგეუძინუა."უჭკუო კაცმა ცულს წალდიც მიაყოლაო".არგუნიას ბურჭულია გეუძინესია.კაცს წყალში ცული გადაუვარდა წალდიც თან გადააყოლაო. (I235)

არდგილიშ ლებიას არდგილიშ წყარი ხაშუნსია."ადგილის ლობიოს (იმავე) ადგილის წყალი მოხარშავსო".ლეჩხუმურ ლობიოს ლეჩხუმურივე წყალი მოხარშავსო.

ართ დღაშ მეტებულ საქმექ ჟარნეჩ დღაშა გინიდუა."ერთ დღეს მოტოვებული საქმე ორმოც დღეზე გადავიდაო (ორმოცო დღით გადაიდოო)."გადადებულო საქმე ეშმაკისააო. (33I0)

ართ სენ ფაფირს ონოღია გიოდინუ ხინტკირიაქია."ერთი თეფში ფაფისათვის ონოღია დაეკარგა ხინტკირიასაო"

ართ ქიჸანას პაპას ვადუჯერესია დო ჯოღორს – ქოვა."ერთ ქვეყანაში მღვდელს არ დაუჯერეს და ძაღლს – კიო".

ართ ღორონთ ორწყე ჩქიმ სიმართლესია."ერთი ღმერთი ხედავს ჩემს სიმართლესო."

ართ შურიშო ქოთქვი დო ართ გურიშოვა."ერთი სულისთვის თქვი და ერთი გულისთვისო."

ართ ხოჯის ტყები ჟირ(ი)შა ვემკანწყუმუნია.ერთ ხარს ორი ტყავი არ გაძვრებაო.

ართი ბჟაშე ჸვალი დო მარწვენი ართო ვაგშუურსია."ერთი რძიდან ყველი და მაწონი ერთად არ გამოვაო".

ართი იძიცანცჷ-და დუც გაძიცანცია, ჟირი იძიცანცჷ-და ართიანც გაძიცანანია, სუმი იძიცანცჷ-და საქმეშენი იძიცანანია."ერთი თუ იცინის თავს დასცინისო, ორი თუ იცინის ერთმანეთს დასცინიანო, სამი თუ იცინის საქმეზე იცინიანო."

ართი კოს სუმი კოჩქ "ჸვერე რექია" ქუუწუდა თოლიშა ხეს ქომიფუჩონუანს."ერთ კაცს სამმა კაცმა რომ უთხრას "ბრმა ხარო" თვალებზე ხელს მოისვამსო."ორმა კაცმა რომ გითხრას ბრმა ხარო თვალები დახუჭეო.

ართი კოც ხვალე სოფელი ვაშენებენია."ერთი კაცი მარტო სოფელს ვერ ააშენებსო."ერთი კაცი სოფელს ვერ ააშენებსო სოფელი კი ერთ კაცს ააშენებსო.

ართი კოჩიშო ჟირი კოჩი ლაშქარი რენია."ერთი კაცისთვის ორი კაცი ლაშქარი არისო."ორი კაცი ერთ კაცზე ლაშქარიაო.

ართი ლუკა თოფურქ თუნთის ქიგიოსქიდუა."ერთი ლუკმა თაფლი დათვს დარჩაო."

ართი მატახალც ოში მუმაგებელი ვეიალენია."ერთ მტვრეველს ასი მომგები ვერ აუვაო."

ართი მორქიათ ჯა ვეკვათენია."ერთი მოქნევით ხე არ მოიჭრებაო".ერთი შემოკვრით ხე არ წაიქცევაო

ართი მორქიათ ჩქიმი სქუას ლევანი გივოდვია."ერთი მოქნევით ჩემს შვილს ლევანი დავარქვიო".ართალამო ჩქიმ სქუას ლევანი გივოდვია."ერთბაშად ჩემს შვილს ლევანი დავარქვიო".

ართი მოჭვალუათი სელეგინი ვეჭვალენია."ერთი მოწველით სულუგუნი არ მოიწველებაო".49 ართი ოხვამე დოტახეს დო მაჟიას აკეთენდესია."ერთი ეკლესია დაანგრიეს და მეორეს აკეთებდნენო".

ართი დორულაფას წყარო ხოლო ქიდირულუანსია."ერთ დაძინებას წყალიც დაიძინებსო".ერთი პირი ძილი წყალსაც მოუვაო.

ართი ოხვამერი პაპასითი ქააჩირთუნია."ერთი ალილო მღვდელსაც შესცდებაო.

ართი რდას ჯგირი რდას მუთუნიშა ღირჷდას."ერთი იყოს კარგი იყოს რამედ ღირდესო".

ართი სქუა-ვამხე სქუა ჟირი სქუა – ჯგჷრი სქუა სუმი სქუა – სრული სქუა სუმიშ უკული ჩხოროჯგუა."ერთი შვილი – არ მყავს შვილი ორი შვილი – კარგი შვილი სამი შვილი – სრული შვილი სამის შემდეგ – ცხრასავით". ართი სქუა – ვამხე სქუა ჟირი სქუა – ჯგჷრი სქუა სუმი სქუა – სრული სქუა ოთხი სქუა ხუთი სქუა – ბუნტი სქუა."ერთი შვილი – არ მყავს შვილი ორი შვილი – კარგი შვილი სამი შვილი – სრული შვილი ოთხი შვილი ხუთი შვილი – ბუნტი შვილი".ერთი შვილი – ღობეს ჩხირი ორი შვილი – ვითომ შვილი სამი შვილი – მართლა შვილი ოთხი შვილი – აი შვილი!

ართი შხურიშო ქობთქუათ დო ართი გერიშო."ერთი ცხვრისათვის ვთქვათ მეორე კი მგლისათვისო".

ართი ცოდა მაქიმინალს უღუნია დო ოში მარაგადესია."ერთი ცოდვა მქნელსა აქვს და ასი კი მთქმელსაო!"

ართი ცოდა მახინჯის უღუნია დო ჩხორო – მინჯესია."ერთი ცოდვა ქურდს აქვსო და ცხრა – პატრონსო."ქურდმა ერთი ცოდვა ქნა დამკარგავმა – ათასიო.

ართი წიკვილ ღეჯქ ოში ღეჯი დოწიკუა."ერთმა წვირიანმა ღორმა ასი ღორი გასვარაო".

ართი ჭკვერულს ბორო ხოლო თქუანსია."ერთ ჭკვიანურს სულელიც იტყვისო."ართშა ხანგასჷთ დუჯერა."ერთხელ გიჟსაც დაუჯერებენო".ერთი რეგვენსაც დაეჯერებაო.

ართი ხართას ვენოძჷდ დო მაჟიაშა გინმარღვანდესია."ერთ ტომარაში არ იდო და მეორეში გადაჰქონდათო (ყრიდნენო)."ართის ვენოდგჷდჷ დო მაჟიას ინაბუნდესია."ერთში არ იდგა და მეორეში ასხამდნენო."

ართი ჸორადილი უშქური ოში უშქურც ჸორიდუნცია.ერთი დამპალი ვაშლი ცხრა ვაშლს დაალპობსო.

ართი დღა ბაღირესით ქოხვადუნია."ერთი კარგი დღე ბეღურასაც ხვდებაო."ართ დღას მუნდი ხოლო ქოძირუნსია."ერთ დღეს უკანალიც ნახავსო".დრო ქომურსია ფონს მუნდით ქარჩქინანს დუსია."დრო მოვა და ფონში საჯდომიც გამოაჩენს თავსაო."

ართი ჯიმა ღურუდუა მაჟირა ბაწარს წკუმონტუნდუა."ერთი ძმა კვდებოდა და მეორე (ძმა) თოკსა გრეხდაო."უნჩაშ ჯიმა შიბულენდუა დო უკულაში ბაწარს წკუმონტუნდუა."უფროსი ძმა შოულობდა და უმცროსი თოკსა გრეხდაო."

ართი ვაი რე მაჟირა – უია."ერთი ვაი არის მეორე – უიო".ერთი ვაია მეორე ქვაიაო.

ართი ვაშუნ თის ჟირ ქოჩესია."ერთი რომ არ დალია იმას ორი დაალევინესო".ართი ვაჭკომუნი თის ჟირი ქოჩესია."ერთი რომ არ ჭამა იმას ორი აჭამესო".

ართი ვეჩინუნ თის ჟირი ქაჩინებაფესია."ერთი რომ ვერ იცნო იმას ორი აცნობინესო".

ართი თეში ვეჭყორდჷ მაჟიაქ ვეგეკეთასიე (ვადოხორასიანი)."ერთი ისე არ ამოწყდება მეორე არ გაკეთდესო (დასახლდესო)."ღმერთმან ერთი ვით აცხონოს თუ მეორე არ წაწყმიდოს. (ვტ)

ართი თხირიში გური ჩხორო ჯიმალეფქ გირთესია.ერთი თხილის გული ცხრა ძმამ გაიყოო. იხ. N 1842

ართი იბირსინი თიწკჷმა მაჟია ინგარსია."ერთი რომ მღერის მაშინ მეორე ტირისო."

ართის ლაშქარ უჭირდუ დო მაჟირას-ხვიტი."ერთს ლაშქრობა (ომი) უჭირდა და მეორეს – ხვიტიო (მჭადი)." 68 ართის მუ უჭირცჷნი მაჟიას მუ უჩქჷნია."ერთს რა უჭირს მეორემ რა იცისო."

ართიშა კოც ნახაფულით ხოლო დაღორენანია."ერთხელ კაცს ნაფოტითაც მოატყუებენო."ართშახ ჯოღორს ნახაფულით დააღორენა მარა მაჟიაშახ ქობალიშა ხოლო ვემურსია."ერთხელ ძაღლს ხის ნაფოტითაც მოატყუებენ მაგრამ მეორეჯერ პურთანაც არ მივაო."

ართიში მეტიშა ხვალე ბული იტყაბარუნია."ერთზე მეტად მხოლოდ ბლის (ხე) ტყავდებაო."

ართო – უცბას სოფელი ვაშენებენია."ერთი – უცებ სოფელი არ აშენებულაო".ერთ დღეს ქვეყანა არ აშენებულაო.

ართშა დედიბის ხოლო ქამარცხინუ კურდღელქ."ერთხელ დედაბერსაც შემოემარცხა კურდღელიო."ერთხელ ჯოჯოხეთსაც მიადგება მზეო

ართშახ დინაბადი ართიძახ ღურუნია."ერთხელ დაბადებული ერთხელ კვდებაო."

არიკის ართკაკალი ტყურა ვარენია."ზღაპარში არცერთი ტყუილი არ არისო."

არძა ართი ჯვარალეფი რენანია."სულ ერთი ჯვარალები არიანო."

არძაშ წოხოლე მიოღვარუნი თი გინი არძაში უკული ოწინესია."ყველაზე წინ რომ დაიბღავლა იმ ხბოს ყველაზე ბოლოს მოაწოვესო."არძაშ წოხოლე მიოღვარუნი თი გინქ ბოლოშა ქიდოსქიდუა." ყველაზე წინ რომ დაიბღავლა ის ხბო ბოლოს დარჩაო."არძოშ წოხოლე მიმაღვარალი გინი არძოშ უკახალე მიაშქვეს დიდაშავა."ყველაზე უწინ რომ ბღაოდა ის ხბო ყველაზე უკან (ბოლოს) მიუშვეს დედასთანაო."გინქ არძოშ წოხოლე მიოღორუა დო არძოშ უკულ მიაშქვესია (ძუძუშ ოწუშა)."ხბომ ყველაზე ადრე მიაბღავლა და ყველაზე უკან მიუშვეს (ძუძუს საწოვადაო)."დუდო მიოღვარუნი ი გინი ბოლოშა ვეიოწინესია."პირველად რომ იბღავლა ის ხბო ბოლოს მოაწოვესო."

აფხაზას ტყვიაქ ქგმოხვადუა დო ჯიქის თინა უჩქუდუა ჯიკის მიოგჷდუე."აფხაზს ტყვია მიხვდაო და ჯიქს ის ეგონაო ჯირკს შეერჭოო."ჩემს იქით თოფი რომ კაცს მოხვდეს ვითომ კუნძს მოხვედრიაო.

აფხაზას ცხენიშ სახელქ გაჭყორდუა."აფხაზს ცხენის სახელი დაავიწყდაო."იმერელს მჭადის სახელი დაავიწყდაო.

აფხაზაქ თქუა: ღორონთი კოს გაჭყორუნი ჭკუას მიდუღანსია.ღორონთი მისით გაჭყორუნი ჭკუას მიდუღანსია."აფხაზმა თქვა: ღმერთი კაცს რომ გაუწყრება ჭკუას წაართმევსო."

აფხაზაქ უწუ ბაღირეს: სი ოხერი ირო წიწილა რექიაო?!"აფხაზმა უთხრა ბეღურას: შე ოხერო სულ მუდამ წიწილა უნდა იყვეო (რომ მუდამ წივიო)?!"

აფხაზაქ უწუა ჭყოლირ აფხაზას: კუსანქჷნი მარგალიში კვიწიწი ხოლო ვაგოჭირუნია."აფხაზმა უთხრაო დაჭრილ აფხაზს: რომ კვნესი მეგრელის მუწუკი ხომ არ გჭირსო."

აფხაზაში ნაჭყა რენია: ვართი სქანით რჩქინუდასია ვართი შხვაშა დაიჯერებუდასია."აფხაზის დანაწყევლი არისო: არც შენით გცოდნოდესო და არც სხვისთვის დაგეჯერებინოსო." ურიაქ თქუა: სქანი ვაიჩქუდასია დო შხვაში ვაგაიგონებუდასია."ებრაელმა თქვაო: შენი არ იცოდეო და სხვისი არ გცოდნოდესო (გაგეგონოსო)."

აფხაზეფი კოწიას იფუჩუანდესია დო მიხას უხუჯუანდესია."აფხაზები კოწიას იფიცებდნენო და მიხას ემხრობოდნენო ("მხარს უჭერდნენო")."

აქლემი (არქემი) თეში ვაშურდუნია თიში ოღალ გჷრჷნქ მიდეღასიე. "აქლემი ისე არ დაიღლებაო მისი ტვირთი ვირმა წაიღოსო."აქლემი ისე არ დავარდება რომ ვირის საპალნე ვეღარ აიკიდოსო.

აშო ძიცა-ძიცათ მოჸუნდესია ვიშო ნგარათ ვერაჸუა."აქეთ სიცილ–სიცილით მოყავდათ იქით ტირილით ვერ გარეკესო (გააგდესო)."

აშოთია ვიშოთია რენია."აქეთია იქითია არისო".მომციას მიმცია უნდაო.

ახალაიაშ ოსურეფი პატარაიაშ ოსურეფს მიშარაგადანდესია."ახალაიას ცოლები პატარაიას ცოლებში ლაპარაკობდნენო."ახალაიაქ პატარაიას მიშასხაპუა."ახალაია პატარაიას ცეკვაში ჩაერიაო."ახალაიაშ ჯოღორი გოშუას ჯოღორენს მიშალალანდუა."ახალაიას ძაღლი გოშუას ძაღლებთან ყეფდაო."

ახალი მოჯგირეშენი ჯვეშის ნუ მიოჸოთა."ახალი მოყვრის გამო ძველს ნუ დაკარგავ."ახალი მეგობარი გაიჩინე ძველს ნუ დაივიწყებო.

ახალი მუმა ნაღურაშა დო ახალი ჩილი მუნაჸუნეფი კოჩიშა მათხილებელი რენია."ახალი მამაგარდაცვლილი და ახალი ცოლმოყვანილი კაცი მოსაფრთხილებელი არისო."

ახალი მუმა ნაღურა კოჩი დო ახალი ოსურამი კოჩი ჟირიხოლო ართი რენია – აკაშა მუთუნი ვერაგადენია."მამა ახლადგარდაცვლილი (კაცი) და ახალცოლშერთული კაცი ორივე ერთიაო – არცერთისათვის არაფერი ითქმებაო."

ახალი ოქოსალი ჯგირო ქოსჷნცია.ახალი ოქოსალი არძა ჯგირო ხუშუნსია."ახალი ცოცხი (ყველა) კარგად გვისო."ახალი ცოცხი კარგად ჰგვის ძველი მოატანს ქვიშასაო.

ბაბუ ღურუს მოთაშა ოწურუანდუა."ბაბუა სიკვდილს შვილიშვილისკენ მიუთითებდაო."ბაბუშა ღურუქ ქუმორთუა დო მოთაშა ქემიოწურუა."ბაბუასთან სიკვდილი მოვიდა და შვილიშვილთან მიასწავლაო."

ბაბუს დო მოთას ართ ჭკუა უღუნია."ბაბუას და შვილიშვილს ერთი ჭკუა აქვსო."

ბაბუს მოთა ჭკუას ოგურუანდუა. "ბაბუას შვილიშვილი ჭკუას ასწავლიდაო."შვილიშვილი ბაბუას ძველ დროს ასწავლიდაო.

ბაბუს მოთა ხუს კილახედუა დო გორუნდუა."ბაბუას შვილიშვილი მხარზე ეჯდაო და ეძებდაო."დიდას ბაღანა ხუცუ კილახედუა დო გორუნდუა."დედას ბავშვი მხარზე ეჯდა და ეძებდაო."

ბაბუშ ნაჭკომა ჸუმურქ მოთას მეკვათ კიბირია.ბაბუქ ჸუმური ჭკომუა დო მოთას კიბირი კვათუა.პაპის ნაჭამმა ტყემალმა შვილიშვილს მოსჭრა კბილიო.

ბაღანა იგარდუა: მუშენი იგარქია დო – გუმალე დო თიშენია. 'ბავშვს ჰკითხეს: რადა ტირით და – გამიდის და იმიტომაო.

ბაღანას ნება ქიმეჩია-და ჸუდეს დოჭუნსია."ბავშვს ნება თუ მიეცი სახლს დაწვავსო."ბავშვი მაღლა ავწიე და თავში ჩამკრაო.

ბაღანაქ თქუა: წიწით მა ფაფუთ მა ბებით მა ბაბუთ მა ბაბათ მა დო წანათ მავა."ბავშვმა თქვაო: ხორციც მე ფაფაც მე ბებიაც მე ბაბუაც მე მამაც' მე და წლებიც მეო."

ბაღანაქ თქუუა: ბიძიში ოხვამური ბაბას გოტიბინაფუდასია. ."ბავშვმა თქვაო: ბიძიას სალოცავი მამას მიეგოსო ("გასთბებოდესო").

ბაწარი ვით ორგია წყუშე გეშეღუ კოჩქ დო ეჩ ორგიას ქედნაჸოთუა."ბაწარი ათი მხარი ჭიდან ამოიღო კაცმა და ოც მხარ ჭაში ჩააგდოო."

ბედი მუში ქოგიღუნ - სქანი რენია."ბედი რისიც გაქვს - შენი არისო."თუ კაცსა ბედი აქვს მოზვერიც დაუმაკდებაო.

ბედი ქომუჩი დო წყარს გიმოჸოთია."ბედი მომეცი და წყალში ჩამაგდეო."იღბალი ქომუჩია დო წყარს გეფჩია."იღბალი მომეციო და წყალში ჩამაგდეო ("წყალს მიმეციო").ბედი რენია თქვია დო წყარს ქინასხაპია."ბედი არისო თქვი და – წყალში ჩახტიო."ბედი მომეც და სანაგვეზე გადამაგდეო' (2ტ6)

ბედიში გვერდი ცადა რენია."ცდა ბედის მონახევრეაო."

ბედნიერი მაჭიშუანცია დო უბედური ვაჩანცია."ბედნიერი მიასწრებსო და უბედური არ აჭმევსო."

ბედშა მითინს ვანტინენია.ბედიშა კოს ვამდაართენია."კაცი ბედს ვერ გაექცევაო."ბედი რომ მოდიოდეს – დაჯექ და უყურეო რომ მიდიოდეს მაშინაც დაჯექ და უყურეო

ბერგი დიხას ვადაჩირთჷნია (ვეჲოჩირთუნია).თოხი მიწას არ დასცილდებაო.

ბინეხამი ჯას მოკულეს დო უბინეხეს ქოდაახვამეს."ვაზიან ხეს გაუარეს და უვაზოს დაულოცეს."ბინეხის მიკულესია დო ბურეხის გინაგეს მარდია (ქოდახვამესია).„ვაზს გვერდი აუარეს და ბურეხს მისცეს სალამიო (მადლი მოახსენესო)."

ბინეხიში დუმარგუაფალიშა ღვინი ვადეხარებე."ვაზის დამრგველს ღვინოზე უარი არ ეთქმის."

ბოლოს არძა ბული გიჭვახუანსია."ბოლოს ყველა ბალი მოიმჟავებსო."ბალი წვერში გამწარდებაო.

ბორიაშ მაჩიჩალს გორია მიდეღანსია."ქარის დამპეპლავს ქარი წაიღებსო."ქარქვეტას გზა ქარმა იცისო.

ბორიაშ მოღალირს ბორია მიდეღანსია.ქარის მოტანილს ქარი წაიღებსო.

ბორო დუდი ჯგუნჯგიშ გიოთოლარი ენია."სულელი თავი სარზე (ბარჯგზე) დასათლელიაო."

ბორო (ხანგა) დუს ეშე ხოკუნანია."სულელ (გიჟ) თავს აღმა პარსავენო."

ბორო ვარდასჷნ ჭკვერს ფასი ვაგიაძვენუ."სულელი (რომ) არ იყოს ჭკვიანს ფასი არ დაედებოდა."

ბორო ინა ვარდუა მიქჷთ ცხვინშა გიმედუა ჸვანა ბორო თინა რდუა მიქჷთ თის ელამათირუა (ეამხანაგუა). "სულელი ის არ იყოო ვინც სხვენზე შეინახაო ("შემოიდოო") ყანა სულელი ის იყოო ვინც იმას აჰყვაო (შეუამხანაგდაო)."

ბორო სკოჩის ჭკუა აში მუში უბორაშიწკჷმა. "სულელი კაცი ჭკუას მასზე უფრო სულელთან იპოვისო."

ბორო სინჯაქ მუთ ჩილორთის ქოძირუნი ირფელი მუშოთ უჩქუდუა."ბრიყვმა სიძემ რაც ცოლეურისას ნახა ყველაფერი სათავისო ეგონაო."

ბოროში სქუა ბორო იჸინია."სულელის შვილი სულელი იქნებაო."

ბჟას მინაჯინენი ირო მინახვილუა უჩასია. "რძეს რომ ჩახედო („რძეში რომ იყურო") ყოველთვის შეამჩნევთ შავს.“

ბრელ კოს მუშ ხე დო ბირგული ნათხუა აფუნია."ბევრს თავისი ხელი და მუხლი ნათხოვარი აქვსო."

ბრელ ფითქის ბრელ შურიში ებარა ოკონია."ბევრ ფაფას ბევრი სულის ბერვა უნდაო."

ბრელი რაგადი (რაბადი) დო ჭიჭე საქვარია."ბევრი ლაპარაკი (ხმაური) და ცოტა საქმეო."როცა სიტყვა ხშირდებაო მაშინ საქმე მცირდებაო.

ბრელი ძიცას ბრელი ნგარა მოჸუნცია."ბევრ სიცილს ბევრი ტირილი მოჰყვებაო."სიცილს ტირილი მოსდევსო.

ბრელი ხანიში გოლოფას დიდი ტაროზუბადობა მოჸუნსია."დიდი (ბევრი) ხნის გვალვას დიდი ტაროს უგალობა ("ცუდი ტაროსი") მოჰყვებაო."დიდ გვალვას დიდი ავდარი მოსდევსო.

ბრიგადირი დო გუგული ართო რენია – ჟირხოლო შხვას მუშაობას უძახჷნია."ბრიგადირი და გუგული ერთი არისო – ორივე სხვას მუშაობისკენ უძახისო."

ბუკი ქიგეგიდგჷ-და სკა მუშით მითილენცია."სკა თუ გიდგას ფუტკარი თავისით შევაო."

ბული წვანც კოლო რენია."ბალი კენწეროში მწარე არისო."ბალი წვერში გამწარდებაო.

ბულიშა სხული ვეგიჸონენია."ბალზე მსხალი არ დაიმყნობაო."

ბულს ტყებ გურსჷნ თიწკჷმა გიღია."ბალს ტყავი რომ სძვრება მაშინ გაატყავეო."ბულცუ მუჟამი მუკუურც ტყებინი თინწკჷმა მუკიღანანია."ბალს ტყავი როცა სძვრება მაშინ აცლიანო."ბულს ტყები ირო ვაგუსია."ბალს ქერქი ყოველთვის არ გასძვრებაო"ბალს ქერქი მაშინ გააძრე როდესაც გაეცლებაო. .

ბულს სხულს გინაჸონასია."ბალზე მსხალს ამყნობსო."

ბურთი დო მინდორი სქანი რენია."ბურთი და მოედანი შენი არისო."ბურთი და მოედანი შენ დაგრჩა.

ბურთი კვარკვალია რე ვიშოთ იხერკელ დო აშოთი."ბურთი მრგვალია იქითაც გორდება და აქითაც."

ბურჭულიში ოკვათალი არგუნიში ოკვათალო ოკო ვეგნართინუევა."წალდის დასაჭრელი ნაჯახის დასაჭრელად არ უნდა აქციოო."ბურჭულიში ოკვათალი არგუნიში ოკვათალო გინაჩქვესია."წალდით მოსაჭრელი ნაჯახის მოსაჭრელად გახადესო."

ბუტუტიას ფსუა ქაჩანუნი თიწკჷმა მიკოდინუნია."ჭიანჭველას ფრთა რომ გამოებმება მაშინ გადაიკარგებაო."ჭკიჭკიტია სუას ქიჩანუანსუნი ჩიტი ოჭკუნსია."ჭიანჭველა ფრთას რომ გამოისხამს ჩიტი შეჭამსო."ჭიანჭველას რომ ფრთები გამოუვა ღმერთი მაშინ გაუწყრებაო.

გაბედი დო ბედი გაშინია."გაბედე და ბედს იშოვიო."გაბედე და სოფელიც მაშინ გიშველისო.

გალენ ჭუკიქ დენიხალენ ჭუკი გეგმორაჸუა."გარეულმა (გარეთა) თაგვმა შინაური (შიგნითა) თაგვი გამოაგდოო."გარეული თაგვი შინაურ თაგვს არ აყენებდაო.

გატებელ ზისხირ ოკო გუტუევა."გასაშვები სისხლი უხდა გაუშვაო."გჷშმალ ზჷსხჷრქ ოკო გჷშელასიე."გამოსასვლელი სისხლი უნდა გამოიშვასო."მალუ ზისხირქ ოკო ოდასია."გამოსადენი სისხლი უნდა გამოვიდესო."გამოსაშვები სისხლი დროზე უნდა გამოუშვაო.

გაფუჭებას ჭირი ვაკონია."გაფუჭებას ჭირი არ უნდაო."

გაჭირება ეკოხონს ხონუნსია (გორულუანცია)."გაჭირვება აღმართს ხნავსო (გარბენინებსო)."გაჭირვებული კაცი ზღვას გავაო.

გაჭირება ვაუძირუნი თის გახარება ვაუჩქჷნია."გაჭირვება რომ არ უნახავს იმან გახარება არ იცისო."ჭირის უნახავმა ლხინისა რა იცისო.

გაჭირება ქჷმოძირია დო რულას ქჷგოძირანქია.გაჭირვება მიჩვენე გაქცევას გიჩვენებო.

გაჭირება ხვამა-წირუას გჷგოჭყოლიდუანცია."გაჭირვება წირვა-ლოცვას დაგავიწყებსო."

გაჭირებას გაჭირება მოჸუნსია."გაჭირვებას გაჭირვება მოჰყვებაო."

გაჭირებას ლიშიში ყუნწის გითინტირედჷნი თიქ დარხინებას კარს ვეგმინტირუა. "გაჭირვებას ნემსის ყუნწში რომ გაეტეოდა ის დალხინების დროს კარში ვერ გამოეტიაო."როცა კაცს უჭირს ნემსის ყუნწში გაეტევა როცა ულხინს – სახლის კარიც ვიწროდ ეჩვენებაო.

გაჭირებას მოჭყუდუწკჷმა ქუდინჯირესია."გაჭირვებისას პატარძალთან დაწვნენო."გაჭირებაქ დედოფალ წკჷმა ქჷდმონჯირუა.გაჭირვებამ დედოფალთან დამაწვინაო.

გაჭირებას ოსურქუ კოროხიში კურთა შირუა."გაჭირვებისას ქალმა კოროხის (დიბის) საცვალი გაცვითაო.გაჭირებაქ კოროხიში ქურთა დჷმოსოფაფუა."გაჭირვებამ დიბის საცვალი გამაცვეთინაო.გაჭირებაქ ქახმაში კაბა დჷმოშირაფუა.გაჭირვებამ ქახმის კაბა გამაცვეთინაო."გაჭირვებამ სტავრა–დიბა მაცვეთინაო. უქონლობამ ქამხა–ატლასი გამაცვეთინაო.

გაჭირებულ კოჩის ქუაქ გვალაში ეკულას მაჭიშუა."გაჭირვებულ კაცს ქვა მთაზე ასვლისას მოეწიაო."გაჭირებულს ქუაქ ფერდის მაჭიშუა."გაჭირვებულს ქვა აღმართში მიეწიაო."გვალას ქუა გამკოლუნი გაჭირებულს გიანთხუ."მთიდან ქვა რომ ჩამოვარდება გაჭირვებულს დაეცემაო."გაჭირებულ კოც ქუა ეკოხონას მაჭიშუანცია."გაჭირვებულ კაცს ქვა აღმართში დაეწევაო."უბედურ კაცს ქვა აღმართში მიეწევაო.

გაჭირებულს გეუნჭირია.„გაჭირვებულს დააჭირეო."

გებშვინი-გეთუა ვაფშვინი – დემჟუა."(რომ) დავლიე – გათავდაო (რომ) არ დავლიე – დაძმარდაო."საითაც გავიქეცი იქით წავიქეციო.

გეგაფილს გედვალირი უჯგუნია."დაჩვევას დადებული (ვალი) სჯობიაო."გედვალირი გინიგინე გეგაფილი – ვარია."დადებული (ვალი) გადაიხდება დაჩვეული არ გასწორდებაო."გეგაფილს გედვალირი უჯგუნია გედვალირს გინიგანა დო გეგაფილიშა მუთუნი ვეღოლენია."დაჩვეულს დავალებული სჯობია ვალს გადაიხდი დაჩვეულს კი ვერ გადააჩვევო (ვერაფერს უზამო)."

გეეთუ ბუხუიაშ დიარაქ."გათავდა ბუხუიას ქორწილი."

გემი დოჩოლესია დო სანდალიშ ხარგაქ იშენ გიშელუა."გემი დაცალეს და სანდლის ტვირთი მაინც გამოვიდაო."ხვამარდი თეში ვეჩოლუნია სანდალიშ ხარგაქ ვეგმართასიინია."ხომალდი არ დაიცლება სანდლის (ნავის) ტვირთი არ გამოვიდესო.

გემიშ მაკეთებელს ურემი უკვედუა."გემის გამკეთებელს ურემი უკვირდუა."გემის მაკეთებელს ფეხსაცმლის შეკერვა უკვირდაო.

გემუან სიტყვაქ გვერი დიხაშე გეშეჸუნუა."ტკბილმა სიტყვამ გველი მიწიდან ამოიყვანაო."ტკბილი ენა გველს ხვრელიდან გამოიყვანსო.

გემუანი ნინა წამალი რენია."ტკბილი ენა წამალი არისო."

გემუანი ნინა – ბედნიერი რინა."ტკბილი ენა ბედნიერად ყოფნაა."

გემუანი ნინათი ხოჯირემი იჭვალენია დო გლახა ნინათი ფუჯიქ ხოლო ვეჭვალუა."ტკბილი ენით ხარირემი მოიწველებაო და ცუდი ენით ფურიც ვერ მოიწველებაო."გემუანი სიტყვათ ირემი გეჭვალესია."ტკბილი სიტყვით ირემი მოწველესო."ტკბილი სიტყვითა მთას ირემი მოიწველაო.

გემცადი დო "გემჭიშე" რენია ცხოვრება."მომიცადე" და "დამეწევინე" არისო ცხოვრება."

გერეფქ წეკიდეს დო ტურაქ პიჯი ეიფშუა."მგლები წაიკიდნენ და ტურამ პირი გაივსოო."შაშვები წაიჩხუბნენ მელამ პირი აივსოო.

გერეშ გერე ირო იჸინია."მომრევის მომრევი ყოველთვის იქნებაო."მომრევის მომრევი არ გამოილევაო.

გერი გერობას დღას ვემიშალუნსია (ვემიოტენსია)."მგელი მგლობას არასოდეს არ მოიშლისო."მგელი მგლობას არ მოიშლისო.

გერი დო შხური ართო ვედიარსია."მგელი და ცხვარი ერთად არ ძოვენო."თხა და მგელი ერთად ვერ მოძოვსო.

გერიშ ნაშქურინეფი ჯოღორი მურიცხენს (ლანდის) ულალუნდუა."მგლის შეშინებული ძაღლი ვარსკვლავებს (ჩრდილს) უყეფდაო."შქურინაფილი ჯოღორი თუთას ულალუნდუა."შეშინებული ძაღლი მთვარეს უყეფდაო."გერიში შქურინაფილი ჯოღორქ წანმოწანასი ჯიკის ულალუა."მგლისგან დაშინებულმა ძაღლმა მთელ წელს ჯირკს უყეფაო."შეშინებული ძაღლი მთვარეს უყეფდაო.

გერიში შქურინით თხა მის უჭყვიდუნია."მგლის შიშით თხა ვის გაუწყვეტიაო."მგლის შიშით ცხვარი ვის გაუწყვეტიაო.

გერს გერობას აბრალენდესია დო ტურა ქიანას ორცუანდუა."მგელს მგლობას აბრალებდნენო და ტურა ქვეყანას აოხრებდაო ("ცვეთდაო")."გერც შინი უღუდუ დო ტურაქ ქეჸანა დონწყუა."მგელს ხსენება ჰქონდა და ტურამ ქვეყანა დააქციაო."ნგერც ნგერობა გეძჷდუა დო ჭიქე ტურა ქიანას ორცუანდუა.გერს შინაფა უღუდუ დო ტურაქ ქიანა გეშაჸათუა."მგელს ხსენება ჰქონდა და ტურამ ქვეყანა ამოაგდოო."გერს გერობაქ გიოსქიდუა დო ტურაქ ქიჸანა დონწყუა."მგელს მგლობა შერჩა და ტურამ ქვეყანა დააქციაო."

გერს სახარებას უკითხენდეს დო ინა ტყაშა იჯინედუა."მგელს სახარებას უკითხავდნენ და ის ტყისკენ იყურებოდაო."გერს სახარებას უკითხენდესია მალას გათეთია ემერი შხურს ვორწყექია."მგელს სახარებას უკითხავდნენ და მალე გაათავეთ ეგერ ცხვარს ვხედავო."მგლის თავზე სახარებას კითხულობდნენ და – გამიშვით ცხვარმა სერი გადაიარაო.

გერუა ქუგოშქურუნიადა ტყაშა ოკო ვედევა."მგლისა თუ გეშინიაო ტყეში არ უნდა წახვიდეო.“დათვისა თუ გეშინია დათვზე სანადიროდ ნუ წახვალო. (5I2)

გერქ დირჩინუნ ჭიქე ტურაქ ჸუს ქალატყორინუა (ქალაღვარუა)."მგელი რომ დაბერდა პატარა ტურამ ყურში ჩააკუაო (ჩააყვირაო)."მგელი რომ დაბერდება თხები ზედ დაასხდებიანო.

გერქ თქუა: სოიშა მინოს ვოუზალებუნ თეიშა მა მუთუნ ვამჭკომუნია."მგელმა თქვაო: სანამ პატრონს არ უსურვებია მანამ მე არაფერი მიჭამიაო." 184 გერქ თქუა: – უჩა სერც უჩა ტყას უჩა ბეწვის ვორწყექია."მგელმა თქვაო: – შავ ღამეს შავ ტყეში შავ ბეწვს ვხედავო."

გვალა გვალას ვამოხვადჷ ვარა კოჩი კოხის ირო შეხვადჷნია."მთა მთას არ შეხვდება თორემ კაცი კაცს ყოველთვის შეხვდებაო."გოლა გოლას ვაშეხვადუ ვარა კოჩი კოს – ქოვა.მთა მთას არ შეხვდება თორემ კაცი კაცს შეეყრებაო.

გვალას ჩხოუ მოკორდუა დო თუდო გირინი ღვარანდუა: გამკოლჷ დო ჩქიმი ოღალარი იჸინია."მთაზე ძროხა იდგა და ქვევით ვირი ღრიალებდაო: ჩამოვარდება და ჩემი წასაღები იქნებაო."კირდეს ჩხოუ მიკორდჷ დო თუდო გირინი ღვარანდუა."კლდეზე ძროხა იდგა და ქვევით ვირი ყვიროდაო."გირინქ თქუა: გვალვას ქუა გამკოლუნი ჩქიმი ოღალარი რენია."ვირმა თქვაო: მთას რომ ქვა მოსწყდება (მთიდან ქვა რომ გადმოვარდება) ჩემი წასაღები არისო."აქლემი კლდეზე გადავარდა ვირმა ყროყინი მორთო: მე ამომატანინებენო.

გვანაფა შელოცათ ვეჸუაფუ."გასუქება შელოცვით არ იქნებაო."

გვანილ ღეს ქონს მუნდიშე მითუძგიბუანდესია."მსუქან ღორს ქონს უკანალიდან ტენიდნენო."ქონი აიღეს და მსუქანს მიაკრესო.

გვანილ ღეჯიქ თქუა: გერს ქომრკინუასია."გასუქებულმა ღორმა თქვაო: ნეტავ მგელს დამაჭიდაო."ღორი რომ გასუქდება მგელს გაექედურებაო.

გვერი ფერს ითირანსია ვარა წესის ვეთირანსია."გველი ფერს იცვლის წესს კი – არაო." .გველმა კანი გაიძრო მაგრამ გული გველისა შერჩაო.

გვერს კუჩხი ქეგიობიჯგე-და – ქოგაჩამუ."გველს თუ ფეხი დააბიჯე გიკბენსო." გველმა კბენა არ იცოდა კაცმა ასწავლაო.

გვერს ნინაშენი ჸვილუნანია ვარა მითინიში ეზოს სიმინდი ვაუჭკომუნია."გველს (თავისი) ენის გამო კლავენ თორემ არავის ეზოში სიმინდი არ შეუჭამიაო."

გვერქ თქუ: დიო დუს ქუაჩამუქ დო უკულ შხვასია."გველმა თქვა: ჯერ თავს ვუკბენ და მერე სხვასო."

გიდელი იჭუდჷ დო ღვარღვალი იძიცანდუა."გიდელი იწვოდა და (გიდელის) კავი იცინოდაო."გიდელს ონტუდუა დო ღვარღვალი გიაძიცანდუა."გიდელს ცეცხლი ეკიდა და კავი დასცინოდაო."გიდელი იწვოდა ღაღვი იცინოდაო.

გილახექჷნი ი ჸას კვათუაა ვაკონია."რომელი ტოტზედაც ზიხარ იმას მოჭრა არ უნდაო."

გიმითირუ ქიანაქ ჩიტი ჭკუნდუ მიმინოს."გადაბრუნდა (გამოიცვალა) ქვეყანა ჩიტი ჭამდა მიმინოსო."

გიმმაჩამალი ირო ზარალს რენია."გამყიდველი ყოველთვის ზარალში არისო."

გინარაგადა მუთუნი ვარენია."დამადლებული არაფერი არ არისო."გინარაგადას გემო ვაუღუნია."დაყვედრებულს გემო არა აქვსო."დაყვედრებული ლუკმა ყელს ვერ გადაივლისო

გინი ვენორენ თი ეზოს ღორონთ ვემნაჯინენია."ხბო რომ არ დგას იმ ეზოში ღმერთი არ გადახედავსო."უბალღო და უძაღლო ოჯახი დაყრუებულიაო.

გინოდვალირს გინოგაფილი უჯგუნია."გადადებულს გადახდილი სჯობიაო."

გინქ ვემიოღვარუდა ეშ ძუძუმა ვემიაშქვანანია." ხბომ თუ არ დაიბღავლა ისე ძუძუსთან არ მიუშვებენო."

გიორგი ცხონდია – ირკოჩიში მორდია."გიორგი ცხონდია - ყველას ("ყველა კაცის") ნათლია."

გირინ უოღალუეთ მიქ ძირუა."ვირი უტვირთოდ ვინ ნახაო."

გირინი მუშო გირინც ჭკადუნდუა დო შხვაშო – ჯორცია."ვირი თავისთვის ვირს ჭედდაო და სხვისთვის – ჯორსო."გირინი მუშო გირინს აკეთენს დო შხვაშო ჯორსია."ვირი თავისთვის ვირს აკეთებს და სხვისთვის ჯორსო."ვირი თავის გვარ ჩოჩორს მოიგებსო.

გირინიში კვარტიქი ვეგეწყინასია."ვირის წიხლი არ უნდა გეწყინოსო.

გირინიში ნახანდი ცხენქ ოჭკომუა."ვირის ნაშრომი ცხენმა შეჭამაო."ვირი ნაგრობს და ცხენი სჭამს ვირო შენ ისევ ვირი ხარო.

გირინო დაბადებული გირინო დოღურუნია."ვირად დაბადებული ვირადვე მოკვდებაო."ვირი ვირად დარჩება ვარსკვლავებითაც რომ 'შემოსოო.

გირინს ჸუს ხორხუნდესია დო სორენია რახარუხი ირჩქიენიე."ვირს ყურს ახერხდნენ და ეს რა რახარუხი ისმისო."

გირინქ დუდი დიტყობინუა დო ტურაქ კუდელი ქამაჭკომუა."ვირმა თავი დამალა და ტურამ კუდი მოაჭამაო."ვირმა მგელი დაინახა და თავი ეკალში დამალაო.

გლახა კოჩიში ვართ ჯგირი დო ვართ ფური ნუმ გოკო."ცუდი კაცისა ნურც ავი გინდა და ნურც კარგიო."ავის კარგიც ნუ გინდაო. (48)

გლახა სქუას გლახა ჯოღორი უჯგუნია."ცუდ შვილს ცუდი ძაღლი სჯობიაო."

გლახა ქოთომი მუში ჸუდეს კარკალანს შხვაში ჸუდეს კვერცხის დოდვანსია (სქჷნსია)."გლახა ქათამი თავის სახლში კაკანებს სხვის სახლში კვერცხს დებსო."გლახა ძაღლი სხვის სახლში ფრთხილდებოდა.

გლახა შემაწამებელქ კოს დუდი დაჸვილაფუა."გლახა შემწამებელმა (მოტირალმა) კაცს თავი მოაკვლევინაო."უხეირო მოტირალი მკვდარს ფეხს გააქნევინებსო.

გლახა ჭკად მუშის გეუძინანცია."ცუდი მჭედელი თავისას დაამატებსო."გლახა ჭკადუქ მუში გიოჭაბუა."ცუდმა მჭედელმა თავისი დააწებაო (თავისი დაადოო)."გლახა მჭედელმა თავისი წაადოო

გლახა კურო დიდას მიკართუნია."უჯიშო (გლახა) კურო დედას მიუტრიალდებაო."

გლახა (ჩიჩიე) მაზაკვალი მუშის ზაკუნსია."გლახა გამთვალავი თავისას გათვალავსო."

გლახა მათხილარი (ჭყიში) თვითონ გაჭკუნს დო ნგერს ქოჩანს შხურს."ცუდი მწყემსი თვითონ არ ჭამს და ცხვარს მგელს კი შეაჭმევსო."

გლახა მეზობელი თირობას თორს ვემერჩანსია."გლახა მეზობელი თოვლობისას თოვლს არ მოგცემსო."ცუდ მეზობელს ცეცხლი სიმდიდრე და ქონება ჰგონია და არ მოგცემსო. (22)

გლახა მენძელიშ ჯოღორქ თქუა: ქუაჩი – სტუმარქ მემდურუ ვავაჩი – მენძელქია. "გლახა მასპინძლის ძაღლმა თქვა: ვუკბინე – სტუმარი დამემდურა არ ვუკბინე – მასპინძელიო."

გლახა ოსური ყებურს ქემკაქოსანს ნაქოსასია."ცუდი ქალი კერას მოაგვის ნაგავსაო."

გლახა ოჭოფალი ცხენი გლახას აკეთენცია."გლახა დასაჭერი ცხენი გლახას გააკეთებსო."გლახა (უბადო) ოჭოფალი ცხენი უზადო ოჭოფალ ცხენც გორუნცია."ცუდი დასაჭერი ცხენი ცუდ დასაჭერ ცხენს ეძებსო."ავი დასაჭერი ცხენი ავ დამჭერს მოძებნის (32)

გლახა სქუა დიდა დო მუშაში კვალიფ 3ატას/ალი რესია.„გლახა შვილი დედმამის ძვლის მტეხველი არისო.“ავი შვილი დედ-მამის მაგინებელიაო.

გლახაშ მათქუალარს ხოლო ჯგირი მარჩქილე ოკონია.ავის მთქმელსაც კარგი გამგონე უნდაო.

გლეხი კოჩქ თქუა: ელაჭკუმაფუშენი მუს გევჭირენქია გევოჭუანქ ჭკისია გევოშუანქ ღვინსია."გლეხკაცმა თქვაო: მისატანებლისათვის რას გავიჭირვებო – გამოვაცხობ მჭადსაო დავაყოლებ ღვინოსაო".იმერელს უთქვამს: ცარიელ პურს რად შევჭამო მოვითლი და ისე ვჭამო.

გოკონდა ჭიჭე კითიშ ჭუას ვუჸვილუქი დო გოკონდა დიდ ლახარას."გინდა ნეკის ტკივილს მოვუკლავარ და გინდა დიდ ავადმყოფობას."გინდ ზღვას დავუღრჩვივარ გინდ ცვარსაო.

გოლოფას გააღობი დო ჭოროფას გაახია."გვალვისას შემოღობე და წვიმიანობისას მიწა გამოშალეო (გამოაფხვიერეო)."

გომბარი ჯაბუეფიში ფაცხაცალო."გაბერე ჯაბუების ფაცხასებრ."

გომიტენქჷნი დიდას დოგიჸვილ ვაგომიტენქჷნი – მუმასია."თუ გამიშვებ დედას მოგიკლავ თუ არ გამიშვებ – მამასო."

გომორძგვილს ველასხაპა დონთხაფილს ვეგიოსხაპა."გამარჯვებულს არ იცეკვო წაქცეულს არ დაახტე."

გოჟაჟილც (გოჯღანჯღილს) გოკვათილი (გოტახილი) უჯგუნია.გაჟეჟილს გატეხილი სჯობიაო.

გორდი ბუმბულც ქაშანჯირესჷ დო – ფუჩეჩიშა! ფუჩეჩიშა! იძახჷდუა."ბაყაყი ბუმბულში ჩააწვინეს და – ფუჩეჩში! ფუჩეჩში! იძახდაო."გორდის ბუმბულს ურჩანდეს დო – ფუჩეჩიშა! ფუჩეჩიშა! იძახჷდუა.„გომბეშოს ბუმბულს უგებდნენ და – ფუჩეჩში! ფუჩეჩში! იძახდაო.ჭინჭა ბუმბულს ქემიძანჯირეს დო – ფუჩეჩიშა! ფუჩეჩიშა! იძახჷდუა."ჭინჭრაქა ბუმბულში ჩასვეს და – ფუჩეჩში! ფუჩეჩში! იძახდაო.ბაყაყი ხალიჩაზე დასვეს ისკუპა და ისევ გუბეში ჩახტაო.

გორდი წყარც მეუღუდუა დო – იშე6 ჩოხათიშა მაფუდუ ოულარია თქუუა.ბაყაყი წყალს მიჰქონდა და – მაინც ჩოხათში უნდა წავსულიყავიო თქვაო."გორდი წყარც მეუღუდუა დო – ყორათიშა ურქია წყარიში ოშუმუშა.ბაყაყი წყალს მიჰქონდა და – ყორათში მივდივარო წყლის დასალევად."გორდი ძერას მეუღუდჷ დო – „მაფურინალ ვოექია.""ბაყაყი ძერას მიჰქონდა და – "მფრინავი ვარო.“ გორდი წყარს მეუღუდუა დო შარა თეურე მიღუნია. იძახჷდუა. "ბაყაყი წყალს მიჰქონდაო და გზა იქით მაქვსო იძახდაო."ბაყაყი წყალს მიჰქონდაო და მაინც მინდოდა ჩოჩხათში ჩასვლაო.

გორდის სოულე ულასუნდესინი თეურე მესხაპუნდუა (მიშუა)."ბაყაყს საითკენაც უშლიდნენ იქითკენ მიხტოდაო (მიდიოდაო)."

გორდიქ თქუა: დობჭკადით დო ჩახათიშა მა ხოლო ულია. "გომბეშომ თქვა: დამჭედეთ და ჩახათში (ადგილის სახელია) მეც წავალო."ბედაურებს ჭედდნენ და ბაყაყმაც ფეხი აიშვირაო.

გორდიქ კამბეჩიში მაშხვა ვორდავა თქუა იბარუ იბარუ დო იშო გოხორცქუ."გომბეშომ თქვა: კამეჩის ტოლა უნდა გავხდეო გაიბერა გაიბერა და გასკდა."

გოღანერი სადილს ამდღარი საკაკალო უჯგუნია."გუშინდელ სადილს დღევანდელი საუზმე სჯობსო."

გოწოს ჩქიმი სქუა ცხენს ორულუანდუა დო წჷ ლაბაშაშა (ოლაგეშა) ვეგნართენია."შარშან ჩემი შვილი ცხენს არბენინებდა და წელს ღობეზე ვერ გადადისო."ჩქიმი სქუა გოწოს კარც გინიშუა დო წჷ ხვიმრას გჹთოხოხჷნცია."ჩემი შვილი შარშან კარს გაივლიდა და წელს ხვიმირის ქვეშ ხოხავსო."ჩქიმი სქუა გოწოს ცხენც ურქენდუა დო წჷ კარიშა ვეგნართენია."ჩემი შვილი შარშან ცხენს უქნევდაო და წელს კარზე ვერ გადადისო."შარშან ჩემი შვილი ბედაურს აჭენებდა წელს მუთაქაზე ვერ ხტებაო.

გუდა უმუკირუო ვემიტენენია."გუდა თავმოუკრავად არ დაიტოვებაო."

გურალალი კოჩი მეიდანს გილედიარდუა."გულალალი კაცი მოედანზე შოულობდა საჭმელსო."

გურაფა ღურა დღაშახ რენია."სწავლა სიკვდილის დღემდე არისო."გურაფა ღურაშა რენია."სწავლა სიკვდილამდე არისო."სწავლა სიბერემდეო.

გური დო შური ვადარკა კოსია."გული და სული არ დააკლო კაცსაო."

გური მანგარი ქოგიღუდა ლეკურსჷ სიკუათესი (სიკვათირეს) ნუ უწონენქი."თუ გული მაგარი გაქვს ხმალს სიბასრეს ნუ უწუნებ."

გური მულირქ (გურმულირქ) თიჯგურა ვათქუა შერიგებაში დროს ონჯღორე გიჩქჷდასია."გულმოსულმა ისეთი არა თქვა შერიგების დროს გრცხვენოდესო." ჩხუბში ისეთ სიტყვას ნუ იტყვი რომ შერიგებისას შეგრცხვესო.

გური ღანჯარი რენია."გული ჟანგიანი არისო."

გურიხვივას კვარიხვივა უჯგუნია.გურიხვივალსიე კვერიხვივალი უჯგუნია."გასუქებულ გულს გაფუებული კვერი სჯობიაო."

გურს გურიში ვაუჩქგდასჷნ დუდით ბრელი ვაგეგებე."გულმა გულის (რომ) არ იცოდეს თავით (ჭკუით) ბევრი არ გაიგებაო."

გურც მუთი უღუღუნი პიც ქარაგადუა."გულს რაც ჰქონდა პირს ეთქმევინაო."გულისა პირმან ამოთქვასო. 252 და ჯიმაში სინწარეს გეგენსჷნი თექ დოლო ვეფალუნცია."სადაც და ძმის სიკვდილს გაიგონებს იმ ადგილას ბალახი არ ამოვაო."

გჷმორჩქინელი ჭირი კოსი ვაჸვილუნს ფულირი-ქო."გამხელილი ჭირი კაცს არ კლავს გაუმხელელი – კი."ჭირი თუ დამალე თითონ დაგმალავსო.

გჷძღიქ თქუა: უღუნ ხოლო თისია."კალათამ თქვაო: რომ აქვს კიდევ იმასო."

დაბალი ღობერი ეფი ოსხაპალი რენია."დაბალი ღობე ადვილი გადასახტომიაო."დაბალ ღობერო ქობძირუა."დაბალ ღობედ მნახაო."ყველა დაბალ ღობეზე გადადისო.

დადია მურცია (მიკუურსია) დო ბაჩილა შარას გილაჩოქუდუა."დადიანი მოდისო და ბაჩილა გზაზე დაჩოქილი იდგაო."დადია მოზოჯჷნცია დო ბაჩია გილაჩოქჷდუა.ბატონს ზურგი სტკიოდა ყაზახები ტიროდნენო.

დადიას მოჩივარე არძა მართალი უჩქუდუ მოპასუხეში უშეშო."მოპასუხის გარეშე დადიანს ყველა მომჩივანი მართალი ეგონაო."ცალ-ცალკე მომჩივანი ბატონს მართალი ეგონაო.

დადიაქ თქუუა: გურით იბიბრქჷ დო ბანი ქომიწიითია."დადიანმა თქვაო: გულში ვმღერი და ბანი მითხარითო."ამირან გულში მღეროდა – ყმანო ბანი მითხარითო. (86)

დადიაქ (ხენწიფექ) თქუუა: სქუა მისჷთი ვაღურუნი ჩქიმი სქუა ვანგარუათია."დადიანმა თქვაო: შვილი ვისაც არ მოკვდომია ჩემი შვილი არ დაატირებინოთო."ვისაც შვილი არ მოჰკვდომია სხვისი შვილის სატირლად ნუ წავაო.

დადიაქ ქოთქუადა ჭურათი წყარი იფუნენია."დადიანმა თუ თქვა აყიროთი წყალი ადუღდებაო."ბატონმა რომ თქვას მუხას ვაშლი აბიაო შენ დაიჯერეო.

დადიაქ ყაზაყის – ოშმეში ლულა გაფენია დო – ხოჯი ოგაფუუა."დადიახმა გლეხს – ულვაში სწორად არა გაქვსო ("მოღუნული გაქვსო") და – ხარი გადაახდევინა."ბატონმა რომ გითხრას – კაცი მოკალიო შენ ნალი და ქუდი მოამზადეო.

დადიაში ირი დღა უქმი რენია."დადიანისთვის ყოველი დღე უქმეაო."

დადიაში მაკუჩხურქუ თქუუა: მიღუდუნი თიქ ხოლო მემიდინუა."დადიანის მეკვლემ თქვაო: რაც მქონდა ისიც დამეკარგაო."

დადისი ძიგირი ვაჩანს დო შხვაში ჯოგჷ."ბებერს კბილები არა აქვს და სხვისი ეჯავრება."

დამორჩილიში ჭანდიცალო მაჩამინჯე რენია.შემოდგომის ბუზივით იკბინება.

დარსალიემქ თქვისია – შარა გიბრთათ დო ოულარო მუთა ფხვადუნანია."დარსალიებმა თქვეს – გზა გავიყოთ და სამგზავროდ ცოტა (არაფერი) შეგვხვდებათ."

დაქ დას კურთა ქათხუა დო კინკიშა ვეგემდოხოდავა უწუთ"დამ დას ქვედა საცვალი ათხოვაო და ნაკერზე არ დაჯდეთ ("დამიჯდეო") უთხრაო."დაქ დას ქურთა ქათხუა დო ვეგედოხოდავა."დამ დას ქვედა საცვალი ათხოვა და არ დაჯდეთ."

დაჩხირი მუში მაჰამა რენი თიში მანწარა რენია."ცეცხლში როგორიც ტკბილია ისეთი მწარეც არისო."

დაჩხირი ოტიბუანს მარა ჭუალა ხოლო უჩქუნია."ცეცხლი ათბობს მაგრამ დაწვაც იცისო."

დაჩხირიშა წყარი ქიგემიბუა.ცეცხლზე წყალი დამისხა.

დაჩხირიშე კინოკინა კოს ჯოღორქ დააგურუვა."ცეცხლისაგან უკან დახევა კაცს ძაღლმა ასწავლაო."

დაჩხირიში ჭვილი დო დუღაში ჭვილი ჟირიხოლო ჭვილი რენია."ცეცხლით დამწვარი და მდუღარით დამწვარი ორივე დამწვარიაო."

დაჩხირს ნაფთი ქიგიობუა."ცეცხლზე ნავთი დაასხაო."

დაჩხირს ქიმწაჸათენ მაჟიაჸურე კილელენსია."ცეცხლში რომ ჩააგდო მეორე მხარეს გავაო."ცეცხლში რომ ჩააგდო არ დაიწვის.

დედიბის (მალაზონს) ირკოჩი უჸორდუა დო დედიბი მითინც ვაუჷორდუა (ირკოს ჯოგუდუა)."დედაბერს ყველა უყვარდაო და დედაბერი არავის უყვარდაო (ყველას ეჯავრებოდაო)."დედაბერს ყველა უყვარდა და დედაბერი ყველას სძულდაო.

დედიბიქ თქუა: დოხორეს მობწყინდია."დედაბერმა თქვა: სახლში მომეწყინაო."

დედიბიქ თქუუა: მა ბღურუქია, ძღაბიქ – მა იბთხუებუქია დო ჸუდექ უხუშუო (უროხუო) ქოდოსქიდუა."დედაბერმა თქვაო: მე ვკვდებიო, გოგომ (ქალიშვილმა) – მე ვთხოვდებიო და სახლი დაუგველი დარჩაო."ბებერმა თქვა: მოვკვდებიო ქალმა თქვა: გავთხოვდებიო.

დედიბიქ თქუა: ოღურუშა ხოლო ვაბჩოდუნია."დედაბერმა თქვაო: სიკვდილისთვისაც არ მცალიაო."დედაბერმა თქვა: იმდენი ვერ მოვიცალე რომ მოვმკვდარიყავით

დედიბიქ კუსა-კუსათია ქოანა ქეკითუა."ედდაბერმა კვნესა–კვნესით ქვეყანა მოიდნოო ("მოითავაო").

დედიბიქ ყებურს ქელარგიდუა.ბადიდიქ ყებურიშ ჯინს ქელემარცხუა."დედაბერი (ბერიკაცი) ცეცხლის პირას გაცივდაო (დაშავდაო)."დედაბერი კერიის ძირში დაიმტვრაო.

დედჷბის ვითოჟირი სოფელი ოცოდჷდუა დო დედჷბი მითინც ვაცოდჷდუა."დედაბერს თორმეტი სოფელი ეცოდებოდათ და დედაბერი არავის ეცოდებოდაო."დედაბერს შვიდი სოფლის დარდი აწუხებდა მისი დარდი კი არავის ჰქონდაო.

დედჷბიქ თქუუა: ნოსალობათი გამიმორსებუნ დო დიანთილობათია."დედაბერმა თქვაო: რძლობაც გამომიცდია და დედამთილოგაცო."დიანთილობა დო ნოსალა ჟირიხოლო გუმმორსებუნია."რძალ–დედამთილობა ორივე გამომიცდიაო."

დედჷბიქ იანარც ცჷმჸვა მინდომუა.დედიბიქ ზოთონც წჷწჷნდარა მიგორუა."დედაბერმა ზამთარში მარწყვი მოინდომაო." დედაბერმა იანვარში მარწყვი ინატრაო.

დიანთილს უთქუალუნია: გალე სინდა ბღურუდასია დო დინახალე ნოსავა."დედამთილს უთქვამსო: გარეთ სიძე მომკვდომოდესო და შიგნით რძალიო."

დიანთილქ მუჭომი დუკიჩჷნი ნოსაქ თირიგი ეუკიჩუა."დედამთილმა როგორიც დაუკეცა რძალმა ისეთი აუკეცაო."რაც დედამთილი – ის რძალიო.

დიანთილქ ნოსა იმოწმუა დო ნოსაქ მუშ დუდია."დედამთილმა რძალი იმოწმა და რძალმა თავისი თავიო."

დიდ დოლაბისჷ (სქიბუს) დიდ ოქუალი ოკონია."დიდ დოლაბს დიდი საფქვავი უნდაო."დიდ ქვაბს დიდი ქაფქირი უნდაო.

დიდ კოს დიდი შური უდგუნია."დიდ კაცს დიდი სული უდგასო"დიდ ხეს დიდი ჩრდილი აქვსო.

დიდა დო მუმა სქუაშოვა დო სქუა – დუდიშოვა.დედ–მამა შვილისათვის შვილი – თავის თავისათვისო.

დიდა დო მუშაში გინულირი ფაშატი (ქვირა) ნგერქჷ ოჭკომუა."დედ-მამის ნებას გადასული ფაშატი მგელმა შეჭამაო."დედის წინ მორბენალ კვიცს მგელი შეჭამსო.

დიდა სქუას ჭყანსიანი ძუძუეფი ხვამანსია."დედა შვილს რომ სწყევლისო ძუძუები ლოცავენო."დედის პირი რომ იწყევლება ძუძუები ილოცებიანო. 288 დიდა ქაცვანს მუშ ოსურსქუასდა ქჷდაჸოთი დო ინტი, მეზობელეფ ქაცქვანანდა ხე ქოქანჩი დო ინტით."დედა თუ აქებს თავის ქალიშვილს დააგდე და გაიქეცი, მეზობლები თუ აქებენ ხელი სტაცე და გაიქეცით."

დიდარი ართი დღას ღურუ ღარიბი ირი დღას."მდიდარი ერთ დღეს კვდება ღარიბი – ყოველდღე."

დიდას ქაფუნია ნასხაპა და სქუათ ქოსხაპუნსია."დედას თუ უცეკვია შვილიც იცეკვებსო."

დიდაჸონერიშ ტყები ჟი სხვენს გიმაფორუდუა დო თუდო სქუაჸონერს ოშქურუდუა."დედინაცვლის ტყავი მაღლა სხვენზე ეფარა და ქვევით გერს ეშინოდაო."

დიდი წყარიშა ინულა ვარე საქმე ეშულა რენია ვარა."დიდ წყალში ჩასვლა კი არა ამოსვლაა მთავარი (საქმე)."

დიდი ჯას დიდი ნახაფული მუკუცენცია.დიდ ხეს დიდი ნაფოტი ავარდებაო.

დიდი ჯგირობუა ნამთინე კოსი ვეგიანტირენია."დიდ ბედნიერებას ზოგი კაცი ვერ აიტანსო."

დიდის მასხუპუქუნი ჭიჭე ვაგაში."დიდს (რომ) მოეჭიდები პატარასაც ვერ იშოვი."ბევრის მდომმა ცოტაც დაკარგაო.

დინაფილი ქოთომც კვარწახი ეკაბესია."დაკარგულ ქათამს უკან ტყემალი მიაყოლესო („მიასხესო")." 299 დიო ახალი ოქოსალი რენია."ჯერ ახალი ცოცხი არისო."ახალი ცოცხია.

დიო დიდაში ბჟა ვაგოსქირაფუნია.ჯერ დედის ხსენი არ შეშრობია.

დიო თაქი იბჩუათ უკული საიქიოსია."ჯერ აქ ვისაუბროთ შემდეგ კი – საიქიოშიო."

დიო ოღალუამო ვადუჸუცინუნია. "ჯერ ბარგმოკიდებული არ ჩაცუცქებულა."

დიხა მარძღაფალითი რე დო ურძღაფელათია."მიწა გამომძღობიც არის და გაუმაძღარიცო."

დიხას კუჩხის ვადგჷნსია."მიწაზედ ფეხს არ ადგამსო.

დიხას მუ მითოძჷნი თინა ხოლო უჩქჷნია."მიწაში რა დევს ისიც იცისო."მიწაში რაა – იცის.

დიხაქ მუგიდა მიგიპას ბერგის იშენი დოშირუნსია.„მიწა რაც უნდა დაიღალოს (გამოიფიტოს) თოხს მაინცდალევსო (გაცვეთს)“ (11)

დიხაშა კუჩხი ქიგეიბიჯუდა ღარიბი ვარექია."მიწაზე თუ გიბჯენია ფეხი ღარიბი არა ხარო."

დონთხაფა დო დობაზაფა ართიენია."დაცემა და დაბერტყება ერთი არისო."

დონთხაფილი მითას დაარაგვენია."„წაქცეულს ვერავინ წააქცევსო."

დონჯირაშ უგემუანაში მტერს ვაჸოფუდას მუთუნია."წოლაზე უგემრიელესი მტერს არ ჰქონოდეს არაფერიო."

დონჯირელ ოსურს კოჩი გარდას მიკმუჸოთანდუა."დაწოლილ ქალს კაცი სარმას უდებდა წასაქცევადო."

დოხუნა დო გერინას ართი ფასი უღუნია.ჯდომას და დგომას ერთი ფასი აქვსო.

დოხუნათი საქმე ვეკეთებენია."ჯდომით საქმე ვერ გაკეთდებაო."

დოჸვილენი ზისხირი ვაურსია.რომ დაკლა სისხლი არ გამოუვა.

დროება ხენწჷფენსჷ დო ვართო ხენწიფე.დრონი მეფობენ და არა მეფენიო.

დროშე მოჭკირილი სიტყვა დროშე მორქიებულ ლეკურს უჯგუნია."დროზე მოჭრილი სიტყვა დროზე მოქნეულ ხანჯალს ჯობიაო."დროზე მოსწრებული სიტყვა დროზე მოქნეულ ხმალზე უკეთესია. (ილია)

დუდი აგირდებუ დო მართი მუთუნი შეგიტყვებუნია."თავი აგიგდია და არც არაფერი შეგიტყვიაო."თავი აგიგდია ვერა გაგიგია!

დუდი გოჯოგაფილი აფუნია.თავი მოძულებული აქვსო.

დუდი ქუას მიკატახასია."თავი ქვას ახალოსო ("მიამტვრიოსო")."თავი ქვას ახალოს და მუცელი სამართებელსაო.

დუდი წყუმილი კუჩხის მუთას ელაკითხანსია."თავგახსნილი (ჭკვიანი) ფეხს რჩევას არ ჰკითხავსო."

დუდიშ ქანცაფი უჭირს ვარა არძა ცხენი თუხარიკი რე."თავის განძრევა უჭირს თორემ ყველა ცხენი თოხარიკია."ცხენქ თქუა: არძო ცხენი თუხარიკი რენია დუდიშ გორქიალა უჭირსია ვარა."ცხენმა თქვა: ყველა ცხენი თოხარიკია თავის კანტური უჭირს თორემო."არძა ცხენი თოხარიკი რე დუდიშ დოქანცაფა ოზარ ვარა.ყველა ცხენი თოხარიკია მაგრამ თავის გაქნევა ეზარებაო.

დუდიშა პატი ქიგიდუა."თავს პატივი დაიდო."თავს პატივი დასდე.

დუდიშა გეგნიჸოთანქინი თინა წოხოლე ქაწორხვადუნია."რასაც თავიდან გადაიგდებ (საქმეს მოიშორებ) წინ დაგხვდებაო." .

დუდიშა ქეგმაშქვინენ-და ჭკის ირი კოჩი ქოფჩანს."თავზე თუ ხელს დავირტყამ მჭადს ყველა მაჭმევს."

დუდიში ჟი ვესხაპენია.თავზეით ვერ ახტები.

დუდიში ჟი (ეშე) ღონე ვამიღუნია.თავს ზევით ღონე არა მაქვსო.

დუდიში უბედური ოფსეთის (ჩოხათის) გჷმოჩესია."თავის უბედური ოსეთში (ჩოხათში) გაყიდესო."დუდიში უბედური კოჩი გეჯეთის გიოჸოთესია."თავის უბედური კაცი გეჯეთს დააგდესო."თავის უბედური ოსეთში გაყიდესო.

დუდიში ცქვაფა კაპეკი კილარხვილიშა ვაღირჷნია."თავის ქება გახვრეტილ კაპიკად არ ღირსო."თავის ქება კიტრადაო კიტრი კაპეიკადაო.

დუდიში ცქვაფა ურჩქინჯი კოჩიშ საქმე რენია."თავის ქება უცოდინარი კაცის საქმე არისო."

დუდიში ჭუაში წამალს კუჩხის გეუდვანდესია."თავის ტკივილის წამალს ფეხზე ადებდნენო."კაცს თავი სტკიოდა და წამალს ფეხებზე უსვამდნენო.

დუდშა სი ოკო ვეცქუე შხვაქ ოკო გოცქუასია."თავი შენ არ უნდა იქო სხვამ უნდა გაქოსო."

დუმასქილადექ დოსქიდას დო მაულარქ იდასია."დამრჩენი დარჩეს და წამსვლელი წავიდესო."

დუს უსარკეთ ვაძირუნქია."თავს უსარკოდ ვერ ნახავო."

დუს ქიცია მუნს მუთუნვარია."თავზე მანდილი (ქიცია) საჯდომზე არაფერიო."

დუცუ ორგჷნი თი კოჩი შხვას ხოლო ორგჷნია.დუდიშო ირგუნი თინა შხვაშოთი ირგუნია."ვინც თავისთვის ვარგა ის სხვისთვისაც ივარგებსო."

დუცჷ მერკვათ ნინათია."თავს მოგჭრი ენითაო."თავს მოგჭრი განა ხმლითა – ენითაო.

დუჸი ხოლოს რე მარა ვეეჯუნინენია."იდაყვი ახლოს არის მაგრამ ვერ აკოცებო."

დღა დო სერი ართი აფუნია."დღე და ღამე ერთი აქვსო."

დღას მის გუგონებუ მარგალიშ (ყაზახიშ) სამართალი კამბეშიშ კამანწყარი."აბა ვის გაუგონია მეგრელის (გლეხის) სამართალი და კამეჩის ხორცის წვენი."

დღაშის სერი მოჷუნსია."დღეს ღამე მოჰყვებაო." 340 დღა ხომ ვამონრჭაფუნია."დღე ხომ არ მოგსწრაფებიაო."წერას ხომ არ აუტანიხარ?

ეგუტიაქ სუმარიში პატიში ოცემელო დღაშით ლამპას მუუნტუა."ეგუტიამ სტუმრის პატივსაცემად დღისით ლამპას მოუკიდაო."

ეზმა (ბრელი) კოჩიში ჭუალა ჯას მახუმუანცია."ამდენი (ბევრი) კაცის დაწვა ხეს გაახმობსო."

ეზოშა ქიმნიჯინექჷნ ქიმეხვადუქ მუჭომ ოსური ენორენია."ეზოში რომ გადაიხედავ მიხვდები როგორი ქალი (დიასახლისი) ტრიალებსო (დგასო)."კარგი დიასახლისის ხელი საცერ-ვარცალს შეეტყობაო.

ეკნატახა კუჩხი ირო ქუას მოხვადუნია."წანატეხი ფეხი ყოველთვის ქვას მოხვდებაო."ნატკენს ეტკინოსო.

ეკოხონს დიკოხონი მოჸუნსია.აღმართს დაღმართიც მოსდევსო.

ეკოხონს – ეკირული დიკოხონს – დიკირული."აღმართი - აირბინე დაღმართი - ჩაირბინე."

ელამი ელამს გითმაძიცანდუა. "ელამი ელამს დასცინოდაო."ბრუციანმა სხვას მიაძახა: ჰაი შე ბრუციანოო!

ელი დო ვალიცალო რენია."ელვასავით არისო."

ელისამეთიში მალჷშა ვართი ულა ელეჩინენია დო ვართი მოცადინია (მივარებენია)."იერუსალიმში წამსვლელს ვერც წასვლას ურჩევთ და ვერც მოცდასო." იერუსალიმში მიმავალს ნურც წასვლას ურჩევ და ნურც დარჩენასაო.

ელსამეთის ჯორი კინტირიშა ღირჷნია მარა მაჸუნაფალო (ორზოლო) ჟირი ჯორიში ფასი ოკონია."იერუსალიმში ჯორი ერთ კიტრად ღირსო მაგრამ მოსაყვანად (საგზლად) ორი ჯორის ფასი უნდაო."სოდგარენი ვირი აბაზი ღირუდუა მარა თიფი მოჸუნაფა – ხუთი აბაზია."სადღაც ვირი აბაზი ღირდაო მაგრამ მისი მოყვანა – ხუთი აბაზიო."ელისამეთის ვირი კინტირიშა ღირჷნია დო მოჸუნაფავა ჯორიში ფასია. „იერუსალიმში ვირი კიტრის ფასი ღირსო და მოყვანა ჯორის ფასიო."ბაღდადს ვირი კიტრად ღირს ჯორი საგზლად მოუნდებაო.

ელსამეთიში მალჷ ირო ჩხონაფას ელჷნია."იერუსალიმში მიმავალი ყოველთვის ცხონებას ელისო."

ეფშა ქვარა – გურაფას ხვარა."სავსე მუცელი – სწავლისას ზარმაცი ("ქაჩალი").

ეფშა ჭირქაცალო ჸუნსია."სავსე ჭიქასავით ჰყავსო."სავსე ჭიქასავით ვუყურებ.

ეშე ქოფურტინე თოლც ქალგოლჷნია."ზევით რომ ააფურთხო თვალში ჩაგივარდებაო."მზეს ბევრი აფურთხებს თავზე დასდისო.

ეშე ცა დო გიმე დიხა მუ მიღუ დო მუხუ იღა."ზევით – ცა და ქვევით – მიწა რა მაქვს და რას წაიღებ."ყვავს არ ჰქონდა ბუს გაჰქონდაო.

ეშელი ნეძი გორაჸი, გიმელი ღეჯი გორაჸი."ადი კაკალი გაბერტყე, ჩამოდი ღორი გარეკე."

ეში გინგორთინუა ჯოღორს ბაბას უძახჷდევე."ისე გაგხდი („გადაგაქცევ") ძაღლს ბაბას უძახოდეო."

ეშმაკი თოფის წანმოწანაშე ართშახ კასუნსია."ეშმაკი თოფს წელიწადში ერთხელ ტენისო."

ეშმაკი მუდა წანერი რე მის უჩქუნია."ეშმაკი რამდენი წლისაა ვინ იცისო."ეშმაკს თვალი არ უჩანსო.

ეშმაკის თოლი ვაუღუნია."ეშმაკს თვალი არა აქვსო."ეშმაკს თვალი არ უჩანსო.

ეშმაკის ღვინი ვაუღუდუ დო გუდას ორტუანდუა (ჩხაპუნდუა ბარუნდუა)."ეშმაკს ღვინო არა ჰქონდა და გუდას ალბობდაო (ნამავდაო ბერავდაო).ყვავს თვალი არ ჰქონდა ღმერთს წამწამსა სთხოვდაო.

ეშმაკიშ სახე შარას გილახე."ეშმაკის სახე შარაზე ზის."

ვაგენდებუნი ი კოჩი ვადაინდენცია."რომ არ გენდობა ისეთი კაცი არ დაგინდობს."

ვათასი-და ოთასალით ვაგაღვენუ."თუ არ დათესე დასათესიც აღარ გექნებაო."

ვაი თიში მარდი მისითი ჩქიმი ქომონჯიშა ვაშქურუნიე."ნეტავი იმას ვისაც ჩემი ქმრის არ ეშინიაო."ქალმა თქვა: კაცად ის ჩამიგდია ვისაც ჩემი ქმრისა არ ეშინიაო

ვაი თიში ცოდა "ვამიჩქ" ვოუჩქუნია."ვაი იმისი ცოდვა "არ ვიცი" არ იცისო."

ვაითანტჷრენი ი ძვალც კვარია ხოლო ვამუნდომენცია ყინტუას."რომ არ ჩაეტევა ისეთ ძვალს ყვავიც არ მოუნდომებსო ყლაპვას."ვეშაპი ისეთს არას ჩაყლაპავს რომ ვერ მოინელოსო.

ვაის გამლართუა დო უის ქართუა."ვაის გაეყარა და უის შეეყარაო."("ვაიდან გამოვიდაო და უის შევრთოთო").ვაის გავეყარე უის შეგეყარე.

ვაიში ნოსორიის კოიაქ (უიაქ) გიხორუა."ვაის ნასახლარზე კოია (უია) დასახლდაო."

ვაიჸორსჷნ ფერ კოჩი ოძიგვინანსია."რომ არ გიყვარს ისეთი კაცი უშნოდ გამოიყურებაო."ვინც არ გიყვარს მისი სიარული ბრაგა-ბრუგია და ჭამა ხრაშა-ხრუშიო.

ვაიჸორსჷნ ფერ კოჩიში ჭკუმუა ჭკიპ-ჭკაპუ რენია დო ულა – ძაგვი-ძაგვი."რომ არ გიყვარს ისეთი კაცის ჭამა "ჭკიპ-ჭკაპუ“ არისო და სიარული – "ძიგვ-ძაგვი."ვაგოკონ (ვაიორცუნ) ფერ კოჩიში ჭკომუა ჭკაპ-ჭკაპით გაძირენია."რომ არ გინდა იმნაირი კაცის ჭამა "ჭკაპ-ჭკაპად" გეჩვენებაო."

ვაკო-და ჯა დო ქუათ გინირთუნია."თუ არ უნდა ხე და ქვად გადაიქცევაო."

ვალი გინიგე დო ონჯღორე ვარია."ვალი გადაიხდება და სირცხვილი არაო."

ვალი მუთუნს ვათქუანს მარა ვადგორულუანსია."ვალი არაფერს იტყვის მაგრამ არ დაგაძინებსო."ვალი ხმას არ იღებს არც მაძინებს. 374ა. ვალიშ მამალას გოდინუა."ელვის უსწრაფესად ("ელვის სისწრაფით") დაიკარგაო."

ვარა თელა დო ვარა ღურავა."ან სიცოცხლე და ან სიკვდილიო."

ვარა გვალას ოკო ონჭჷდე ვარა ზღვას ვარა გვალაშე გამკოლ მუთუნი ვარა ზღვა გეკაჸათანს."ან მთას უნდა სწვდებოდე ან ზღვას ან მთიდან ჩამოვარდება რამე ან ზღვა გამორიყავს."

ვარა თხა დო ვარა გუდავა."ან თხაო და ან გუდაო."

ვარა ღვინო ორდე ოკო კოჩი დო ვარა წყარია."ან ღვინო უნდა იყო კაცი და ან წყალიო."

ვარდოს ფერსჷ მუ მეჩანსჷ უბჟეთჷ დო უჰავეთჷ."ვარდს ფერს რა მისცემს უმზეოდ და უჰაეროდ."ვარდის მუ გარზინუანს უჰავეთ დო უწყარეთ."ვარდს რა გააძლებინებს უჰაეროდ და უწყლოდ."

ვართ მოცქუა ვართ ეკმოძოცუა."ნურც მაქებ ნურც დამცინებ (ზურგს უკან)."

ვართ რჸვილჷნს დო ვართი გოსქოლოდუანსია.არც მოგკლავს და არც მოგარჩენსო.

ვართ შქას დო ვართ ძგასია."არც შუაში და არც გვერდზეო (კიდეზეო)."

ვართი გურს დო ვართ შურსია."არც გულს და არც სულსო."

ვართი ეშე მიხვატე დო ვართი გიმევა.ვართ ეშე ეშეხოტე ვართ გიმე გიმეხოტე."ვერც აღმა აფხან ვერც დაღმა დაფხან."

ვართი მოკო ოხოხოა ვართო იში ბოხოხია."არც "ოხოხია" მინდა არც მისი ბოხოხია."

ვართი მუშო რენ დო ვართო შხვაშოვა."არც თავისთვის არის და არც სხვისთვისო."არც თავისთვის უქნია ღმერთს არც სხვისთვისო.

ვართი ღვინი რენ დო ვართი წყარია.არც ღვინოა არც წყალიო.

ვართი ცას ონჭჷ ვართი დიხას ჯა დო ჯას გიმეგიგანს."არც ცას წვდება არც მიწას ხეებზე დაბორიალებს."

ვართი წვადი გილალუა ვართი კელებერია."არც მწვადი შესწვა ("გააფუჭო") და არც შამფურიო."ვართი შამფურს ჭუნს დო ვართი მწვადისია."არც შამფურს წვავს და არც მწვადსო."არც მწვადი დაწვა არც შამფური.

ვართო აწიჸუნინე ვართი ეკოჸუნინე."ვერც წინ წაუძღვები ვერც უკან გაჰყვები."

ვართო მუთუნქ გაშუას ჯოღორქ მოგიქანჩუას (ქიმოჲქანჩუას)."ვერც ვერაფერი იშოვო ძაღლმაც მოგქაჩოს."

ვაჭარქ მოგებაშა გემშართჷ დო კუსაფი ქჷდიჭყუა."ვაჭარი მოგებაში შევიდა და კვნესა დაიწყოო."ხარბი კაცი რომ სარგებელში წავა კვნესას მოუმატებსო.

ვაჭრუა მუმა დო სქუაშქას რენია."ვაჭრობა მამა-შვილს შოროს არისო."ვაჭრობას დედ-მამა არა ჰყავსო.

ვახაჩქელა ვაბარგელა გჷმას (გიმუას) ღურჭულევა."არმთოხნელო არმმარგველო მკის დროს (შემოდგომაზე) იჭიკჭიკეო."

ვახაჩქიდა ვაგაჸი ვაბარგიდა ტყა გაჸი."თუ არ გათოხნე – არ მოგივა თუ არ გამარგლე – ბალახი მოგივა."ვინც არ გაირჯება პურსაც ვერ მისწვდებაო.

ველანჭუქჷნი თის ველაბირძღავა."რასაც ვერ ასწვდები იმას ნუ აეპოტონებიო."რასაც ვერ შეწვდები ნუ შეეწვდებიო.

ველუქინ თინა იჸინია."რომ არ მოელი ის იქნებაო."

ვეშეილებუ-და ვედეპირავა."თუ არ შეგიძლია არ დაპირდეო."

ვეშულებუდუდა ძვალს მუშა ყირტუნდუა."თუ არ შეეძლო ძვალს რატომ ყლაპავდაო."კაცმა ისეთი ლუკმა არ უნდა გადაყლაპოს რომ ვერ მოინელოსო.

ვითოჟირი ნალაშქ ვარენი ის ლაშქუა მურენი ვოუჩქჷნია."თორმეტჯერ ნალაშქრი ვინც არ არის იმან ლაშქრობა რა არის არ იცისო."

ვითოხუთერი თუნთიში ნაქურიის ჯოღორი გიოალალანდუა."თხუთმეტი დღის დათვის ნაფეხურს ძაღლი დაჰყეფდაო."

ვირი ვირო დოსქიდუნია."ვირი ვირად დარჩებაო."ვირი ვირად დარჩება ვარსკვლავებითაც რომ შემოსოო.

ვირიშ კვარტიქ ვეგეწყინასია.ვირის წიხლი არ უნდა გეწყინოსო.

ვირიში მუნაღელი ჯიმუ ვირს ვაჩესია."ვირის მოტანილი მარილი ვირს არ აჭამესო."

ვიშოთია დო აშოთია რენია."იქითაც არის და აქეთაცაო."ასე ჩემო მანასეო ხან ისე და ხან ასეო

ვიშონანს ატამას ხოწჷნდუა დო აშონანს ატამაშ ნახოწას ჭკუმუნდუა."იქითობისას ატამს თლიდაო და აქეთობისას ატმის ნათალს ჭამდაო." იხ. N2 503

ვო ლაფშა ძურგუში დო გიოხუნალი ხუტუში."ლაფშა ძურგუსი და დასაჯდომი ხუტუსი."ესიკელას ქორწილი გოგისელას ხარჯიო.

ვოდელია ბირაში ოხვეჲანებელი რენია."ვოდელია" სიმღერის შემავსებელი არისო.""არალე-თარალე" სიტყვის გასამრავლებელიაო.

ზალებათ ქვარა ვეიფშაფუნია. "(მარტო) სურვილით მუცელი არ გაივსებაო."

ზარაზანიში ტყვიაქ მოფხვადასჷნი იშა დობღურე ქომოსხუნუნია. "ზარბაზნის ტყვია რომ მომხვდეს იმას (რომ) მოვკვდე მირჩევნიაო."

ზარმაცი ჭყიშის შორიშ მუკოლუაფა უსხუნუნია."ზარმაც მწყემსს შორიდან მოვლა ურჩევნიაო."ზარმაც ჭყეშის შორიშე მუკორაჸუა უსხუნუნია."ზარმაც მწყემსს შორიდან ურჩევნია (ფარის) გამორეკვაო."

ზარმაცის თანაფას მურთ მუშებაქია."ზარმაცს აღდგომას მოუნდა მუშაობაო."ზარმაცის უქვის ასაქვარუაფუდუა."ზარმაცს უქმეში მოუნდებოდათ საქმიანობა."ზარმაცი უქმე დღეს გამუშაკდებაო. (41)

ზარმაციშო ირო უქმი (ჟეშხა) რენია."ზარმაცისთვის ყოველთვის უქმე (კვირა) არისო."ზარმაცისათვის ყოველდღე უქმეაო.

ზაფანა ვაიჭკუმუნ-და პიჯის (პის) მუშენი გონტუნია.ზაფანა ვაგიჭკომუნ-და პიჯი მუქი მერჭუ?თუ წიწაკა არ გიჭამია პირი რად გეწვისო.

ზესკვი დო ზესკვიქ წეკიდენსია დო ტურაქ პიჯი იფშუა.ზესქვი დო ზესქვიქ წეკინდუა დო ტურაქ ტოტი ეიფშუა."შაშვები წაიკიდნენ და მელამ ტორი (პირი) გაივსოო."შაშვები წაიჩხუბნენ მელამ პირი აივსოო.

ზესქვიქ თქუუა: ოში გალობა ქომიჩქჷდ მარა თირიგი შიშიქ ეკმოდჷრთ არძაქ ქაშმოჭყორდუა."შაშვმა თქვაო: ასი გალობა ვიცოდი მაგრამ ისეთი შიში დამადგა ყველა დამავიწყდაო."შაშვმა თქვა: თორმეტი გალობა ვიცოდი მიმინომ სულ დამავიწყაო.

ზესქვიქ კურკანტელა დიო უკახალე ქიმთიზიმუა დო უკული გეყინტუა.„შაშვმა კურკანტელა ჯერ უკან მიიზომა და მერე გადაყლაპაო."

ზისხირქ უწუა ტანს: მა სი ქეშმნახია დო მა სი ქეშეგინახუქია."სისხლმა უთხრა ტანს: შენ მე შემინახე და მე შენ შეგინახავო."

ზღვა ბირგულშა მანჭუნია."ზღვა მუხლამდე სწვდებაო."

ზღვა დო გვალას მი ასწორენს კინე ღორონთი-და ვარა."ზღვასა და მთას ვინ გაასწორებს – ისევ ღმერთი თუ არა."ზღვა დო გვალა მითინც ვაგუსწორებუნია."ზღვა და მთა არავის გაუსწორებიაო."მთა და ბარი არავის გაუსწორებიაო.

ზღვა დო გვალა გასწორუა."ზღვა და მთა გაასწორაო."

ზღვა კიზით გეიწირუნია."ზღვა კოვზით დაიწრიტებაო (დაილევაო)."ზღვაც დაილევაო კოვზითაო.

ზღვას გეგნასქიდუა დო ცუნჯიქ დაშქვიდუა.ზღვაში გინოსქილადირი ცუნდიქ დააშქვიდუა."ზღვას გადარჩენილი ნამმა დაახრჩოო."ზღვაში ნაშქურინეფი კოჩი ცუნდიქ დააშქვიდუა."ზღვისგან შეშინებული კაცი ცვარმა დაახრჩოო."

ზღვას ჭირი ეკოლჷნი ჩანგელიაში კარც გიანთხუნია."ზღვიდან რომ ჭირი ამოვარდება ჩანგელიას კარზე დავარდებაო."

ზღვას ხოლო ბოლო უღუნია."ზღვასაც ბოლო აქვსო."

ზღვაქ ფაფირო გინირთუა დო ორგულს კითიში იაწუაფალქ ვახვადუა."ზღვა ფაფად იქცა და ორგულს თითის ამოსაწებიც არა ხვდაო."

ზღვაშა ხინჯი ვეგიდგენია."ზღვაზე ხიდი არ გაიდებაო."

ზღვაში ნაშქურინეფი ცუნდიქ ხოლო დაშქურინუა."ზღვის დაშინებული ცვარმაც დააშინაო."ზღვაში ნაშქურინეფი კოჩის ცუნდიშა ხოლო ოშქურუდუა."ზღვის დაშინებულ კაცს ცვარისაც ეშინოდაო."

თაკარი რდასია ჩხანა რდასია – ნაბადი კაღუთ მეიღუდასია."თაკარა იყოს მზიანი დღე იყოს – ნაბადი კავით უნდა მიგქონდესო." დარში ნაბადს ნუ დააგდებ ავდარში – ქალამანსაო.

თანაფაში კვერცხიცალო ოხიოლუნია.აღდგომის კვერცხივით უხარია.

თასუას მოჯგირეს დო ეჭოფუას ტერს მეხვარია."თესვაში მოკეთეს და აღებაში მტერს მოეხმარეო."

თასუას მუთი თქვისჷნი ტახუას თიქ იჸუა.თასუას მუქუთ ირაგადუნ მოწიას თიქ იჸუა."რაც თესვის დროს ითქვა (ჭირნახულის) მოწევისას ის იქნაო."

თაქი ცოცხალს ორკჷქ დო თექი ღურელეფსია.აქ ცოცხლებს აკლიხარ და იქ მკვდრებს.

თე კოჩიშა ურემი ვარე გჷნნაულა ვარა მუთა დარკებუ."ამ კაცზე ურემს არ გადაუვლია თორემ არაფერი დაჰკლებია."

თე ქიანა თიში რე მისჷთ ჯგირი ოსური აშინია."ეს ქვეყანა იმისია ვინც კარგ ცოლს იშოვისო."კარგი ქალის ქმარს საგზალი არ ეჭირვებაო.

თე ქიანას "დინტირია" ჯოხონია."ამ ქვეყანას "დაეტიე" ჰქვიაო."თე ქიანას "მიიცადი" ჯოხო."ამ ქვეყანას "მოიცადე" ჰქვია".

თელო ღურას მართალო ღურა უჯგუნია."ცოცხლად სიკვდილს მართლა (ნამდვილი) სიკვდილი სჯობიაო."თელო ღურას ღურა ოში წილო უჯგუნია."ცოცხლად სიკვდილს (ნამდვილი) სიკვდილი ასჯერ სჯობიაო."ღირსეული სიკვდილი სჯობია უღირს სიცოცხლესო.

თელს ოძინუ დო ღურელს ორკუნია."ცოცხლებისთვის (ცოცხალისთვის) ზედმეტია და მკვდრებს (მკვდარს) აკლიაო."მკვდრებს აკლიხარ ცოცხლებს არ არგიხარ.

თემიში ნაჭყა ხატიში უნძალაში რენია."თემის ნაწყევლი ხატისაზე უფრო ძლიერი არისო."

თი ოჭკომალი სქანი ქოთომეფს ქუდურღვია.ეგ საკენკი თქვენ ქათმებს დაუყარე

თითო გიდელი წვირე არძა მახორობას (ოჯახის ჸუდეს) მიკობუნია."თითო გიდელი ნაკელი ყველა სამოსახლოში (ოჯახში სახლში) ჰკიდიაო."თითო გიდელი წვირე არძა ოჯახისიენია."თითო გიდელი წვირე ყველა ოჯახში არისო."თითო უპატიური კიზი ირ ოჯახის რენია."თითო უპატიური კოვზი ყოველ ოჯახშიაო."

თითო კილი გაუღუნი ფერი მითინი ვეჸინია."თითო ნაკლი რომ არა აქვს ისეთი არავინ იქნებაო.

თირობას კოს თირს ვემეჩანსია."თოვლობას კაცს თოვლს არ მისცემსო."ფეტვი არ გაჰვარდება ხელიდან.

თირს ქიმეჩუა დო ყინს ქიგიოჭარუა."თოვლს მისცაო და ყინულს დააწერაო."

თირს ჸინი მიაბარესია."თოვლს ყინვა მიაბარესო."

თირქ ჸინი იმოწმუა."თოვლმა ყინული იმოწმაო."

თიშ ქობალს ჯიმუ ორკჷნია.მის პურს მარილი აკლია.

თიში ბედის ჯოღორი ვეგიოლალანსია.იმის ბედს ძაღლიც არ დაჰყეფსო.

თიში რინა დიხას ხოლო ამონკანსია.მისი ყოფნა მიწას ემძიმება.

თიში ცოდათ ქუა ხოლო იჭუდუა.იმის საცოდაობით ქვა იწვოდა.

თიცალც გოწყინებაფუა ბოლოს ქჷგოხიოლჷდასიე."ისეთს გაწყენინებ ბოლოს გიხაროდესო."

თიჯგუა ვაკეთე ოკონია უკული ონჯღორექ დჷგაგურასია."ისეთი არ უნდა გააკეთო მერე გრცხვენოდესო."თიჯგუა ვაკეთე ოკონია უკული მიოლურ პიჯი ვაიღუდასია."ისეთი არ უნდა გააკეთო მერე მისასვლელი პირი არ გქონდესო."კოჩქ თირიგი ვათქუავა უკული ონჯღორე გიჩქჷდასიე."კაცმა ისეთი ("იმ რიგისა") არა თქვაო მერე გრცხვენოდესო."

თიჯგუა მეჭვირიე ხეშე ნაკვაჩხირს ვეჲწაოთინაფუანქია."ისეთი დამწვარია ხელიდან ნაკვერჩხალს ვერ გააგდებინებო."

თიჯგურა ნინა უღუნია მონკათ ოსურს ბაღანას გამასოფანსია."ისეთი ენა აქვსო ორსულ ქალს ბავშვს დააგდებინებსო (მოწყვეტსო)."თიჯგუა ნინა უღა ჸვარიას გეითაჸათანსია."ისეთი ენა აქვს ყვავს ჩამოაგდებსო."ისეთი ენა აქვს რომ ორსულ დედაკაცს მუცელს წაუხდენს.

თიჯგურა სერი რე თოლიშა კითი ვემიღინენია."ისეთი ღამეა თვალთან თითს ვერ მიიტანო."თვალთან თითს ვერ მიიტან.

თოვნა ცხენი ქვიშორე მით ირგუნი თიშ ორე."თოხარიკი ცხენი ქვიშის ფერი ვინც ვარგა იმისთვისაა."

თოკი ნასქვიშა მეურცია."თოკი ნასკვამდე მიდისო."

თოლი დო თოლც ჩხვინდი ვაშაჸუნდასჷნი ართიანც გელაჸოთანანია.თოლი დო თოლი შქას ჩხვინდი ვაშაჸუნდასჷნი ართიანც გალაჸოთანდესია."თვალსა და თვალს შორის ცხვირი რომ არ იყოს ("ჩაჰყვებოდეს") ერთმანეთს ამოაგდებდნენო."თვალებშუა რომ ცხვირი არ იყოს ერთმანეთს დასჩიჩქნიდნენო.

თოლი დო ხეში შქას დჷმაღორუა."თვალსა და ხელს შუა მომატყუაო."თვალსა და ხელს შუა მოგატყუებს

თოლი დუც ხოლო ვეგერჩანცია."თვალი თავზე ხომ არა გაქვსო."

თოლი თოლიში მტერიენია."თვალი თვალის მტერი არისო."

თოლი თოლს გჷთაჩირთჷნი გური გეგნიშხვაფერებუ." თვალი თვალს რომ მოშორდება გული გადასხვაფერდებაო".

თოლი მუსჷთ ძირჷნსჷნი ჭკუაქ ოკო დოწონასია."თვალი რასაც ნახავს ჭკუამ უნდა აწონოსო."თვალმა უნდა დაინახოს და ჭკუამ განსაჯოსო.

თოლი უჩა ელარძუნია დღას ვაუთქუალუნანია ართიანიშა." "თვალი შავი გაქვსო არასოდეს უთქვამთო ერთმანეთისთვის." თოლი უჩა გენორდგენია – თის ვაუწინსია."თვალი შავი გქონიაო – იმას არ ეტყვისო."

თოლი შუნცია დო თოლი ჭკუმუნცია (ჭკუნსია).თვალი სვამს და თვალი ჭამსო.

თოლს წყარი ქალაბესია."თვალში წყალი ჩაასხესო (მოატყუეს სიმართლე დაუკარგეს)."

თოლს (თოლიშ) ბირცხას გელუღანსია."თვალის ფრჩხილს ამოუღებსო."თვალიდან ბეწვს ამოგართმევს.

თოლს წყარი ქოფჩია.თვალს წყალი დაალევინა.

თოლშა ქელუოლასია ხეს ველესვანსია."თვალში რომ ჩაუვარდეს ხელს არ ამოისვამსო.

თომას ჭკუა ქუღუდასია ირდიხას გეიშუა."თმას რომ ჭკუა ჰქონდესო ყველგან ამოვიდოდაო."

თოფიში წამალცალო ფეთქჷნსია."თოფის წამალივით აფეთქდება"

თოფური გემუანი რე მარა ირკოც ვაუჸორსია."თაფლი ტკბილია მაგრამ ყველას როდი უყვარსო.

თოფურიში გჷმმაჩამალი კითის ირო გისირქუნსია."თაფლის გამყიდველი თითს ყოველთვის გაილოკავსო."

თუ ჭყიალით დო ბაღანა ნგარათ ირდუნია."გოჭი ჭყივილით და ბავშვი ტირილით იზრდებაო."გოჭი ჭყივილით გაიზრდება ყმაწვილი – ტირილითაო.

თუდონი ქიანაში ღორონთი ღუმუ რენია."ქვევითა (ამ ქვეყნის) ღმერთი ღომიაო."

თუთარჩელაჯგურა ძღაბი რენია."ნათელი მთვარესავით გოგო არისო."

თუმას ჭკუა ქუღუდასჷნი ირი დიხას ვართი ეურცია."თმას რომ ჭკუა ჰქონდეს ყოველ ადგილას არ ამოვაო."

თუნთის დაპენჯებული თუნთი მეუსერგელუდუა შხვაშ ჸვანაშა."დათვი დაპატიჟებულ დათვს სხვის ყანაში მიათრევდაო."დათვი დათვს პატიჟობდა სხვის ვენახში მიჰყავდაო.

თუნთის ლაჸაფი-ლაჸაფით კოჩქ ქაჭკუმუუა."დათვს თამაშ-თამაშით კაცი შემოეჭამაო."კატა თავს ირთობდა და თაგვი კვდებოდაო.

თუნთის ოსქალეს აბარენდესია."დათვს სკებს აბარებდნენო."თუნთის ჸვანა მიაბარესია."დათვს ყანა მიაბარესო."დათვს ვენახი მიაბარეს არც არავინ შეუშვა არც არა შიგ გაუშვაო

თუნთის წყიშა ვემკალენია."დათვი წყავს გვერდს ვერ აუვლისო."

თუნთიქ მუგერიასჷ-და ბაბა დოუძახია.დათვი რომ მოგერიოს ბაბა დაუძახეო.

თუნთიქ ჭინჭაშ წკინტილი ქოძირუა დო "ჸოხ მუშმაშხვა რენია (ჸოფენია)" მიოღვარუა."დათვმა ჭინჭრაქას სკინტლი ნახაო და „ოხ რამსისხო არისო (ყოფილაო) დაიღრიალაო."დათვს მელიას კვალი გაუკვირდაო.

თუქ დიგვანუა დო ნგერიში ორკინებუშა ურქია – თქუა."გოჭი გასუქდაო და მგელთან საჭიდაოდ წავალო – თქვაო."თხა გასუქდა და მგელთან ჭიდაობა მოინდომაო.

თუქ თქუუა: ჟარნეჩი დო ვითი კერეფი ვორდითია."გოჭმა თქვაო: ორმოცდაათი კერატი ვიყავითო."მელამ თქვა: მე და მგელმა აქლემი მოვკალითო.

თუხარიკ ცხენსია მართახი ვაკონია.""თოხარიკ ცხენსო მათრახი არ უნდაო."თოხარიკი მართახის ვეგიშქვანსია.კარგი ცხენი მათრახს არ დაიკრავსო.

თქუალა ადვილი რე დო გაკეთება – ძნელია."თქმა ადვილია და გაკეთება – ძნელიო."

თქუალაშე კოს ნორცხვა ვეკოცენსია."თქმისაგან კაცს ნაკვერჩხალი არ ამოუცვივდებაო."

თხა დო გერი ართო ვედიარანია."თხა და მგელი ერთად ვერ მოძოვსო.

თხა დო გერცალო რენანია."თხა და მგელივით არიანო."

თხა თხაშე ნაკლები ტურას უჭკომუდასია.თხა თხაში უარესი გერქ ოჭკომუა."თხა თხაზე ნაკლები ტურას შეჭამოსო (ტურამ შეჭამოსო)."თხა თხაზე ნაკლები მგელმა შეჭამაო-

თხა ორტინს (ორტვინს) ორწყედუ დო ღობერს – ვარია."თხა ბოსტანს ხედავდა და ღობეს – ვერაო."თხაქ ხული ძირ დო ღობერი ვაძირუა."თხამ მხალი ნახა და ღობე კი ვერაო."თხამ კომბოსტო დაინახა და ღობე – ვეღარაო.

თხალეფც ჭყვადუა ქჷმადირთჷნი ქალეფც დუჭყანანია ჩხარკაფის."თხებს გაწყდომის დრო რომ მოადგება რქებს დაუწყებენო ჩხაკუნს."თხალეფი ართიანს ჩხანკაფის ქუდუუჭყანანი თიწკჷეა დინუნანია."თხები ერთმანეთს რქენას რომ დაუწყებენ მაშინ იღუპებიანო (იკარგებიანო)."თხას თიმ დროს მალენია ჭყვადუა მუჟამც ართიანც ქაში რაჩხაფის ქუდუჭყანანიე."თხას იმ დროს მოუვაო გაწყვეტა როცა ერთმანეთს რქის ჩხვერას (რქენას) დაუწყებენო."თხას რომ გადაშენება მიადგება ვაცობას დაიწყებსო.

თხას თუმა ვაგოჩანდუა შხურს მიკმაჭაბუანდუა."თხას ბალანი არ ჰქონდა და ცხვარს აწებებდათ."თხას ვემკოჩანდუა (თომა) დო შხურს მითმაძგიბუანდუა."თხას არ ესხათ (ბალანი) და ცხვარს აძლევდაო (ჩურთავდა ბალნითა)."თხას ნაღაჭა (მონტყორი) ვოუღუდუა დო შხურს არზენდუა."თხას ნაკრეჭი (მატყლი) არა ჰქონდა და ცხვარს აძლევდაო."

თხაქ კუდელს ვადუხვანცალუას ეშ ოჩი გამაბუნუნია."თხამ თუ კუდი არ დაიქნია ისე ვაცი არ მოაჯდება (სამაკინტლოდ)."

თხაქ მის უდინჷნი დღაქ თის უდინუა."თხა ვისაც დაეკარგა დღეც იმას დაეკარგაო."

თხაქ ტყორინუას ქოგაღურუა."თხა ბევრმა კუილმა გადაიყოლაო."

თხაქ წყარი ქოძირუნი თიწკჷმა მაჸუმენუა."თხამ წყალი რომ დაინახა მაშინ მოსწყურდაო."

თხაშა მუთაქ აღოლესია დო შხურს კუჩხი ქუხვამილესია."თხას ვერაფერი უყვეს და ცხვარს ფეხებში ხელი წაავლესო."

თხაში მინჯეს თხაში კუდელ ხოლო ვახვადჷნიაო?"თხის პატრონს თხის კუდიც არ ხვდებაო?"თხის პატრონს აღარც თხის კუდიო!

თხაში ჭირი შხურცია."თხის ჭირი ცხვარსო.“

ი კოჩი გჷრჷნც ჟირი შაურიშა ტყაბარანდუა (ყვარუნდუა) დო აბაზიში საპონც ხეშა მიბონუანდუა."ის კაცი ვირს ორ შაურად ატყავებდაო (კოდავდაო) და აბაზის საპონს ხელის დასაბანად ხმარობდაო ("...აბაზის საპონს ხელზე მიიბანდაო")."ვირის დამკოდავს ორი შაურის საპონი მეტი წაუვაო.

ი კოჩ იშონანც ატამას მეჭკუმუნდუა დო აშონანც ატამაში ნახოწასია."ის კაცი იქითობისას ატამს ჭამდაო და აქეთობისას ატმის ნათალსო."

ი კოჩი ორტყაფუშა თოკის ქალეცუნუანდუა დო კოც ქოძირჷნდჷნი ტყას ქიმშასხაპანდუა მუორენდო – მა ხოლო მახინჯი ვორდავა. "ის კაცი სარტყელში თოკს გაირჭობდაო და კაცს რომ ნახავდა ტყეში გადახტებოდაო რა არის (და) – მეც ქურდი ვიყოო."

ი კოჩი ოსქჷს აკეთენდუა დო ჸუდეს ალეკეთენდუა."ის კაცი საღორეს აკეთებდაო და სახლს მორჩენილ დროს აშენებდაო ("აკეთებდაო")."

ი კოჩქ ბაკურაცალო ფბსხაპუნქია დო ნოხაშუერც ქინასხაპუა. "იმ კაცმა ბაკურასავით გადავხტებიო (ვიცეკვებო) და ნახარშში ჩახტაო."

ი კოჩქ ოში წანას ქჷგარზუა, დოღურუნი ოშურეთის კითხესია: მუზმახანც ქორდიე – წოხჷლენი კარიშე მინიიბლი დო უკახალენი კარიშე გჷმიიბლია."იმ კაცმა ას წელს გაძლო რომ მოკვდა სასულეთში კითხესო: რამდენ ხანს იყავიო – წინა კარიდან შევედი უკანა კარიდან გამოვედიო."

ი კოჩქ ტყას უღუ ქიშაჸოთუა დო უღუს ყურდგელ ქათაღურუა, უკული ირო თექი აშაჸოთანდუა უღუს."იმ კაცმა ტყეში უღელი დააგდოო დი უღლის ქვეშ კურდღელი მოკვდაო, მერე ყოველთვის იქ აგდებდაო უღელს."დედაბერმა უღელი გადააგდო და კურდღელი მოკლაო.

ი კოჩქ ჩე ყურდგელი ოჭოფუა დო ყურდგელქ უწუა: გომიტუე დიდას დოიჸვილ ვაგომიტუე – მუმასია."იმ კაცმა თეთრი კურდღელი დაიჭირა და კურდღელმა უთხრაო: რომ გამიშვა დედას მოგიკლავო რომ არ გამიშვა – მამასო."

იერუსალიმს ჯორი კინტირი ღირუნია მარა მოჸუნაფა რენია ძვირი."იერუსალიმში ჯორი კიტრის ფასი ღირსო მაგრამ მოყვანა არისო ძვირი."ბაღდადს ვირი კიტრადა ღირს ჯორი საგზლად მოუნდებაო.

იკონია მუს ორთჷნი კიკონია თის უხერხჷ."იკონია რასაც აკეთებს კიკონია იმას უხერხებს."

იკონია კიკონია დუდიში ჭირი მიგონია."იკონია კიკონია თავს ჭირი მოუგონეო ("...თავის ჭირი მოიგონეო")."

იკოხონა დიკოხონა – აკა ვარე წაღმართი!"აღმართი და დაღმართი არც ერთია წაღმართიო.

იმენდი ღორონთქ ვამოილასასია."იმედი ღმერთმა ნუ მოგიშალოსო."იმედით ცოცხლობს ყოველი კაციო.

იმი ხირუა ცოდაში ბიგა – ართის იფხირქ ჩხოროს იბგა."ჩემი ქურდობა ცოდვის ხელჯოხი – ერთს ვიპარავ ცხრას ვიხდი."

ინა ვოუჩქუ ჸურუსია სოდე დურუ ჩხურუსია."ის არ იცის უგუნურმა სიცივე სად მოკლავსო."

ინდურიში მეტი ჯვეში მუთუნი ვერგუნია."ინდაურის მეტი ძველი არაფერი ვარგაო."

ინუურთი მუნუურთი – კჷნი თიქი იჸუუ."გადავაბრუნ-გადმოვაბრუნე მაინც ის იყო (იქნა)."

ირ ეკოხონს დიკოხონი მოჸუნსია."ყველა აღმართს დაღმართი მოჰყვებაო."აღმართს დაღმართიც მოსდევსო.

ირემს თხოზუდესია დო გორდიქ თქუა: ათე ნადირემს თხოზინი მუშენი დომიჭყესია."ირემს მისდევდნენ და გომბეშომ თქვა: ამ ნადირებს დევნა რატომ დაგვიწყესო."ბედაურებს ჭედდნენ და ბაყაყმაც ფეხი აიშვირაო.

ირი კოჩი მუშ ნაბადის ოცქვანდუა."ყველა (კაცი) თავის ნაბადს აქებდაო."ყველა მელას თავისი კუდი მოსწონსო.

ირი კოჩი შხვაშის ჭკუნს მახინჯი – მუშის.ყველამ სხვისა ჭამა ქურდმა კი – თავისიო

ირი კოჩი (ირკოჩი) ართინერო ვეზიმენია."ყველა კაცი ერთნაირად არ გაიზომებაო.“ყველას ერთი საზომით არ გაზომავენო.

ირკოს მუში დღა მელუნია."ყველას თავისი დღე მოელისო."

ირკოს მუში ოქროთ მიოჩქუნია."ყველას თავისი ოქროდ მიაჩნიაო."ვისაც ვინ უყვარს მისი ლამაზი ის არისო.

ირკოს მუში თოლი აწორენსია."ყველას თავისი თვალი აჯერებსო."

ირკოჩი დაბალ ღობერს გინურსია.ყველა დაბალ ღობეზე გადადისო.

ირკოჩი მოჭყუდუს იფუჩუანდუა დო მოჭყუდუქ მუში დუდი დიფუჩუა."ყველა (კაცი) პატარძალს იფიცებდაო და პატარძალმა თავისი თავი დაიფიცაო."

ირკოჩიში გური ვემიგებენია.ყველას გულს ვერ მოიგებო.

ირკოჩიში ლაგამი მის აჭკადენია."ყველა ადამიანის ლაგამს ვინ გააკეთებსო („გაჭედავსო")."

ირკოჩიში მაზიარებელს ზიარებაქ გამაჭიშუა."ყველას მაზიარებელს ზიარებამ ვერ მოუსწროო."სხვათა მაზიარებელი მოკვდა უზიარებელიო.

ირკოც დუდი ვამოწონდასჷნი შაყარუა ვეჸინია."ყველას (კაცს) თავი რომ არ მოსწონდეს თავშეყრაც ("შეკრება) არ იქნებაო." კოსი დუდი ვამოწონდასინი ჯარი ვეშაყარუნია."კაცს რომ თავი არ მოსწონდეს ჯარი არ შეგროვდებოდაო."

ირო ართი კოჩიში ჸუდეს ვეჸინია ნგარა."ყოველთვის ერთი კაცის სახლში არ იქნება ტირილი."ირო დიაკონიში ჸუდეს ვეჸინია ნგარა."ყოველთვის დიაკვნის სახლში არ იქნება ტირილი."

ირო გურმულირი ჩქიმი მტერი რდასია."ყოველთვის გულმოსული ჩემი მტერი იყოსო."

ირო ვეღანს ჭურა წყარსია.კოკა მუდამ წყალს არ მოიტანსო.

ირო თანაფა (დიარა) ვარენია."ყოველთვის აღდგომა (პურის ჭამა) არ არისო."

ირო სუნელი იძიცანსია."ყოველთვის სულელი იცინისო."537 ირო ტერს უგარუდასია."ყოველთვის მტერს ეტიროსო."

ირო ჯგირი მითინს ვაკეთინენია."ყოველთვის კარგი არავის შეუძლია გააკეთოსო."

ირფელ იშვე დო იჭკომე ირფელ ვერაგადენია."ყველაფერი ისმევა და იჭმევა ყველაფერი არ ითქმისო."ირფელი იჭკუმენია დო ირფელი ვეთქუენია."ყველაფრის ჭამა შეიძლებაო და ყველაფერი არ ითქმისო."როგორც ყველაფერი არ იჭმევა ისე ყველაფერი არ ითქმებაო.

ირფელ მერჩქვანაშა რენია."ყველაფერი მიჩვევაზე არისო."

ირფელ ართო მის უშიბუნია."ყველაფერი ერთად ვის უშოვიაო."

ირფელი ბედიშა ვედიბრალინენიე."ყველაფერს ბედს ვერ დააბრალებო."

ირფელი გურით ხარენს დაჩხირი – უგურეთია."ყყველაფერი გულით ხარობს ცეცხლი – უგულობითაო."კაცი გულითა ხარობს ცეცხლი კი – უგულობითაო.

ირფელი თქვიია დო არაბული იჸინია."ყველაფერი თქვიო და არაბული იქნებაო."

ირფელს ართო მინ განჭუნია."ყველაფერს ერთად ვინ გასწვდებაო."

ირფელს გურიში გოჩამა ოკონია."ყველაფერს მიხვედრა უნდაო."

ირფელს მუშ ადგილი უღუნია."ყველაფერს თავისი ადგილი აქვსო."

ირფელს მუშ დრო უღუნია."ყველაფერს თავისი დრო აქვსო."

იღბალი ქოიღუდა ვადინუქია."იღბალი თუ გაქვს არ დაიკარგებიო."

იშენ-იშენ ჩქიმწკუმა გიასერუავო?"მაინცდამაინც ჩემთან დაუღამდაო?"

იში თის ფოლოგოჩილათილი მუთა იპალუნია."მის სახლში ჩლიქიანი (ჩლიქგაყოფილი) არარა მოიძებნებაო."

იში კუჩხიშ გინაბიჯგებუშა კუჩხი ვარე გიოდგუმალია."მის ფეხის დანაბიჯებზე ფეხი არ არის დასადგმელიო."

იში მახანა მინდორს ქუა ვემწოძუნია."მისი ხნისა მინდორში ქვა არ დევსო."ჩემი ხნის ქვაც კი არაა'

იში ტანიშ ნაბონა გეიშვენია."მისი ტანის ნაბანი დაილევაო."

იში ხეშე მაჭუალი დაჩხირი ვაგიშურსია."მისი ხელიდან დამწველი ცეცხლი არ გამოვაო."

კაილაში ხარჭალი ხომ ვაგაიგონებუნია."კარდლის ჩხარუნი ხომ არ გაგიგონიაო."

კალიხინტკათ ნუ მომირექია ასე გვალო."კალიხინტკით (ლეკუხას (ხეჭრელის) ნაჭდევებიანი ნაწილები გადასახადის აკრეფისას გამოყენებული) ნუ მომადექი ეხლა მთლადო."

კალკალე კოჩი ლიშის ქიგიოციკუანსია თიშ მანგიორო არგუნს გენწყუნსია."ზოგიერთი კაცი ნემსს ჩაასობსო მის ნაცვლად ნაჯახს ამოიღებსო."ეგ ისეთია სადაც ნემსს შესდებს სახნისს გამოიღებსო.

კამბეში გეგთუნწყესია დო ხოჯი ქუსქვესია."კამეჩი გამოხსნეს (უღლიდან) და ხარი შეუბესო."

კამბეში ჩე ბატიას დღას ვაქიმინუნსია."კამეჩი თეთრ ზაქს თავის დღეში არ მოიგებსო."

კამბეში ჯიმუშ ოჩამუშა ცხვინდიშა ეშაჸუნდუნი ბორო ინა ვარდუა, თის თინა ელუჩჷნი ბორო თინა რდუა."კამეჩი მარილის საჭმელად სხვენზე რომ აჰყავდა ის არ იყოო სულელი მას რომ ის ურჩია სულელი ის იყოვო."

კამბეშის ჭკადჷნდესია დო გორდიქ კუჩხი გაბირძღინუა მა ხოლო დობჭკადითია."კამეჩს ჭედავდნენო და ბაყაყმა ფეხი გაიშვირაო – მეც დამჭედეთო."ბედაურებს ჭედნენ და ბაყაყმაც ფეხი აიშვირაო.

კამბეშიქ მუში ნახონა კინი მუქუ დობაკუა."კამეჩმა თავისი მოხნული ისევ თვითონ დაბეკნაო (დატკეპნაო)."კაბექ (კამბეშიქ) ქოთ დოხონუ ქოთ დობაკუა."კაბემ (კამეჩმა) კიდეც მოხნა და კიდეც დატკეპნაო (ნახნავი)."ხოსიკა თან თოხნიდა და თან ტკეპნიდაო.

კამბეშიქ ჸვანა ძირუა დო ღობერი ვაძირუა."კამეჩმა ყანა ნახა და ღობე კი – ვერაო."კამბეშიქ ხული ძირჷ დთ ღანდა ვაძირჷ.კამეჩმა კეჟერა მხალი ნახა და შემორაგული (კედელი) კი ვერაო."კამბეშიქ ორტვინი ძირუა დო ღობერი ვაძირუა."კამეჩმა ბოსტანი ნახაო და ღობე ვერაო."წუწკი კამეჩი მხალს ხედავდა ღობეს – ვეღარაო.

კამბეშიქ მუში ნაშიბუ მუქ ოჭკომუა."კამეჩმა თავისი ნაშოვნი თვითონ შეჭამაო."კამბეჩიშ ნაშიიგი კამბეჩიქ ოჭკომუა."კამეჩის ნაშოვი კამეჩმა შეჭამაო."ვირმა ნარი მოიტანა დაჯდა – თვითონ დახვიმაო.

კამბეჩიშ მორკინე ხოს ქა მეტირხუნია.კამბეჩიშ მანირზა ხოს ქაქ ქილაარტიხუ."კამეჩის მორკინალ ხარს რქები მოსტყდებაო."კამეშიშ მარკინე ჩხოუს ქა დღას ვეგესქილადუნია."კამეჩთან მორკინალ ძროხას რქა არასოდეს შერჩენიაო."კამბეშიშ მარკინე ხოს ქალეფი ვეგიოსქიდუნია."კამეჩის მორკინალ ხარს რქები არ შერჩებათ."კამეჩის მოჭიდავე ხარს რქები არ შერჩებაო.

კაპიკის კაპიკის გითმიოჭაბანსია."კაპიკს კაპიკს აწებებსო."

კარაიაცალო ეკოცუუა."(სახელდახელოდ გაკეთებული) კარავივით დაიშალაო."

კარიშე გჷმოჸოთამილქ აკოშქაშე გამთოხოხუა."კარიდან გამოგდებული ფანჯრიდან შემოხოხდაო."

კარკალე კოჩი დუდით გილურს კარკალე – კუჩხითია."ზოგი თავით დადის ზოგი – ფეხებითო.

კასილი თოფიშა ართის ოშქურუ დო უკასიშა – ჟირცია.კასილიშა ართის ოშქურუდუა უკასუშა – ჟირხოლოსია."დატენილი თოფისა ერთს ეშინია და დაუტენავისა – ორსაო (ორივესო)."ცარიელი თოფისა ორს ეშინია გატენილის – ერთსაო.

კატუ დო ლაკვიცალო გალაჸაფუნა ართიანც."კატა და ლეკვივით ეთამაშებიან ერთმანეთს."

კატუ სოდგა გინაჸათენი იშენ კუჩხით დასხაპანსია."კატა სადაც უნდა გადააგდო მაინც ფეხით დახტებაო."კატუ ოჭიშით ვადანთხუნია."კატა ზურგით არ დაეცემაო."კატა რომ გადააგდო ფეხზე დადგებაო.

კატუს რხინი უღუდუ დო ჭუკენს ჭყვადუა."კატას ლხინი ჰქონდა თაგვებს კი დავსება (ამოწყვეტა)."კატისთვის თამაშობაა თაგვისთვის სულთა ბრძოლაო.

კატუს ღურა აფუდუა დო ჭუკის ლაჸაფი."კატა კვდებოდაო და თაგვი თამაშობდაო."("კატას სიკვდილი ჰქონდაო და თაგვს – თამაში").მგელი კვდებოდა და ცხვარი კუნტრუშის გუნებაზე იყოო.

კაფური ხაჯის კაფური წყარი ხაშუნსია."კაფურ ცერცვს კაფური წყალი მოხარშავსო."კახური ხოჯის კახური წყარი ხაშჷნცია."კახურ ხარს კახური წყალი მოხარშავსო." ლეჩხუმურ ლობიოს ლეჩხუმურივე წყალი მოხარშავსო.

კაღუთ მოჭირინაფილო საქმე ვეკეთინენია.კაუჭით მოწეული საქმე არ გაკეთდებაო.

კახმა ოსურც მუთუნიშა ონჯღორე ვადაგურენია."კახპა ქალს არაფრის სირცხვილი არ ექნებაო."

კახმას ორიკოჩი კახმა უჩქუდუა."კახპას ყველა კახპა ეგონაო."ქურდს სხვაც ქურდი ეგონა და უნამუსოს – უნამუსოო.

კვაკვილიში ელაქოსუას თოლი გალაჸოთესია."წირპლის მოხოცვისას თვალი გააყოლესო (ამოაგდესო)."

კვარია ბინძურს ჭკუნდუა კუდელს ვეგმუწაწუანდუა."ყვავი სიბინძურეს ჭამდა კუდს არ აკარებდაო."ყვავი ნესვზე იჯდა ბოლოს არიდებდაო.

კვარია სოდე მეფურინუნსიე მუში სიბინძურე თექი მეჸუნსია."ყვავი სადაც გაფრინდება თავისი სიმყრალე იქაც მიჰყვებაო."კვარია სოდე მეურსჷნი თექ მეჸუნსია მუში მუნდი (წესი)."ყვავი სადაც მივა იქ მიჰყვებაო თავისი უკანალი (წესი)."კვარიას მუში წიკვილი მუნდი ირდიხაშა მიაჸუნუნია."ყვავს თავისი დასვრილი უკანალი ყველგან წაჰყვებაო."

კვარია ჩიქვიში მამიდა რენია."ყვავი ჩხიკვის მამიდა არისო."ყვავი ჩხიკვის მამიდაო.

კვარიას ვაუღუდუა დო ღუს არზენდუა.ყვავს არ ჰქონდა ბუს გაჰქონდაო.

კვარიას ნეძი კაჭალია დაჸოთინაფუენ თით ჯგირი რენია."ყვავს დაკროლილი კაკალიც რომ გააგდებინო ისიც კარგიაო."ყვავს რომ კაკალი გააგდებინო ისიც კარგიაო.

კვინორი ჯას გილახედუა დო თუდო ოსურეფი ტყების ირთჷნდესია."კვერნა ხეზე იჯდაო და ქვევით ქალები ტყავს იყოფდნენო."ზეცას წერო მიფრინავდა ძირსა თლიდნენ შამფურებსა.

კვინორქ ონადირუშა მიდართუა დო ტყები თექ ქიდიტუა. კვერნა სანადიროდ წავიდა თავისი ტყავი იქ დატოვაო.

კვინჩა ირო წიწილა ნოჸოფუენია."სკვინჩა ყოველთვის წიწილა იქნებაო."

კიბირი თიშენი გერდგუნია ნინას ოკო გეუნჭირევე."კბილი იმისთვის გაქვს (გიდგას) რომ ენას დააჭიროო."

კიბირით ხვალე იძიცანსია."მარტო კბილებით იცინისო."

კიბირიშ ელნაღინტკორა კუჭის ვარძღანსია (ველაფშანსია)."კბილიდან ამონაფხეკი კუჭს ვერ გააძღობსო (ვერ აავსებსო)."კიბირიშ ეკნახინტკორა ქორას ვაარძღანს.კბილის ნაჩიჩქნით მუცელი ვერ გაძღებაო.

კიბირიშე უფის გეიშაიჸუნანქია."კბილებიდან ოფლს გამოგიყვანო."

კიბოს მუჟამს დოჭუნანი ფერი თიწკჷმა მალენია."კიბოს როცა შეწვავენ ფერიც მაშინ მოუვაო."

კიდალას მიკარღვი სიმინდიშ კაკალი."კედელს მიაყარე სიმინდის კაკალი."შეაყარე ცერცვი კედელს!

კიდაჯგუა რენია."კლდესავით ("კლდისნაირი") არისო."

კიდუშ ნინა ჭკომუ."კოდალას ენა ჭამა."

კიზი-კიზით ზღვაქ გეშელუა."ზღვა კოვზით დაილია."ზღვაც დაილევა კოვზითაო.

კიზიქ ტუტაშა ქეშუოლუა.კოვზი ნაცარში ჩაუვარდა.

კიზიში ზიარებაცალი რენია."კოვზის ზიარებასავით არისო."კოვზით ზიარებაა.

კითხირი ონჯღორე ვარენია ვაიჩქჷნდა ვეკითხე ონჯღორე თინა რენია."კითხვა სირცხვილი არ არისო თუ არ იცი და არ იკითხავ სირცხვილი ის არისო."კითხვა აუგი არააო.

კინოჸვენჯიში გიმო ნოღვე."მომყოლის გემო ჰქონია."

კინტირიში ნახოწაშა ვაღირუნია."კიტრის ნაფცქვენად არ ღირსო."

კირჭუალა სერი გიშურსია უჭირსინი თი კოჩიშო."გაჭირვებული კაცისთვის კირსაწვავის (უთენებელი) ღამეგამოუვაო."

კისერქ ქიიშუდა უღუ ირო გეხერხინენია."კისერი თუ იშოვა (კაცმა) უღელი ყოველთვის მოიძებნებაო (გახერხდებაო)."კისერი იყოს თორემ უღელი მოინახებაო.

კიფიში კურთა ითი კუნტავა."კანაფის საცვალი (კვართი) ისიც მოკლეო."

კოკას (ორკოლს) მუთ ენოდგჷნი თინა გიმოწენსია.კოკასა შიგან რაცა დგას იგივე წარმოსდინდების!

კოკაქ წყარი ქჷდაბუ დო ორკოლს გაჭყორესია."კოკამ წყალი დააქცია და დოქს გაუბრაზდნენო."კოკამ წყალი დაღვარა და პატარა ლიტრა დატუქსესო.

კოპელია (კოპეჭია) დუცუ გიმანთხჷნი ნარჩა კუჩხიშა კჷლმოჸოთ."შუაგულ თავზე რომ დამეცა ფეხის გულამდე დამიარაო."

კოპიტიაქ ეკირთუა დო ნისორიაქ მუდირთუა."ხის ჯამი წაიქცა და გობი გამოესარჩლაო (ამოუდგაო)."

კოს დიხაქ დო ოსურქ გუმართლჷდა ბედნიერ იჸინია, ართიქ ვარდა დღას მიდუღანს ნამთინქ ვარდა – დინაფილ რენია."კაცს თუ მიწამ და ცოლმა გაუმართლა ბედნიერი იქნებაო, ერთმა თუ არა დღეს წაართმევს არცერთმა თუ არა – დაკარგული არისო."

კოს სინდისით აფასენა ცხენს – რულათია."კაცს სინდისით აფასებენ ცხენს -- სირბილითო."

კოს ქუდი ჩხურუშენ ვეგიორთუნია ნამუსიშენია!"კაცს ქუდი სიცივის გამო არ ახურავსო ნამუსისთვისო!"ვაჟკაცი ქუდს სიცივისათვის კი არ ატარებს სირცხვილისთვისაო.

კოს ღურუუში მეტი მუთა ზოკულანს."კაცს სიკვდილის მეტი ვერაფერი გაასწორებს (ასწავლის ჭკუას)."

კოს ჸვაიჭარაშა ვემდაართე."კაცი თავის ბედს (შუბლზე დაწერილს – ჸვაშ ჭარას) ვერ წაუვა."

კოს თიზმა ვაცქუა გორაფაშა ონჯღორე გიჩქუდასია."კაცს იმდენი არ აქო გინებისა შეგრცხვესო."

კოს კოჩიში ნარაგადუ ვაკო გეგონასიადა ჸუს ნაბადის გიკეთენსია."„თუ კაცს არ უნდა კაცის ნათქვამი გაიგონოს ყურზე ნაბადს გაიკეთებსო."

კოს მუ მოძუ ქუჩქუდასი ჸუდეშე ვეგნურსია."კაცმა რა მოელის რომ იცოდეს სახლიდან არ გავაო."კაცმა რომ თავის თავგადასავალი იცოდეს შინიდან გარეთ არ გამოვაო.

კოს მუთუნ ვარძღანსია დიხაში მეტი."კაცს არაფერი გააძღობსო მიწის მეტი."ხარბის თვალს შავი მიწის მეტი ვერა გააძღობს – რაო.

კოს მუში კუჩხი ხენდუნსია."კაცს თავისი ფეხი ხედნისო."

კოს ზღვაში სახელქ გაჭყორდუა."კაცს ზღვის სახელი დაავიწყდაო."კოს მუში ჩილიშ სახელქ ქეშაჭყორდუა."კაცს თავისი ცოლის სახელი დაავიწყდაო."კოც ჭკიდიშ სახელქ ქეშაჭყორდუა.იმერელს მჭადის სახელი დაავიწყდაო.

კოს ნინათ დაჯერენანია დო ჩხოუს ქათ მიკაკირანანია."ადამიანს ენით დააჯერებენო და ძროხას რქით მიაბამენო."კოს ნინათ დაკირა დო ჩხოუს ქათია."კაცს ენით დააბამ ძროხას – რქითო."ადამიანს ენით აბამდნენ საქონელს – რქითაო.

კოს ოსაჭირუქდა "გამარჯობაშ" რაგადით ქეშიატყვენქია."კაცს თუ სჭირდები "გამარჯობის" თქმითაც შეატყობო."

კოსი ოსური სინჯენსია ოსურს – ოქრო დო ოქროს – დაჩხირი."კაცს ცოლი გამოცდის ცოლს – ოქრო და ოქროს – ცეცხლიო."

კოსჷ თინა გიოსქიდუ მუთუნ ქიმშაძუდა დუსუ."კაცს ის შერჩება რამე თუ უძევს თავში."

კოტოს მუთ ინოძჷნი კიზის უჩქჷნია.„ქოთანში რაც დევს კოვზმა იცისო"კოტოში ამბე კიზის უჩქჷნია."ქოთნის ამბავი კოვზმა იცისო."ქოთანში რაც არის კოვზმა იცისო!

კოჩი კოჩი ქორდასია დო გვარი გვამი რენია."კაცი კაცი იყოსო და გვარი გვამი არისო."კოს კოჩანა გიღუდას სახელი შუდგა რჯოხოდას."კაცს კაცობა გქონდეს სახელი რაც გინდა გერქვას."კაცი პირადობაა გვარი – გვამშია.

კოჩი დუცუ ღოლანცჷნი ირიგი ტერც ვაღოლენია."კაცი თავს რომ გაუკეთებს ისეთს მტერი ვერ უზამსო."რასაც კაცი თავის თავს უზამს იმას მტერი ვერ უზამსო

კოჩი დღას ვერდა, გირდუდა დუდი არდებაფევა."კაცი არასოდეს არ აიგდო, თუ აგიგდო თავი ააგდებინეო."

კოჩი ეკორთელი მითინც ვაკონია."კაცი წაქცეული არავის უნდაო."კაცი რომ წაიქცევა ყველა ზედ შედგებაო.

კოჩი ეკორთელს ირიკოჩი ჟი გიოსხაპანსია."წაქცეულ კაცს ყველა ზედ დახტებაო."კაცი რომ წაიქცევა ყველა ზედ შედგებაო.

კოჩი ვარ ქუა გოტჷრხჷ!"კაცი კი არა ქვა გატყდება!"

კოჩი ვარი ჩხოუ ჩხოუს გეუდირთუნია."კაცი კი არა ძროხა წამოუდგება ძროხასო."

კოჩი ვერგუდა მუმასქუალობა მუ მოღე რენია."კაცი თუ (თვითონ) არ ვარგა მამაშვილობა არას ჰრგებსო."

კოჩი თექ გორი სოდეთ ვაგეგულებუნია."კაცი აქ ეძებეთ სადაც არ გეგულებაო."

კოჩი თი ქიანას მისვანჯუნია."კაცი იმ ქვეყანაში მოისვენებსო."კაცი საფლავში მოისვენებსო.

კოჩი თითირე ბედნიერი მუჟამს ღურუნ ვაუჩქჷ."კაცი იმითაა ბედნიერი როდის მოკვდება არ იცის."

კოჩი ართშახ დებადებუ დო ართშახ ღურუნია."კაცი ერთხელ დაიბადება და ერთხელ მოკვდებაო."

კოჩი თითო ლუკათ ირძღუუნია."კაცი თითო ლუკმით ძღებაო."

კოჩი კოჩითია ჯა ფოსვიშითია."კაცი კაცითაო ხე – ფესვებითაო."კოჩი კოჩითი ხარენს ჯა – ფურცელითია."კაცი კაცით ხარობს ხე – ფოთლებით.კოჩი კოჩითიე დო ჯა ფურცელითიე."კაცი კაცითაა და ხე ფოთლებითო."კოჩი კოჩით რენია."კაცი კაცით არისო."კაცი – კაცითაო ღობე – ქაცვითაო.

კოჩი კოჩის ვარი ღულა კეტის ქიგიახვილუნია."კაცი კაცს კი არა მოღუნულ ჯოხს დაეჭირვებაო."კოჩი ღულა კეტის ხოლო (ბიგასით) ქიგიახვილუუნია."კაცს მოღუნული კეტიც დასჭირდებაო."

კოჩი კოჩის ქეშეხვადუნია დო გვალა დო გვალა ართიანს ვამოხვადუნია."კაცი კაცს შეხვდება მთა მთას კი – არაო."

კოჩი კოჩიში ნტერი რენია."კაცი კაცის მტერი არისო."კაცი კაცის მტერია ძაღლი კი - ერთგულიაო.

კოჩი კოჩიში სარკე რენია."კაცი კაცის სარკე არისო."კარგი კაცი სარკეაო.

კოჩი კოჩიში წამალი რენია.კაცი კაცის წამალიაო.

კოჩი კოჩიშ ხვარცა რენია."კაცი კაცის მუნი არისო."

კოჩი მუშ დღაშ მულაშა ვაღურუნია."კაცი თავისი დღის მოსვლამდის არ მოკვდებაო."კაცი დროზე ადრე არ მოკვდებაო.

კოჩი მუში დუცუ დღას ვეჩინენსია."კაცი თავის თავს ვერასოდეს იცნობსო."

კოჩი გაჭირებას იჩინებენია."კაცი გაჭირვებაში იცნობაო."კოჩიში ჩინება შილებე გაჭირებას დო ღვინიშ შუმასია.კაცი იცნობა გასაჭირში და ღვინოშიო.

კოჩი ონჯღორეშენ ვანოღურუე."კაცი სირცხვილისგან არ მოკვდება თურმე."

კოჩი სიტყვაში მენდული ოკო ორდევა."კაცი სიტყვის პატრონი ("მოიმედე") უნდა იყოო."მუსით თქუანქინი თიშ მინჯე ორდავა."რასაც იტყვი იმის პატრონი იყავიო."სიტყვას ათავნებ – თავნია აქარებ – ქარიაო.

კოჩი ფარაწკჷმა იჩინებე მუ კოჩი რენია."კაცი ფულთან იცნობა რა კაცი არისო."კაცი ფულში გამოსცადეო.

კოჩი ქუას ხოლოს ეკასქიდუნია."კაცი ქვასაც შერჩებაო."კაცი თავს ხის წვეროზე ირჩენსო.

კოჩი ქჷგონდურუნ-და თიჯგუა ჯგირი ქოღოლია (ველჷდასია) სქანი ნაღოლემი ჩიჩიექ გაჭყორდასია."კაცი თუ გემდურისო ისეთი კარგი გაუკეთე (რომ არ ელის) შენი (გაკეთებული) ცუდი დაავიწყდესო."

კოჩი ღურას ქელჷდასჷნი ლოგინს ვეგლენჯირუნია."კაცი სიკვდილს რომ ელოდეს. ლოგინზე არ დაწვებაო."

კოჩი შუმილობას თის რაგადანს ხერზელობას მუთ გურს უღუნია."კაცი სიმთვრალეში იმას ლაპარაკობს სიფხიზლეში რაც გულში აქვსო." რაც ფხიზელს ფიქრში აქვს ის მთვრალს ენაზეო.

კოჩი ჭანჯო აძირენია."კაცი ბუზად ეჩვენებაო."

კოჩი ჯაშა ობოხუამი ეშმეშუა დო ეშმაკიქ თქუა: ასე გეგლანთხასინი მა ქოდმაბრალენსია."კაცი ხეზე ომბოხებიანი ადიოდა ეშმაკმა თქვა: ახლა რომ ჩამოვარდეს მე დამაბრალებსო."

კოჩი ჯგირო გეჩინებაფუენი ართო ფუთი ჯიშე ოკო გაფუდას თიწკელა ნაპკომა."კაცი კარგად რომ გაიცნო ერთი ფუთი მარილი უნდა გქონდეს მასთან ერთად შეჭმულიო."კოჩიშ ამბე ქიგეგევენ ართი ფუთი ჯიშე ოკო ოჭკუმევა."კაცის ამბავი რომ გაიგო ერთი ფუთი მარილი უნდა შეჭამოო."კაცმა რომ კაცი გაიცნოს ცხრა ლიტრა მარილი უნდა შეჭამონ ერთადო.

კოჩი გაჭირებას ლიშიში ყუნწის კილელენსია დო დარხინებას კარს ვამნინტირენია."კაცი გაჭირვების დროს ნემსის ყუნწში გაძვრება დალხინების დროს კარშიც ვერ შემოეტევაო.“მუჟამს კოჩის უჭირს(ნი ლიშიში ყუნწის (ყურზის) გითურსია."როცა კაცს უჭირს ნემსის ყუნწში ძვრებაო."კოჩი უჭირსჷნ თიწკჷმა ლიშიშ ყურწის კილენტირე დო დურხინდჷნ თიწკჷმა კარს ვაგმინტირენია."კაცი როცა უჭირს ნემსის ყუნწში გაეტევა და როცა დაულხინდება მაშინ კარში ვერ ეტევაო."როცა კაცს უჭირს ნემსის ყუნწში გაეტევა როცა ულხინს – სახლის კარიც ვიწროდ ეჩვენებაო.

კოჩი ჯგჷრო რენი თინწკჷმა მუს ფიქრენცჷნი ხანგობას თის თქუანცია."კაცი კარგად რომ არის მაშინ რასაც ფიქრობს გიჟობის დროს იმას იტყვისო."

კოჩი გეგუთის გოლახეს დო ქვალონს გურქ მურთუა."კაცი გეგუთში გალახეს და ქვალონში გული მოუვიდაო."ჯვარს (საბერიოს) კოჩი გოლახეს დო ზუგის (კოპიტის) გურქ მურთუა."ჯვარში (საბერიოში) კაცი გალახეს და ზუგდიდში (კოპიტში) გული მოუვიდაო."

კოჩი დირჩინუნი შარას გილეჸუცუნია დო ჯოღორი დირჩინუნი ყებურც მიშეჸუცუნია."კაცი რომ დაბერდება გზაზე ჩაიმუხლებსო და ძაღლი რომ დაბერდება შუაცეცხლს მიუცუცქდებაო."

კოჩი დო გუდა გომბარილი ართი რენია."კაცი და გაბერილი გუდა ერთი არისო."კოჩიში შური დო გუდა მბარილი ართი რენია."კაცის სული და გაბერილი გუდა ერთი არისო."

კოჩი დოღურუ დო სიტყვა ვარია."კაცი მოკვდება და სიტყვა (ნათქვამი) არაო."

კოჩი დოღურუნი უკული დუჭყანა ცქვაფასია."კაცი რომ მოკვდება მერე დაუწყებენ ქებასო."

კოჩის კოჩანა ვაუღუნდა ოშმეში კატუს ხოლო უღუნია."კაცს კაცობა თუ არა აქვს ულვაში კატასაც აქვსო."კაცს კაცობა უნდა თორემ ულვაში კატასაც კი აქვსო.

კოჩის რჩჷნაფა დო ღურაშა სოთინი ვანტინენია.კაცი სიკვდილს და სიბერეს ვერსად წაუვაო.

კოჩის სინდისი ვაუღუნდა ნინა უძვალე რე ირფელს თქუანსია."კაცს სინდისი თუ არა აქვს ენა უძვლოა ყველაფერს იტყვისო."ენა ყველაფერს იტყვის მაგრამ კაცს სინდისი უნდაო.

კოჩის ქუას ხოლო ქიგიოხორუანსია."კაცს ქვაზეც დაასახლებსო."ცივ ქვაზე დაასახლებს კაცს.

კოჩის ცხენიშა ვამარიებუ დო ონაგერს ტახუნდუა."კაცი ცხენს ვერ მოერია და უნაგირს ამტვრევდაო."ცხენს ვერაფერი დააკლო უნაგირი დაამტვრიაო.

კოჩის ჭიჭე ახიოლე დო ჭიჭე ეწყინებუნია.კაცს ცოტა ეწყინება ცოტა გაუხარდებაო.

კოჩიქ ქიმინდომასჷნი გვალას ეკართინუანსია."კაცმა თუ მოინდომა მთას წააქცევსო."კაცმა რომ მოინდომოს კლდეს გაარღვევსო.

კოჩიქ ზღვაში შქვიდას გინასქიდჷ დო ცუნდიქ დაშქვიდუა."კაცი ზღვაში დახრჩობას გადაურჩა და ცვარმა დაახრჩოო."კაცი ზღვას გადაურჩა და ცვარმა დაახრჩოო.

კოჩიშ თოლი ხარბი რენია.კაცის თვალი ხარბიაო.

კოჩიშა ძალით მიდეღინე ძალით ვემიჩე."კაცს ძალით შეიძლება წაართვა ძალით ვერ მისცემ."ძალად წართმევა გამიგონია. ძალად მიცემა კი არაო.

კოჩიშა ჯგირი ვაგაღოლენ-და ჩიჩიე ვარა ვაღოლავა."კაცს კარგს თუ ვერ გაუკეთებ ცუდი მაინც არ გაუკეთოო."

კოჩიში გური ურძღაფუ რენია."კაცის გული გაუმაძღარი არისო."კაცის გული არ გაძღებაო.

კოჩიში გურიშა მის ენუჯინუნია.კაცის გულში ვის ჩაუხედნიაო.

კოჩიში დინაფა ქოგოკოდა ფარა ქასისხია."„კაცის დაკარგვა თუ გინდა ფული ასესხეო."კოჩიშ ტერობა გოკონდა მოჯგირალა გიმუცხადია."კაცის მტრობა თუ გინდა მოყვრობა გამოუცხადეო."კაცის დაქცევა თუ გინდოდეს ნურაფერს ნუ დაუკავებო.

კოჩიში ეშმაკი კოჩი რენია."კაცის ეშმაკი კაცი არისო."

კოჩიში ვართ ძვალი ირგუ დო ვართ ხორცია."კაცისა არც ძვალი ვარგა და არც ხორციო."

კოჩიში მაჸვილარი კოჩქი კოჩიში ხეშე ოკო დოღურასია."კაცის მკვლელი კაცი კაცის სელით უნდა მოკვდესო."

კოჩიში უკორნებუ კოჩი ღორონს ხოლო ვაკონია."კაცის არ მდომი კაცი ღმერთსაც არ უნდაო."

კოჩქ (აფხაზაქ, ყაზაყიქ) ხოჯი გოტყაბარუა დო კუდელს ხაშუ ქეკატახუა.„კაცმა (აფხაზმა, გლეხმა) ხარი გაატყავაო და კუდს დანა მიატეხაო." ძროხის კუდზე დანა გატყდაო.

კოჩქ ართი ნალი ქოძირუა დო ასე სუმი ნალი ცხენი დო ონანგერი მორკუნია თქუუა."კაცმა ერთი ნალი იპოვნაო და ახლა სამი ნალი ცხენი და უნაგირი მაკლიაო თქვაო."იმერელმა ნალი იპოვა – ეხლა ერთი ცხენი და სამი ნალის მეტი აღარა მაკლია-რაო."

კოჩქ კართეშა დუდი ქენგოდვალაფუას დო სი ფრიმულს უსოფუნდე?"კაცმა კალთაში თავი ჩაგადებინოს და შენ კი წვერსა ჰგლეჯდე?"კაცმა კაცს ვენახი აჩუქა და იმან ყურძენიც აღარ აჭამაო.

კოჩქ კოს გინუჭყვიდუ ღორონთქი – ვარი."კაცმა კაცი გასწირა (გადაუწყვიტა) ღმერთმა კი – არაო."კოჩქ მეჭკირუა მუნდომუ დო ღორონთქ ვაკვათუა. "კაცმა მოჭრა მოუნდომა მაგრამ ღმერთმა არ განკვეთაო."კოჩიში გოჯოგაფილს ღორონთი ვეგიჯოგუანსია.კაცის მოძულებულს ღმერთი არ მოიძულებსო.

კოჩქ ჩიჩიე ვაგაკეთავა – სი ვაწორხვადუნდა სქან სქუას ქაწოხვადუნია."კაცმა ცუდი არ გააკეთოო – შენ თუ წინ არ დაგხვდება შენს შვილს დახვდებაო."მამამ ცოდვა ქნა შვილმა ზღოო. (30)

კოჩქ ჯაშე ქეითანთხუა დო თუდო გვერქ ქაჩუა."კაცი ხიდან ჩამოვარდაო და ქვევით გველმა უკბინა."უბედურ კაცს ქვა აღმართში მიეწევაო.

კოჩქ ჩილი იმოწმუა."კაცმა ცოლი იმოწმაო."

კოჩქი შხური ეფას ქიჸიდუა დო – ჯოღორი ვარდასია."კაცმა ცხვარი იაფად იყიდა და – ძაღლი არ იყოსო."ურიას შხურქუ ეფას ქაშუუა დო ჯოღორი ვარდასია თქუუა."ურიამ ცხვარი იაფად იშოვა და ძაღლი არ იყოსო თქვაო."იმერელმა ცხვარი იყიდა და მალი-მალ დუმას უსინჯავდა თხა არ გამოდგესო.

კოჩქია ბჟა ქორჩუა-და სია ბჟაქ ვაგაჩინუა-და მანგიორი წაქა ვარა ქოჩია."კაცმა რძე თუ დაგალევინაო შენ რძე თუ ვერ დაალევინეო სამაგიეროდ შრატი მაინც დაალევინეო."

კოც მუში ღურა დღაშა მუთა უსხუნუ გურაფაშა."კაცს სიკვდილის დღემდე სწავლას არაფერი ურჩევნია."სწავლა სიბერემდეო."

კოც გინაძიცებუ – თოლიში სიჯღარუეში მეტი – ირფელი ართუნია."კაცს დანაცინი – თვალის სიჭრელის მეტი – ყველაფერი მოუბრუნდებაო."

კოც მუში გვარიშა ვეგნართენია."კაცი თავის რჯულს ("გვარს") ვერ გადავაო."

კოც ტანი არჩინუნია დო გური ვარია."კაცს ტანი უბერდებაო და გული არაო."

კოც ჯგირი თუში ვამეწონებუნია უფრაში ვაძირასიე."კაცს კარგი ისე არ მოეწონებაო თუ უარესი არ ნახაო."ვისაც მწარე არ უნახავს ტკბილის გემოს ვერ აფასებსო.

კურდგელიში სიმალე წიარიში სიძაბუნე რენია."კურდღლის სიმარდე მწევრის სიძაბუნე არისო."დედლის სიმაგრე მამლის სიდაბლეაო.

კურდღელქი მუსხით იკვანკუ თისხით ირულუა.კურდღელქ მუზმა იკვაკუა თიზმა ირულუა."კურდღელმა რამდენიც იკოკნა იმდენი ირბინაო."კურდღელქ მუზმა დიჸუცუნ თიზმა ირულუა. "კურდღელი რამდენჯერაც დაცუცქდა იმდენი ირბინაო."კურდღელმა რაც იკუკა ის იხტუნაო.

კუსა-კუსათია არძო გეკითუუა." კვნესა-კვნესით ყველა მოითავაო."კრუსუნა დედაბერმა ქვეყანა ამოიჭამაო.

კუში სქუა კუ იჸიი ბუში სქუა ბუ იჸიი აბა მორო მუ იჸიი."კუს შვილი კუ იქნება ბუს შვილი ბუ იქნება აბა სხვა რა იქნება."კუშ სქუა კუ რენია."კუს შვილი კუ არისო."ეკალზე ეკალი ამოვაო.

კუჩხიში კოჩი ცხენამ კოც გიაძიცანდუა."ფეხით მავალი კაცი ცხენიან კაცს დასცინოდაო."უცხენე ცხენამს გაძიცანდუა."უცხენო ცხენიანს დასცინოდაო."ქვეითი ცხენოსანს დასცინოდაო.

კჷცი მუჟამი ფურუნი თიწკჷმა მიკიჭუანცია ჭკჷდის."კეცი როცა ხურდება მაშინ მიიწვავსო მჭადს."სანამ კეცი ხურს ცომი დააკარიო.

ლაგვანიშე ღვინი ლაგვანიში უმოსი ხირკეთი ვეშეღავა."ქვევრიდან ღვინოს ქვევრზე უფრო დიდი ხირკით (ორშიმოთი) ნუ ამოიღებო."ლაგვანიშ (პიჯიშ) უმოსი ხირკე ვაკონია. "ქვევრის პირზე დიდი ხრიკა არ უნდაო."

ლაგვანს მუსჷთ ენაღვარანქჷნი თის ენგოღვარანსია."ქვევრს რასაც ჩასძახებ (ჩაჰბღავლებ) იმას ამოგძახებსო."ლაგვანს მუსჷთ ენაძახანქჷნი თის ეშგოძახანსია.ქვევრს რასაც ჩასძახებ იმასვე ამოგძახებსო.

ლაგვანც იშო ქინაღვარედა აშო ქინგოღვარანცია."ქვევრს თუ ჩასძახე აქეთ ამოგძახებსო."კოკას ქენაღვარუენი აშო ქენგოღვარანსია."კოკას თუ ჩასძახებ აქეთ ამოგძახებსო."

ლაგუჯის ხე ვედინაჩანუენი თეში ვეგიაძიცავა."ხალთა-გუდაში სანამ ხელი არ ჩაყო ისე არ დასცინოო."

ლაკვატა მონდას ქუოჸოთი დო კობუქ გეითოლუა."ჯოხი მწიფეს ვესროლე და მკვახე ჩამოვარდაო."მწიფეს ესროდნენ მკუხე ცვიოდაო.

ლალა კოჩი გვიმარაშ ღობერს ღობუნდუა."ზარმაცი (დონდლო) კაცი გვიმრის ღობეს ღობავდაო."უხეირო კაცმა თქვა: იანვარში ცხრა ურემი ენძელა უნდა გავთიბოო.

ლალა კოჩი დამორჩილს ღურუნია."უქნარა (ზარმაცი) კაცი შემოდგომაზე მოკვდებაო."ზარმაცი ჭამის დროს კარგად არის მუშაობის დროს – ავად.

ლანდღვირ წყარს ჩხომი ეფი ოჭოფალი რენია."ამღვრეულ წყალში თევზი ადვილი დასაჭერი არისო."ლანდღვე წყარც ჩხომი ეფი ოჭოფალი რენია.მღვრიე წყალში თევზი ადვილად დაიჭირებაო.

ლანჭა ირო ჩხე დო უჩა იჸუაფუნია."ნაჭა მუდამ ცხელი და შავი იქნებაო."

ლაშქარიშე მუნალჷს ამბეს ოსური ოხვამილუანდუა."ლაშქრიდან- მოსულს ამბავს ცოლი ახვედრებდაო."ქმარი ლაშქრიდან დაბრუნდა ცოლი ამბავს მოუთხრობდაო.

ლებია ლასირი ლებია კიკილი ლებია რკვანილი – არძა ლებია რენია. "ამოლესილი ლობიო დანაყილი ლობიო შეკმაზული ლობიო - ყველა ლობიო არისო." მითინი

ლებიას მეტი ჯიმუ ქოღოლუენპიჯის მითინი ვეგედვანცია. "ლობიოს მეტი მარილი რომ უქნა პირს არავინ დაადებსო."

ლეხის კითხენა ოჭკომალი გოკონ დო ვარია."ავადმყოფს კითხავენ საჭმელი გინდა თუ არაო."

ლიშის გიობინანს დო არგუნს ენწყუნსია.ლიფშის გიობინანცჷნი თექი არგუნც ეთმონწყუნცია."ნემსს რომ მიაბნევს იქ ნაჯახს ახსნისო."ლიშიში ადგილს მახათის ენწყუნსია."ნემსის ადგილას მახათს ამოიღებსო."სოდე ლიფის გილადვანსჷნი თექი კინახონას გეგლეღანსია."სადაც ნემსს შემოდებს იქიდან გუთანს ჩამოიღებსო."ნემსში მახათს გამოიყვანსო.

ლიშიში ყურწის გეითურსია.ნემსის ყუნწში გაძვრებაო.

ლომიშა მის გაბედინე – უჩა თოლი ალარძუნია."ლომს ვინ გაუბედავს – შავი თვალი გაქვსო (გიდევსო."ცალთვალა ლომს ელმობას ვერ შეჰკადრებოი

ლუკმაქ გამლაიოლუა პიჯიშე-და ატარს ვარა ქინოლასია."ლუკმა თუ გამოგივარდა პირიდან ჯამში მაინც ჩავარდესო."ლუკმა გავარდეს ჯამში ჩავარდესო.

ლური ჭიჭე ღურუ რენია."ძილი პატარა სიკვდილიაო."

ლურიშ წოხოლე სიზმარს რაგადანდუა."ძილის წინ სიზმარს ამბობდაო."ლურიში წოხჷლე სიზმარია."ძილის წინ სიზმარიო."ბავშვი არ დაბადებულიყო აბრამს არქმევდნენო.

ლურს ორთუმელი ვაკონია.ლურც ორთუმელი ვაკონია დო შქირენც – მულაჭკუმაფუ."ძილს სასთუმალი არ უნდაო და შიმშილს შეჭამადი."შიმშილს საწები არ უნდა და ძილს – სასთუმალიო.

ლჷბ ოკო რდე გურაფასია მუქო რკინა ფურაფასია."რბილი უნდა იყო სწავლისას როგორც რკინა წრთობის დროსო.

მა დიარაშა მიდვოჩვაგა დო სი წისქვილმა მიდაზოჯია."მე საქეიფოდ წავჩანჩალდები და შენ წისქვილში წაბრძანდიო."მა ლხინიშა მიდევსერგელუქ სი ტყაშა მიდაზოჯია."მე ქორწილში (ლხინში) წავეთრევი და შენ ტყეში წაბრძანდიო." სი წისქვილიშა მიდაზოჯია დო მა დიარაფა მიდებსერგელჷქია.შენ წისქვილში წაბრძანდი მე ქორწილში წავეთრევიო.

მა დო ჩქიმ ოსურქ (ჩილქ) ღუმა ფსხუნითია დო სი მუთუნქ მარხვადუა."მე და ჩემმა ცოლმა წუხელ ვითათბირეთ და შენ არაფერი შეგხვდაო."

მა ვეპიქ-და ჩქიმი უკული ქუა უთუდასია."მე თუ არ ვიქნები ჩემს შემდეგ ქვა ეთოვოსო."მა დობღურუქუნი უკული ქუა თუასია.ჩემი სიკვდილის შემდეგ თუნდ ქვა თოვოსო.

მა სქანჸურე ვორექ დო სი ეშმაკიჸურევა.მე შენსკენ და შენ ეშმაკისკენო.

მა სხულს გიმვოხექია დო ინა – უშქურსია."მე მსხალზე ვზივარ და ის კი – ვაშლის ხეზედაო."

მა ქიიბტყუქ დო იჸიინ დო ვარი ჯარი ვამოჭე."მე ვიტყვი და იქნება თუ არა ჯავრი არა მაქვს."

მაზაკვალი მუშის უმოსო ზაკუნცია."გამთვალავი თავისას უფრო გათვალავსო."

მაზაკვალს თოლი ვაუნჯანს."მზაკვარს თვალი არ უხელია."ეშმაკს თვალი არ უჩანსო.

მაზოლამი კითის ქიგლასხაპესია."მაზოლიან" თითზე დააჭირესო (დაახტნენო)."

მათი დივრძღი დო ჩქიმი სტუმარქითია."მეც გავძეხი და ჩემი სტუმარიცაო."

მათხუალი წონებელა მის უძირუნია."მათხოვარი წუნია ვის უნახავსო."გლახა მაწუნებელა არ გაგონილაო.

მათხუალს ქემეჩია და მასხებელს ვემეჩავა."მათხოვარს მიეცი შენგან მსესხებელს კი არ მისცე."

მაკერკელარი ქუა ფუთქურც ვემკიდვანცია.მაკერკელე ქუას ფუთქური ვემკადვალუნია.აგორებულ ქვას ხავსი არ მოეკიდებაო. (4)

მაკითხე დო მარებელი დუდიშ უგუხარებელი."მკითხავი და მაჭანკალი თვითონ გაუხარებელი (არიანო)."

მალაზონი ღორონც ოხვეწუდუა დო ეშმაკი ბერიშა ოწურუანდუა."მონაზონი ღმერთს ეხვეწებოდაო და ეშმაკი ბერისკენ უთითებდაო."

მალათირე ჯგირი ქორდასჷნი ღორონთს ხოლო აჸვენუდუა."შეამხანაგებული (თანამოსაქმე) კარგი რომ იყოს ღმერთსაც ეყოლებოდაო." განაყოფი რომ კარგი იყოს ღმერთსაც ეყოლებოდაო.

მალალარი ჯოღორს ყურდგელი ვაჭოფენია."მყეფარი ძაღლი კურდღელს ვერ დაიჭერსო."

მამუშებელი – მა დო გვიცი მაჭკუმალი – ეჩიდოვითი!"მომუშავე – მე და გვიცი მჭამელი – ოცდაათი!გოგიაა მთოხნელიო ოცდახუთი მცოხნელიო.

მანგარ ზოთონც ჯგირი ზარხული მოჸუნცია."მაგარ ზამთარს კარგი ზაფხული მოჰყვებაო." დიდ ზამთარს კარგი მოსავალი მოსდევსო.

მანგიში მანგი რენანია."სწორის სწორი არიანო."

მარას ხუთი ჟაშხა უღუნია."კვირაში ხუთი კვირა (დღე) აქვსო."დღეში შვიდი პარასკევი აქვს.

მარგალი გოხირეს დო ღობერს უკულ გითმუჸუნუანდუა."გლეხი (მეგრელი) გაქურდეს და ღობე მერე შემოავლო ეზო-კარსაო."

მარგალი ცხენს გეხედუ დო აბგა პუხუს მაბუდუა."მეგრელი ცხენზე იჯდა და აბგა მხარზე მკიდაო."

მარგალქ თქუა: ბედნიერს ოსური (ჩილი) უღურუნია დო უბედურს ცხენია."მეგრელმა თქვაო: ბედნიერს ცოლი უკვდება და უბედურს ცხენიო."

მარგალქ პირველო იფიქრასჷნი (სხუნასჷნი) მუს ქუღუდასია დო მაჟიაშა იფიქრასჷნი – მავა. "მეგრელმა პირველად რაც იფიქროს თვითონ ჰქონდესო და მეორეჯერ რაც იფიქროს – მეო."

მარდი ქიმინი დო ჯიმუ ხოლო ქიმნარღვია.მადლი ჰქენი მარილიც მოაყარეო.

მარდუუ ჩქჷჩქჷ ნგარათ იჩინებენია."მზრდელი ბავშვი ტირილით იცნობაო."

მართად.ოში მორაგადეს ნინას კვათუნანია."მართლის მთქმელს ენას მოაჭრიანო."მართლის მთქმელ მტრედს ნისკარტი მოაჭრესო.

მართალი თქვია დო ღურელი გედჷრთჷნია.სიმართლე თქვი და მკვდარი ადგებაო.

მართალი ფთქუენი დიდა დომიღურუნია დო ტყურა ფთქუენი – მუმავა."მართალი რომ ვთქვა დედა მომიკვდება ტყუილი რომ ვთქვა – მამაო."

მართალი ღორონს ხოლო ახიოლენია."მართალი ღმერთსაც გაუხარდებაო."ღმერთს სიმართლე უყვარსო.

მართალი (კოჩი) შარას გეჸუნსია."მართალი (კაცი) გზას მიჰყვებაო."

მართალიში მათქუალარი მტყუანს ჯოგჷნია."მართლის მთქმელი მტყუანს ეჯავრებაო."

მართალიში მათქუალარს ბრელი მტერი ჸუნსია."მართლის მთქმელს ბევრი მტერი ჰყავსო."მართლის მთქმელს ბევრი მოძულე ჰყავსო.

მარტენჯი დო მათხოზინე – ჟირიხოლო ღორონს ოხვეწუდუა.გამქცევი და მიმწევი ორივე ღმერთს ეხვეწებოდაო.

მარტვილს ნახარებუთ ქელუშენესია."მარტვილის ტაძართან ნახარებავოც ააშენესო."

მარტიქ საბერტე დოჭუა."მარტმა საბელტე დაწვაო..

მარღინალი ჯოღორიშა ვაგაშკურინასია."ღრენია ძაღლისა არ შეგეშინდესო."

მასქუალი ქოთომიცალო მუს გილურქია.მეკვერცხე დედალივით რას იარები

მატაროზე (ტაროზი) ოჭმარეშე მერჩქინდუნია (მედოხოდუნია). მატაროზე ორდოშე იჩინებენია."სატაროსო ამინდი (დარი) დილიდანვე შეეტყობაო (იცნობაო)."

მაულარი პიჯი ვამიღუნია."მოსასვლელი პირი არა მაქვსო."

მაფა გეგუთის ხე ლიპარტია – მაღლაკის შუმა-ჭკომუაქ გეთუ დო ეუკინი ტაბაკის."მეფე გეგუთში ზის ლიპარტიანი – მაღლაკსა სმა-ჭამა გათავდა და აუწიე ტაბაკსა (აალაგე სუფრაო)."

მაფაშ ხასობას ჭკადუშ ჩილობა უჯგუნია.მეფის საყვარლობას მჭედლის ცოლობა სჯობიაო.

მაღალო ფურინუნდენი – თუდო იჯინედავა."როცა მაღლა იფრენ ქვემოთაც უნდა დაიხედოო."

მაღალქ ვამოდირკჷ დაბალქ ველანჭჷ დო ჯუნაქ მელუა (მეჭყორდუა)."მაღალი არ მოიხარა დაბალი ვერ ასწვდა და კოცნა არ მოხერხდაო (შეწყდაო)."გინძექ ვედიკინუ კუნტაქ ველანჭუ – ჯუდაქ მედინუა."მაღალი არ დაიხარა დაბალი ვერ შესწვდა – კოცნა დაიკარგაო."გინძექ გამოდირკჷ კუნტაქ ველანჭჷ დო ჯუნაქ ქიმესქიდუა."მაღალი (გრძელი) არ მოიხარა მოკლე ვერ მისწვდა და კოცნა მირჩაო."დაბალი კაცი ვერ შეწვდა მაღალი არ მოდრკა და ერთმანეთს როგორ აკოცებდნენო.

მაღურუ ჭანჯი მანგარო იჩამინუაფუნია."მომაკვდავი ბუზი მაგრად იკბინებაო."შემოდგომის ბუზი უფრო მწარედ იკბინებაო.

მაწვალებელი კიბირც ეჲოჸოთანანია."მაწვალებძლ კბილს ამოიგდებენო."კბილი ტკბილია მაგრამ რომ შეგაწუხებს გადააგდებო.

მაწონებელს ნაწონებუქ ხოლო მეუდინუა."წუნიას დაწუნებულიც დაეკარგაო."წუნიას აკლდებოდესო.

მაჭვალი ჩხოუს მეტ ჭას ჩანა."მეწველ ძროხას მეტ ჩალას აჭმევენ."მებჟალე ჩხოუს მეტ ფურჩას ჩანა."მეწველ ("მერძევე") ძროხას მეტ ფუჩეჩს აჭმევენ."

მაჭირჭინალი ჯა დიდხანს ჭირჭინუნსია."ჭრიჭინა ხე დიდხანს იჭრიჭინებსო."

მაჭირხოლი ღორონთიშ ქოთომი რენია."მერცხალი ღმერთის ქათამი არისო."

მახინ(ჯი)ს – ართ ცოდა დო მინჯეს – ოშია."ქურდს ერთი ცოდვა და პატრონს ასიო."ქურდმა ერთი ცოდვა ქნა დამკარგავმა – ათასიო.

მახინს მუთუნქ ვაშუნ მუში სქიბუ მიხირუა."ქურდმა რომ ვერაფერი იშოვა თავისი დოლაბი მოიპარაო."მახინს მუთუნქ ვაშუუ მუშ ეზოს მასარი გენწყუ დო თინა გამნიღუ ჸუდეშავა. „ქურდმა რომ ვერაფერი იშოვა თავის ეზოში სარი აიღო ("ახსნა") და ის შეიტანა სახლშიო."მახინც ოხირალქ ვაშუნი მუში მიხირუა."ქურდმა მოსაპარი რომ ვერ იშოვა თავისი მოიპარაო."ქურდმა მოსაპარი რომ ვერაფერი ნახა თავისი ქუდი დადო და ის მოიპარაო.

მახინჯის ართი ცოდა უღუნია მორაგადეს – ჩხორო."ქურდს ერთი ცოდვა აქვსო მთქმელს – ცხრა."

მახინჯის ირკოჩი მახინჯი უჩქუდუა.მახინს ირი კოჩი მახინჯი უჩქუ ეშმაკის – ეშმაკი."ქურდს ყველა ქურდი ჰგონია ეშმაკს – ეშმაკი."ქურდს ყველა ქურდი ჰგონიაო

მახინჯის (მახინს) ქურჩქილენი დღაშე ოშიშა გოტორხჷნია."ქურდს რომ უსმინო დღეში ასჯერ გატყდებაო."ქურდს რომ კაცმა ყური უგდოს დღეში ათჯერ გამოტყდებაო.

მახინჯიში მახინჯი ვაწეწყმიდებუნია.ქურდის ქურდი არ წაწყმდებაო. მახინჯიში მახინჯი ხვამილი რენია."ქურდის ქურდი დალოცვილი არისო."ქურდის ქურდი ცხონებულიაო.

მახორობა უქვინჯე ლაგვანი რენია.ოჯახი უძირო ქვევრიაო.

მდიდარ კოს მუთხილე დო რეგვენს ვედეამხანაგავა."მდიდარ კაცს მოუფრთხილდი და რეგვენს არ დაუამხანგდეო."

მდიდარც ვემიანატრავა დო ღარიბის ვეგიაძიცუავა."მდიდარს ნუ შენატრებო და ღარიბს ნუ დასცინებო."

მდინდარიშ ონწეს ეშმაკეფ ხოლო უკვანწუანა ღარიბის ძიძე ხოლო ვაშინია."მდიდრის საქანელას ეშმაკებიც აქანავებენ ღარიბი ძიძასაც ვერ იშოვისო."მდიდრის ურემი მთას გადაივლის ღარიბისა – სწორე გზასაც შეშლისო.

მედაჩხირე მეზობელი ჯიმას უჯგუნია."მეცეცხლური მეზობელი ძმას სჯობიაო."კარგი მეზობელი ამომავალ მზეს სჯობიაო.

მეზობელი ჯგირო ქორხუნსჷდა სი ხოლო ჯგირო რექია.მეზობელი თუ კარგად გყავს შენც კარგად ხარო.

მეზობელიში ეშალაფა ქჷგოკონია-და მუთუნიშენი ვაგაცუდავა."მეზობლის ამოგდება თუ გინდა არაფერზე გააცუდოო."მეზობელიშ ჭყვადუა გოკონიადა ტკიბირი ვაუარავა."თუ მეზობლის დაღუპვა გინდა საცერი არ დაუჭიროთ."კაცის დაქცევა თუ გინდოდეს. ნურაფერს ნუ დაუკავებო.

მეზობელიში ჯგირობუა ქჷგოკონდა მუთუნი ვათხუავა."მეზობლისთვის კარგი ("მეზობლის სიკეთე") თუ გინდა არაფერი ათხოვოო." მეზობელშო ჯგირი ქჷგოკონდა ართიში მეტიშა ვათხუავა ბურჭული. "მეზობლისთვის კარგი თუ გინდა ერთის მეტად არ ათხოვოო წალდი."კაცის დაქცევა თუ არ გინდოდეს ყოველდღე ცეცხლს ნუ მისცემო

მეზობელს ირფელი ქუღუდა სი სქანი ქიგჷოსქიდუნია."მეზობელს თუ ყველაფერი აქვს შენ შენი დაგრჩებაო."მეზობელს თუ რამე აქვს შენ შენი შეგრჩებაო.

მეზობელს ქორას ქააჭუნია-და სი ხოლო მიფუჩონევა."მეზობელს თუ მუცელი სტკივა შენც ხელი მოისვიო."მეზობელს როშ მუცელი სტკიოდეს მუცელზე ხელს უნდა ისვამდეო.

მეზობელს ქუღუნდა სი ხოლო გიღუნია."მეზობელს თუ აქვს შენც გაქვსო."მეზობელს თუ რამე აქვს შენც გაქვსო.

მეზობელს ხოჯი უზალი დო სი გაშინია."მეზობელს ხარი უსურვე (უნატრე) და შენ იშოვიო."მეზობელს ხარი უქადე ღმერთი შენ მოგცემსო.

მეთხალექ უწუუა მეთხალეს: სი უცხონტია დო მა ურშვინუნქია."მეთხემ უთხრაო მეთხეს: შენ ტოტები ჩამოუკაფეო და მე დავუსტვენო (თხებს)."

მეკოტუე კოტოს ჸუს (ჸუჯის) სოურე ოკონ თეურე მიკოდგჷნცია."მექოთნე ქოთანს საიდანაც უნდა იქით მიადგამს ყურსო."მეკოტუე კოტოს სოლე ოკონი თეურე მიკოდგუნსია ხეს.მექოთნე ქოთანს სადაც მას სურს იქ მიადგამს სახელურს."მეკოტუე სოდე ოკონი თექი მიკოდგჷნც კოტოს ჸუცია."მექოთნე სადაც უნდა იქ მიადგამს ქოთანს ყურსო."მეჭურჭლეს საითაც უნდა ქოთანს ყურს იქით გამოაბამსო.

მელა ოკარიეს ქიმთაჭოფესინი – სიზმარი რდასია."მელა საქათმეში (რომ) დაიჭირეს – სიზმარი იყოსო."მელა მახეში გაება და თავი მოიმძინარა – იქნებ სიზმარი იყოსო.

მელაქ (ტურაქ) მუში კუდელი იმოწამუა."მელამ თავისი კუდი დაიმოწმაო."მელამ თავისი კუდი მოწმედ მოიყვანაო.

მელაქ თქუუა: დობღურუქუნი დუდი ოკარიეჸურე (ოქოთემეშე) მიღოლითია."მელიამ თქვაო: რომ მოვკვდები თავი საქათმისკენ მიქენითო."მელა კვდებოდა და თავი საქათმისკენ მიჰქონდაო.

მელენც გიოძახანდუა დო მოლენი მიდუღესია."გაღმა ედავებოდა და გამოღმა წაართვესო."

მელია სოდე მეურსჷნი მუში კუდელი ხოლო თექი მეჸუნსია.მელა სადაც წავა კუდიც იქ გაჰყვებაო.

მემამულექ უწუუა ყაზაყის: დიხაში სიგირძა დო განც ზიმუნქჷნი სიმაღლეს ვაზიმუნქიაო."მემამულემ უთხრაო გლეხს: მიწის სიგრძესა და განს რომ ზომავ სიმაღლეს არ ზომავო."

მენძელი ვაჰანია დიდი ხარკალია დო ჭიჭე "კამპანია.""მასპინძელი პაპანია (გვარია) დიდი ფაცი-ფუცი (ხმაური) და ცოტა "კამპანია."

მენძელიშ უმუშო დიარა ვეჸუაფუნია."უმასპინძლოდ ქორწილი არ იქნებაო."

მენჯარიშე კოჩიში თოლი დღას ვერძღუნია."შურიანი კაცის თვალი არასოდეს გაძღებაო."ხარბის თვალს შავი მიწის მეტი ვერა გააძღობს რაო.

მერეთმუსლობა მურცია დო ღვენწკეფქ თოლი წჷმიჸოთესია. "მეორედ მოსვლა მოდისო და ჭია-ღუებმა თვალი წამოიგდესო."არძაშ წოხოლე ქიაქ გემწიჸოთუ თოლია."ყველაზე წინ ჭიამ წამოიგდო თვალიო."ქვეყნის დაქცევის შიშით ჭიამ თვალები დაითხარაო. ფუღუქ – ქიჸანა ინწყუნია დო – არძოშ წოხოლე გემწითხორუ თოლია.ქვეყნიერების დანგრევის მოლოდინში თხუნელამ თვალები დაითხარა – სულერთია აღარ გათენდებაო.

მერზიებულ ქობალც ჯოღორი ხოლო ვაჭკუმუნცია.მერზიებული ქობალი ჯოღორქ ვაჭკომუა."შეთავაზებული პური ძაღლმაც არ შეჭამაო."მიძალებული ლუკმა ძაღლმაც არ შეჭამაო.

მესიშ ჭვიმა ოქრო რე ივანობაშ – ვარჩხილი კვირკვექვეშ ჭვიმა დუღა რე არგუსოში – დაჩხირი."მაისის წვიმა ოქროა ივანობისა – ვერცხლი კვირიკობისთვისა – მდუღარე აგვისტოსი – ცეცხლი."მესიშ ჭვემა ოქრო რე ივანობაშ – ვარჩხილი დო კვირკვეში – დაჩხირი.მაისის წვიმა ოქროა ივნისისა – ვერცხლი ივლისისა – ცეცხლიო.

მესოფელე ჯოღორიზუმა პატი გეძუნია."მოხეტიალე (მაწანწალა) ძაღლისოდენა პატივი ადევსო."

მეტყურანჯე (მეტყურიე) ბრმლ დღას ვეღანსია."მატყუარა ბევრ დღეს ვერ წაიღებსო."ტყუილს მოკლე ფეხები აბიაო.

მეტყურეს მართალსით ვადუუჯერენანია."მატყუარას მართალსაც არ დაუჯერებენო."ტყუილის მთქმელს მართალსაც არ დაუჯერებენო.

მეტყურეს მუში ტყურა ოკო აცალევა."მატყუარას თავისი ტყუილი უნდა აცალოო."

მეტყურეს შხვა ხოლო მეტყურე უჩქჷნია."მატყუარას სხვაც მატყუარა ჰგონიაო."ქურდს სხვაც ქურდი ეგონა და უნამუსოს – უნამუსოო.

მეტყურეში ჩილი ხიოლიში ღურელია (ხიოლით კეთებულია)."მატყუარას ცოლი სიხარულისგან მკვდარიო (სიხარულით აშენებულიო."

მეუ დო ქური (ქურსი) ისირქი (თუნთიშორო)."წადი და ქუსლი გაილოკეო (დათვივით)."

მეღეჯეს ირო ღეჯიში ნდღურაფი ელასიმედუა."მეღორეს ყოველთვის ღორის ღრუტუნი ჩაესმოდაო."

მეღეჯეშ ოსური კუჩხის ოჭმარეს იბონდუა."მეღორის ცოლი ფეხს დილით იბანდაო."მეღეჯეშ ჩილი ონჯუას დიჭყანს პიჯიშ ბონუას."მეღორის ცოლი საღამოს დაიწყებს პირის ბანას."

მეშარე წყარს მითხინსჷნი ღვინი მიკუღია."მგზავრი თუ წყალს მოითხოვს ღვინო მიართვიო."

მეშხურე ლოგინს ქოდანჯირეს დო იქ ლოგინიშ თუდო მითილუა დო: "რეი ცეიცეია.""მეცხვარე ლოგინში ჩააწვინეს ის კი ლოგინის ქვეშ შეძვრა და დაიწყო ძახილი: რეი ცეიო (ცხვრის მოხმობა)."გომბიოს ბუმბულში აწვენდნენ "ფუჩეჩ-ფუჩეჩს" იძახდაო.

მეძობელიშ ჯინიშენი მეძობელქ ფუთი ჯიმუ ოჭკომუა."მეზობელმა მეზობლის ჯიბრზე ფუთი მარილი შეჭამაო."რძალმა რძლის ჯიბრზე ერთი ქილა მარილი შეჭამაო.

მეჭვილს მეგიბილი უჯგუნია."დამწვარს დადაგული სჯობიაო."მეჭვირს მეგიბილია."დამწვარს დადაგულიო."მეჭვილს მეგიბილი მეუძინესია."დამწვარს დადაგული მიუმატესო."

მეხვამილაფა ბედიშ გვერდი რენია."მიხვედრა ბედის ნახევარი არისო."

მიდმაღალარს ირო მიდაღალაშა ოშქურუდუა."წამრთმევს ყოველთვის წართმევის ეშინოდაო."

მით გიოჯინე გეჩასია ღორონთ თის მეჩანსია."ვინც დახედავს ფაცერსაო ღმერთი იმას აძლევსაო."ვინც აიკიდა გოდორი იმან შეჭამა კოტორი."

მით დიშქას კვათჷნსჷნი უდაჩხირეთ ვადოსქიდუნია."ვინც შეშას ჭრის – უცეცხლოდ არ დარჩებაო."

მით მუში დუს პატის ვაცენსჷნი შხვა-შათ ვაცინე პატია."ვინც თავის თავს არ სცემს პატივს სხვასაც ვერ სცემს პატივსო."ვინც თავისთვის არ არის სხვისთვისაც ვერ იქნებაო.

მით რჩჷნ კოს გიაძიცენსჷნი თინა მუში დუდიშა გიძიცანსია.ვინც მოხუცებულს დასცინის – თავის თავს დასცინისო.

მით ქიგეჸუნსი ჯგირო გურაფა ღურა დღაშა რე ირო."ვინც კარგად მიჰყვება სწავლა სიკვდილამდე არისო."სწავლა სიბერემდეო.

მით ცხენს გედოხოდუნია თინა ქჷდანთხუნია."ვინც ცხენზე შეჯდებაო ის ჩამოვარდებაო."ვინც თაფლს ხელს ახლებს ხელს გაითაფლიანებს.

მით ჭკვერ ვარენ შხვაშ ჭკუათ იშენ უჭკუე რენია."ვინც ჭკვიანი არ არის სხვისი ჭკუით მაინც უჭკუო არისო."

მით ხეს კინიკართანცია თინა იფშანც ხართასია."ვინც ხელს წაიკაპიწებსო ხალთასაც ის გაივსებსო."ვინც სავსე ჯამში ხელს ჩაჰყოფს გემოსაც ის გაიგებსო.

მითინ ვარაგადანს – ჩქიმი დიდა ბოზი (უწესო) რენია."არავინ ამბობს – ჩემი დედა ბოზი (უწესო) არისო."ნაბიჭვარი არ იძახის – დედაჩემი ცუდიაო.

მიკოსურებულს მიკასურებელი უჯგუნია."გასტუმრებულს გასასტუმრებელი სჯობიაო (მოთავებულს მოსათავებელი სჯობიაო)."

მიმინოში მანგიერო ძერა ვერგუნია."მიმინოს ნაცვლად ძერა არ ვარგაო."მიმინოს მაგივრობას ძერა ვერ გასწევსო.

მინ კოჩი დუდშე ირჩინუ მინ კუჩხიშე."ზოგი კაცი თავიდან ბერდება ზოგი ფეხიდან."

მინაბარჷს დიხა ქეშინახჷნია."მინაბარებს მიწაც შეინახავსო."მიბარებულ თხას გერი ხოლო ქეშინახჷნია."მიბარებულ თხას მგელიც შეინახავსო."მონაბარჷს (მუნაბარც) გერი ქეშინახუნია."მიბარებულს მგელიც შეინახავსო."მიბარებული მგელმაც შეინახა დაბარებული მუნჯმაც შეასრულაო. (91)

მინაჩემს ელნაჩემი უჯგუნია."მინაცემს ნარჩევი (რჩევის მიცემა) სჯობიაო."

მინიბლინი გურქუ მიმაჭუ გჷმიბლინი ქურქუ მიმაჭუ."რომ შევედი გული დამეწვა, რომ გამოვედი ქუსლი მომეწვა."

მინოსინჯალაფირი კოჩის გოტყაბარელი მელია ქუჯგუნია."ზედსიძედ მისულ კაცს გატყავებული მელია სჯობიაო."სოფელზე გატყავებულმა მელამ ჩამოირბინა და – ზედსიძე კაცს ხომ ვჯობივართ

მინშა ტყურათ საჭირო რენია."ზოგჯერ ტყუილიც საჭირო არისო."ზოგჯერ ტყუილი მართალს სჯობია.

მინშა ჩილი ოხვეწუდუა დო ვინუა ქომონჯი."ზოგჯერ ცოლი ეხვეწებოდაო და ზოგჯერ ქმარი."შქასერიშა ქომონჯი ოხვეწუდუა დო ნაშქასერენც – ოსურია."შუაღამემდე ქმარი ეხვეწებოდაო ღა ნაშუაღამევს – ცოლიო."

მინც პაპა მოწონდუა (უჸორც) დო მინც – პაპაში ოსური (ჩილია).ზოგს მღვდელი მოსწონს ზოგს – მღვდლის ცოლიო.

მის ვაუჸორს ზესქვიშ ბირან ღორონს ვაკო თიშა რინა."ვისაც არ უყვარს შაშვის სიმღერა ღმერთს არ უნდა იმისი ყოფნა."

მის თხაქ უდინუნი დღაქ თის უდინუა."ვისაც თხა დაეკარგა დღეც იმას დაეკარგაო."

მის უღუნი ხოლო თისია."ვისაც აქვს კიდევ იმასო."მის უშიბუნი ხოლო თინა იშინსია."ვისაც უშოვია კიდევ ის იშოვისო."

მისით მოზვერი არდუნი ის ხოს ნუშ უარანქია."ვისაც მოზვერი ეზრდება ხარს ნუ დაუჭერო."კაცს რომ კვიცი ეზრდებოდეს ცხენი არ დაეკავებაო.

მისით უღუდუნ იქ ბაბუ დინგარუა, მისით ვაუღუდუნ ის მუმაქ ვანგარუა."ვისაც ჰქონდა იმან ბაბუა დაიტირაო, ვისაც არ ჰქონდა იმან მამა ვერ დაიტირაო."უღუდუნი იქ მუმაყონერი ინგარუა დო ვოუღუდუნი ის მუმაქ ვანგარუა."რომ ჰქონდა იმან მამინაცვალი დაიტირაო და რომ არ ჰქონდა იმან მამა ვერ დაიტირაო."ქონებამ პაპის პაპისთვის გამაკეთებინა საკურთხი უქონლობამ მამისთვისაც არაო.

მისით შხვაშოთ გლახა ოკონი მუს ქეწოხვადუნია."ვისაც სხვისთვის ცუდი უნდა თვითონ შეხვდებაო."რასაც სხვისთვის მოინდომებ შენ თავს გადაგხდებაო.

მისჷთ გური უწყუნენი ეთიშა გოშქურუდასია.ვისაც გული ატკინე იმისი გეშინოდესო.

მისჷთ მეტი უჩქჷნი მეტი ოკო მითმინასია.ვინც მეტი იცის მეტი უნდა მოითმინოსო.

მისჷთ ნინა უღუნი რინა ხოლო თის უღუნია."ვისაც ენა აქვს ცხოვრებაც იმას აქვსო."

მისჷთ ღუმუ უჸორსჷნი ბერგი ხოლო უჸორდასია."ვისაც ღომი უყვარს თოხიც უყვარდესო."ვისაც სიმინდი უყვარს თოხიც უყვარდესო.

მისჷთ შხვაში ჯგირობუა ონჯარჷნი მუშის დღას ვაძირჷნსია. "ვისაც სხვისი სიკეთე შურს თავისას ვერასოდეს ნახავსო."ვისაც სხვისი ბედნიერება შურს ვერც თავისას მოესწრებაო.

მისჷთ ჭიქე ობაღჷნი ქონებიერი კოჩიში უმოსი ბედნიერი რენია."ვისაც ცოტა ყოფნის ქონებიან კაცზე უფრო ბედნიერი არისო."ვისაც ცოტა ჰყოფნის მდიდარზე ბედნიერიაო.

მიქ გეგონჷ – ჩხომს წყარს აფასენდესიე?"ვინ გაიგონა თევზს წყალში რომ აფასებდნენო?"ზღვაში თევზი ვის დაუფასებიაო.

მიქ ინჭუუნი აკა ვარენია."ვინც იჩქარა ერთიც არ არისო."მიქ ინჭუნი (იჩქარუნ) თიქ მიდართუა."ვინც იჩქარა ის წავიდაო."ვინც აჩქარებულა უნანიაო.

მიქ მუ ოკონ თინა თქუას ჩქიმი წისქვილქ ჭიფე (ირო) ქუას."ვინც რა უნდა ის თქვას ჩემმა წისქვილმა წვრილი (ყოველთვის) ფქვას."მიქ მუ ოკონ თინა თქუასია წისქვილქ ირო ქუასია."ვინც რა უნდა ის თქვასო წისქვილმა ყოველთვის ფქვასო."ვინც რა უნდა თქვასო წისქვილმა კი ფქვასო.

მიქ რჸვილ – ჯიმაქია მიქ გოსქილიდუუ – ჯიმაქია."ვინ მოგკლა – ძმამო ვინ მოგარჩინა – ძმამო."თავი ვინ მოგჭრა და – ძმამაო, კიდეც იმიტომ არის ასე ძირში მოჭრილიო.

მიქჷთ ზაფანა ჭკუმუნი პიჯის ცის) თის ონტუნია."ვინც წიწაკა ჭამა პირიც მას ეწვისო."ვისაც წიწაკა უჭამია პირიც იმას დაეწვისო

მიქჷთ იხონჷნი თიქ დიხორუა."ვინც შიმშილი მოითმინა ის დასახლდაო."ვინც მოითმენს ის მოიგებსო.

მიქჷთი ქომოლობა დიცქუუნ ქიანა თიქგ გიტუუ."ვინც ვაჟკაცობა დაიკვეხა ქვეყანაც იმან დაიტოვა."

მიშეთ ველუქჸნი თიშე ოკო ელუდევა."ვისგანაც არ მოელი იმისგან უნდა ელოდოო."ვისგანაც არ გეგონოს ყველა იმისი გეჯეროსო.

მიში ბული მიში სხული!"ვისი ბალი ვისო მსხალი!"

მიში მიქახე სო მიშახენია."ვისი მიქაძის ქალი სად ზისო."ავალიანის სუფრაზე ასათიანი ცეკვავდაო. (29)

მიშმარაგადეს პაღური ხვადუნია."მაბეზღარს (წამსისინებელს) პანღური ხვდებაო."

მიშმაჯინეს ჩხუპი აეფანსია (ლაჸაფი უჩქუნია)."შორიდან მაყურებელს ომი ეიაფება (თამაში ჰგონიაო)."

მოგება დო ზარალი (წაგება) ჟირხოლო ჯიმალეფი რენანია."მოგება და ზარალი (წაგება) ორივე ძმები არიანო."მოგება და ზარალი ამხანაგები არიანო.

მოვალეს ვალიშა ნოშქერი ეუჭოფია."მევალეს ვალის ნაცვლად ნახშირი აუღეთ."ავ მოვალეს შავი ნახშირიც აართვიო. (50)

მოვარება ჯგირი რე ჯგირი ელაჩამა – უჯგუშიე."დაშლა (მოვარიება) კარგია კარგი რჩევა – უკეთესი."

მოზვერს კუდელით ჭოფუნს მარა მოთი გოკო ბორო რე."მოზვერს კუდით იჭერს მაგრამ რად გინდა სულელიაო."

მოთა ბაბუს ოგურუანდუა."შვილიშვილი ბაბუას ძველ დროს ასწავლიდაო.

მოთხილებას დიდა დო მუმა ვაუღურუნია."მოფრთხილებას დედ-მამა არ მოუკვდებაო."სიფრთხილეს თავი არა სტკივაო.

მოლაქ ცხენიშე ქეჲთანთხუა დო თქუა: იშენი გიმაულარი მაფუდუა."მოლა ცხენიდან ჩამოვარდაო და თქვაო: მაინც ჩამოსასვლელი ვიყავიო." მოლა ცხენიდან ჩამოვარდა – მაინც უნდა ჩამოვსულიყავიო

მოლენი გას გიგოძახასჷდა მელენც გიოძახი დო მოლენი ვარა გიგოსქგდჷნია."გამოღმა მხარეს თუ დაგაყვედროს ("დაგძახოს") გაღმა დააყვედრე და გამოღმა მაინც დაგრჩებაო."გაღმა გაედავე გამოღმა დაგრჩებაო

მონჭას ქაჸათეს კობუქ ქეჲთოლჷ.მონდას ოჸოთეს დო კობუქ ქჷდოლუა."მწიფეს ესროლეს და მკვახე ჩამოვარდაო."მწიფეს ესროდნენ მკუხე ცვიოდაო.

მორაგადე დოღურუნ დო ნარაგად დღას ვა ღურუ."მთქმელი მოკვდება ნათქვამი კი – არა."

მორდეიან კოჩის სამოთხეშა ვემნართენია. "მორიდებული კაცი სამოთხეში ვერ შევაო."ხათრიანი კაცი სამოთხეში ვერ შევაო.

მორიალე კუდელით გაჩამუნია."მორიელი კუდით გიკბენსო."

მოწიკვილი კეტის ხეს ქემეთხუნქინი მორწიკუნს."გასვრილ ჯოხს ხელს რომ მოჰკიდებ გაგსვრის."

მოწონება დო სიჯგირე მუშ დუდიშო გილოურსუ."მოწონება და სიკარგე თავის ნებაზე ("თავად") დადის."

მოჭკადილი ლეკურც მოჭაბილი ღუმუ უჯგუნია."მოჭედილ ხანჯალს მოწებილი ღომი სჯობიაო."სადაც ცხელი ღომიო ნახე ჩემი ომიო.სადაც ხმალი შიშველიო იქ ვეღარას გიშველიო.

მოჭყუდუს ირკოჩი იჩინენსია მოჭყუდუ მითინს ვეჩინენსია.მოჭყუდუ ირკოჩქ ქიჩინუა დო მოჭყუდუქ მითინ ვარია."პატარძალი ყველამ იცნოო და პატარძალმა არავინო."

მოჭყუდუს მუშენით ოშქურინუანდესჷნ იშენ თიშა მიშუა. "პატარძალს რითაც აშინებდნენ მაინც იმისკენ მიდიოდაო."

მოჭყუდუქ მუში დუდი დიფუჩუა."პატარძალმა თავისი თავი დაიფიცაო."მოჭყუდუსუ იფუჩუანდესია დო მოჭყუდუქ – დუდქუ ვადომიღურასია."პატარძალს იფიცებდნენო და პატარძალი (ამბობდა) – თავი არ მომიკვდესო." მოჭყუდუს ირკოჩი ფუჩაფულენდუა დო იქ ხოლო მუშ დუდი დიფუჩუა."პატარძალს ყველა იფიცებდაო და იმან კი თავისი თავი დაიფიცაო."

მოხუცებულქ თქუუა: ჩქიმი ახალგაზრდობა ვაუძირუნი ის ჩქიმი მოხუცებულობა ვაუმირჷდასია. "მოხუცებულმა თქვაო: ჩემი ახალგაზრდობა რომ არ უნახავს მას ჩემი მოხუცებულობა არ ენახოსო."ვისაც ახალგაზრდობა არ უნახავს ღმერთმა ნურც ჩემი სიბერე აჩვენოსო.

მოჯგირე გიჭყორუნი მადლიორი რდა ნტერი გოფერუნი – ფრთხილასი რდა."ნათესავი თუ გემდურის მადლობელი იყავი მტერი თუ გეფერება – ფრთხილად იყავი."

მოჯგირეს მუძინი მაღაზას გუძინია."მოკეთეს (ნათესავს) მოუმატე ნალიას მოუმატეო."

მოჯგირეს პიც უწია დო ნტერც ეკარაგადევა.მოყვარეს პირში უძრახე მტერს პირს უკანაო.

მტყუანქ მუში ჩილი იმოწამუა."მტყუანმა თავისი ცოლი დაიმოწმაო."მტყუანმა ცოლი იმოწმაო.

მუ ბღოლათი სქანი ჯოღორქ გაჩუა."რა ვუყოთ შენმა ძაღლმა გიკბინათ."

მუ გერს უჭკუმუქ მუ გერიშ ფერ ჯოღორსია (ტურასია). გინდ მგელს შევუჭამივარ გინდ მგლისფერ ძაღლსაო.

მუ გოხარცქა დო მუ გონჯილაკავა.მუ გოხარცქუა დო მუ გობულაკავა!"რა გაფხრეწა და რა გაგლეჯაო!"გახიე და გაფხრიწე ორივე ერთიაო.

მუ დანთხი დო მუ დაჟგართი."რა დაეცი და რა დაეფერთხე."

მუ ჩერჩელაფა დო მუ სერგელაფავა."რა გაჩოჩება და რა გათრევაო."

მუ ოზიმალით ზიმუმქინ თით მეგიზიმანა."რა საზომითაც არწყა ვ იმითვე მოგიზომავენ (აგირწყავენ).რასაც ხელზე დამისხამო წვერზეც იმას წაგისვამო.

მუ უღუ დო მუ უდინუნია."რა აქვს და რა დაეკარგებაო."ყვავს არ ჰქონდა ბუს გაჰქონდაო.

მუდგა სხუნენი წირკეში გამნარყი წირკე რე."რაც უნდა არჩიო – წირკეში (ეშმაკის) შთამომავალი წირკე იქნებაო."რაც უნდა ქნას თვალმა წარბს ზევით ვერ წავაო.

მუზმა გიჭირდასია თიზმა გირხინდასია.როგორც გიჭირდეს ისე გილხინდესო.

მუზმა დიხაში ჟი რენი ჟირი თიზმა დიხაში თუდო რენია. "რაც მიწის ზევით არის ორი იმდენი მიწის ქვეშ არისო."რაც მიწაზეა ორი იმდენი მიწის ქვეშააო.

მუზმას გოვალუნსინი თიზმა გოტყვაცასჷნი ქიანასი კოჩი ვადოსქიდუნია."რამდენსაც იელვებს იმდენი რომ იქუხოს ქვეყანაზე კაცი არ დარჩებაო."მუზმას გურგინგნსჷნი იზმას ვაჭვენსია.როგორც ქუხს ისე არა წვიმსო.

მუთ გერჭარუნ თოშა სოთინ ვაგარტინენია."რაც გაწერია იმას ვერსად გაექცევით."თავის ბედს კაცი ვერ შემოუვლისო.

მუთ გიღუნი თის გეჯერდია.მუთ გიღუდასჷნ თის მიაბაღია."რაც გაქვს იმას დასჯერდიო."რაცა გეყოფა დასჯერდი მეტი ნუ გინდა მშოველსა.

მუთ ვაგიჸიდირუნი (ვაჲჸიდირჷნ) ვაგმოჩავა."რაც არ გიყიდია არ გაყიდოო."

მუთ ვაიჩქუნი ვედიჩემავა."რაც არ იცი არ დაიჩემოო."თუ შენ არ იცოდე სხვას დაუჯერეო.

მუთ მა მოხიოლ დო მახარენს მუზმა ხანს მაცოცხლენსჷნ – თინა რდას ჩქიმი ხანია."რაც მე მიხარია და მახარებს რამდენ ხანსაც მაცოცხლებს – ის იყოს ჩემი ხანიო."

მუთ მიგერიებუნი სქანი ღორონთი თინა რენია."რაც (ვინც) მოგერევა შენი ღმერთიც ის არისო."დათვი რომ მოგერიოს ბაბა დაუძახეო.

მუთ რწკინუნსჷნ არძა ოქრო ვარენია."რაც ბრწყინავს ყველაფერი ოქრო არ არისო."

მუთ სქანოთ ვაგოკონი შხვას ვაუზალავა."რაც შენთვის არ გინდა სხვას არ უსურვოო."რასაც სხვისგან ვერ აიტან ნურც შენ უზამ სხვასაო.

მუთი გაღოლენი სქან დუს დაბრალევა."რაც დაგემართება შენს თავს დააბრალეო."რაც მოგივა დავითაო ყველა შენი თავითაო.

მუთი რჯოგჷნი თინა ვებოჩირთჷნია."რაც გძაგს ის არ აგცდებაო."რაც გეზარებოდესო ის გეძალებოდესო.

მუთი შხვაშე გეწყინებუნი სით ვაღოლა შხვასია."რაც სხვისგან გეწყინება შენც ნუ უზამ სხვასო."რასაც სხვისგან ვერ აიტან ნურც შენ უზამ სხვასაო.

მუთი შხვაშო გოკონი თინა გაღოლენია."რაც სხვისთვის გინდა ის დაგემართებაო."რასაც სხვისთვის მოინდომებ შენ თავს გადაგხდებაო.

მუთუნქ ოგორალქ გაჸუდა სუმარს კითხია."თუ რამე მოსაძებნი გექნა სტუმარს ჰკითხეო."

მუთხილე: მუმა ნაღურას ახალ ოსურამს ქომოლსქუა შინაძინებუს უცბაშე გურაფა მინაღებუს უცბაშე გამდიდრებულს."მოუფრთხილდი: მამა გარდაცვლილს ახალ ცოლიანს ვაჟიშვილ შეძენილს უცბად სწავლა-მიღებულს უცბად გამდიდრებულს."

მულა სუმარიში საქმე რე დო ულა მენძელიშია."მოსვლა სტუმრის საქმეა და წასვლა – მასპინძელისაო.

მუმა დო ვარა ჯიმა ვაჸუნსჷნ თეურე ოსურ ვამიჸონა – ვემკანჭავა."მამა ან ძმა რომ არ ჰყავს იქიდან ცოლი არ მოიყვანო – არ მიეკაროო."

მუმა დომღურუდუნ ქომიჩქუდუკონ ჯიმშა ვარა გოფთირანდია – შონიშ ნათქუელირე."რომ მცოდნოდა მამა მომიკვდებოდა მარილზე მაინც გავცვლიდიო – სვანის ნათქვამია."მეცხვარემ თქვა: რომ მცოდნოდა ციდან მგელი ჩამოვარდებოდა ჩემ ძაღლს გულაღმა დავაწვენდიო.

მუმულქ თქუა: მა პიონუნქია დო გოთანდუ დო ვარინჷ ინა მუ ჩქიმი საქმე რენია.მამალმა თქვა: მე ვიყივლებ და გინდ გათენდეს გინდ არაო.

მუნაწიი ჰავას უჩქუნია."ჭირნახული ჰავამ (ამინდმა) იცისო."ნუ დაიკვეხებ მამულო ყანა ამინდის შვილიაო

მუნერი ჯა რენი თიჯგურა ნახაფული დუცენსია."როგორიც ხე არის ნაფოტიც ისეთი დაუცვივდებაო."რაც ხეა ნაფოტიც იგივეაო.

მუნნარინეფი კოც ტურა ტყაბარელქ უწუუა: მუდგა მოჭირჷნი მუნნარინეფი კოც იშენი ქუუჯგუქია."ზედსიძედ მყოფ კაცს გატყავებულმა ტურამ უთხრაო: რაც რომ მჭირს ზედსიძედ მყოფ კაცს მაინც ვჯობივარო."სოფელზე გატყავებულმა მელამ ჩამოირბინა – ზედსიძე კაცს ხომ ვჯობივარო.

მუნჩქვის მუნდი ქოჩანდუნ ვადესაჭირუნ თეიშა ვოუჩქუდუა."მაჩვს რომ უკანალი ჰქონდა სანამ არ დასჭირდა მანამდე არ იცოდაო."

მუნჯი უჯგუნია გლახა მორაგადეს."მუნჯი სჯობიაო გლახა მოლაპარაკეს."

მურიცხის ულაჸაფუნია (ულაჸაფუანსია).ვარსკვლავებს ეთამაშება.

მუს დაარშუანქჷნი თის მეირშუანა.რის დათესვასაც დაიწყებ ("მოქსოვ") იმასვე გაგიგრძელებენ (მოგიქსოვენ")."რასაც დათეს იმას მოიმკიო.

მუს დომიჭყანქჷნი თიში ბანს გიწინქ."რასაც დამიწყებ (მიმღერებ) იმის ბანს გეტყვიო."

მუს თასჷნქჷნი თინა ეურცია."რასაც დასთეს ის ამოვაო."რასაც დათვს იმას მოიმკიო.

მუსით თქუანს მარგალია ბრელი ვარე მართალია."მეგრელი რასაც იტყვის ბევრი მართალი არ არისო."

მუსიო გიაგუქია თოშა მიაგუქია."რასაც დაეჩვევი იმას მოაგნებო."

მუსხით გიჭირდასია თისხით გიღირდასია.როგორც გიჭირდეს ისე გიღირდესო.

მუსჷთ ველანჭუქჷნი თის ველაზჷმავა."რასაც ვერ შესწვდები იმას არ დაეტოლოო."მუსით ველანჭუქია ხე ველუჭირინუავა."რასაც ვერ შესწვდებიო ხელი არ აუწვდინოო."რასაც ვერ შეწვდები ნუ შეეწვდებიო.

მუსჷთ შეხვადგქჷნი თის მეუხვადია."რასაც შეხვდები იმას მიუხვდით."

მუქთა კუბო ორდასია."მუქთა კუბო იყოსო."მუქთას კუბოს ქენინჯირენია."მუქთად კუბოში შეიძლება ჩაწოლაო."მუქთი კუბოც კარგიაო.

მუშ ჸუდეს არძა ჯოღორი მანგარი რენია."თავის სახლში ყველა ძაღლი მაგარიაო."თავის კარებზე ძაღლსაც დიდი გული აქვსო.

მუშაში შური ქეშაჭყოლად ბაბუას იფუჩუანს."მამის სული დავიწყებია და ბაბუას იფიცებს."მუმაშ შურქ (სახელქ) ქაშაჭყორდუ დო მუმაჸონერიშის იფუჩუანდუა. "მამის სული (სახელი) დაავიწყდა და მამინაცვლისას ფიცულობდაო."მამის სული გაეშვა მამინაცვლისას ჰფიცავდაო.

მუში ღურუ ირკოს პუხუს მააბუ."საკუთარი სიკვდილი ყველას ზურგზე ჰკიდია."

მუში ლანდიშა ხოლო ოშქურუნია.თავისი ჩრდილის ეშინიაო.

მუში მაგინძა შქართუნი გიღუნი კუჩხი თიზმა გოზინდია."რამსიგრძეც საბანი გაქვს ფეხი იმდენი გაჭიმეო."ფეხი იქამდის გაჭიმე სადამდისაც საბანი გაგწვდესო.

მუში მანგი ბუტუტიას ხოლო ჸუნსია.თავისი ტოლი ჭიანჭველასაც კი ჰყავსო.

მუში ნაფურტინა მუქ გესირქუა.თავისი გამოფურთხებული თვითონვე ალოკა.

მუში უკახალე ხემწიფეს ხოლო ლანძღუნანია."თავის უკან ხელმწიფესაც ლანძღავენო."ზურგს უკან ხელმწიფესაც გალანძღავენო.

მუშით მუთუნი ვამურსია.თავისით არაფერი მოვა.

მუჭო ირკოჩიწკჷმა ოჭკომალი ვეჭკუმენი ირფელით ვეთქუენია."როგორც ყველასთან საჭმელი არ იჭმევა. ისე ყველაფერიც არ ითქმებაო."როგორც ყველასთან პური არ იჭმება ისე ყველასთან სიტყვა არ ითქმებაო.

მუჭო ოსური ვეთხუე კოჩიშანი თეში – ვართი ნაბადია."როგორც ცოლის თხოვება არ შეიძლება კაცისათვის ისე – არც ნაბადისაო."

მუჭოთ ნარაგადუენი ლანდღვირი წყარი წკონდა ტობაშე ვეგმუურსია."როგორც ნათქვამია მღვრიე წყალი სუფთა ტბიდან არ გამოვაო."

მუჭოთ ღურელინი თირიგი მაგჷნაფალია."როგორიც მკვდარი ისეთი შემტყობინებელიო."

მუჭომი ღურელი მეუღუნან თიჯგუა პაპა მეჸუნსია.როგორ მკვდარსაც მიასვენებენ ისეთივე მღვდელი მიუძღვისო.

მუჭომც დომირჩანქჷნი თირიგის ელაჲკიჩანქია."როგორსაც დამიგებ ისეთს ამოგიკეცავო." როგორც დამიკრავ ფანდურსა მეც ისე დაგიროკდებიო.

ნაბადიშ ხეთ ღალაქ დეგეზარუდა კაღუს ქიმკუჸოთი დო თეშ ოსარგალევა."თუ ნაბდის ხელით წაღება დაგეზაროს კავს მოაბი და იმით ათრიეო."

ნაბეტან ჸოროფას გოჯოგაფა მოჸუნსია."მეტისმეტ სიყვარულს შეძულება მოჰყვებაო."ნამეტანი ჸოროფას ნამეტანი გოჯოგაფა უჩქჷნია."მეტისმეტმა სიყვარულმა მეტისმეტი შეძულება იცისო."დიდ სიყვარულს დიდი სიძულვილი მოსდევსო.

ნაგოლოფუს კარი გუნჯი ნაჭოროფუს – დუუკილე."ნაგვალევ (ამინდს) – კარი გაუღე (ნაწვიმარ) ნესტიანს (კი) – დაუკეტე."

ნავს ვარა ვეგედოხოდა დო ქიგედოხოდიადა მენავეს ქუდუჯერია."ნავზე ან არ დაჯდეო და თუ დაჯდებო მენავეს დაუჯერეო."ნიშის ქიგედოხოდიდა მენიშოლც ვენირზავა."ნავზე თუ დაჯექი მენავეს ნუ შეეკამათებიო." კაცი რომ ნავში იჯდეს მენავეს არ უნდა ეჩხუბებოდესო.

ნათქუელს პირველ დღას ცა ფულუნს მაჟირა დღას დიხა დო მასუმა დღას ქიანას უჩქუ."ნათქვამს პირველ დღეს ცა მალავს მეორე დღეს მიწა და მესამე დღეს ქვეყანამ იცისო."დილით ერთმა იცის შუადღისას – ორმა საღამოს – ღორმაო.

ნაკათა თხალენს ქაში ჩხაკაფი უჩქჷნია."ნაყარმა (შერეულმა) თხებმა რქების ჩხაკუნი იციანო."

ნამ თოლი სი გაღორენცჷნი თი თოლი გამწოლაფედასია."რომელი თვალიც შენ გატყუებს ("გაღორებს") ის თვალი ამოვარდნილიყოსო."რა თვალიც გატყუებს იგი თვალი დაივსოსო.

ნამ ქეჸანაშა მეურქჷნი თი ქეჸანაში ქუდი გირთვია.რომელ ქვეყანაშიც მიხვალ იმ ქვეყნის ქუდი დაიხურეო.

ნამეტანი ბონუათი ღურელქ გაგშეკურცხინუა."გადამეტებული დაბანვით მკვდარმა გამოიღვიძაო."მეტისმეტმა სიწმინდემ ტრაპეზი დააქციაო.

ნამთინე ღურუუ დაპატიჟებელი რენია."ზოგიერთი სიკვდილი დასაპატიჟებელიაო."

ნანაია ბაბაიას ტყურათ ვაჯუნუუნია (ვაჯუდუნია)."დედიკო მამიკოს ტყუილად არ აკოცებსო."

ნარაგად რე – ყორან ყორანს თოლის დღას ველუღანსია."ნათქვამია – ყორანი ყორანს თვალს არ ამოკორტნისო ("ამოუღებსო")."ძაღლი ძაღლის ტყავს არ დახევსო.

ნარაგადუე: ჯვეშიშ დეჯერია."ნათქვამია: ძველისა დაიჯერეო."ძველი კაცის ნათქვამიო ხშირად არის მართალიო.

ნარმაში კურთავა დო თინა ხოლო კუნტავა."ნარმის საცვალიო და ისიც მოკლეო."

ნარტია კუჭაშ საქმეს სეხიტია კორძახია რაგადანსია."ნარტია კუჭავას საქმეს სეხიტია კორძახია ლაპარაკობსო."სხვის თხა სხვის ბაღჩაში ოდელიას იძახოდაო.

ნარჩქვანუში (გერჩქვანელიშ) გინორჩქვანაფაში უჯგუშიე უგურჩქვანაფა. "დაჩვეულის გადაჩვევაზე უკეთესია დაუჩვევლობა."დაუჩვეველის ნუ დამაჩვევ დაჩვეულს ნუ გადამაჩვევო.

ნარჩხიშა ვაღირუნია."ნარეცხად არ ღირსო."

ნაფურცინა არზიანო აძირენია."ნაჩურჩულევი აზრიანი ეჩვენებაო."

ნაჩუქებ მოზვერს (ცხენს) კიბირს ვაუსინჯენანია.ნაჩუქარ ცხენს კბილი არ გაესინჯებაო.

ნაჩუქებუ ღანჯამი ლიში (ლიფში) ხოლო ჯგირი რენია."ნაჩუქარი ჟანგიანი ნემსიც კარგი არისო."ნაჩუქარი ტალახიანი ჯოხიც კარგიაო

ნაცალას დაჩხირი ვეტყობუნია.თივაში ცეცხლი არ დაიმალებაო.

ნაცქვეფ კატუს ჭუკიქ ვაჭოფუა.ნაქებმა კატამ თაგვი ვერ დაიჭირაო.

ნაჭაბა კოტო უმოს ხანს გარზჷ."დანაწებარი ქოთანი უფრო მეტხანს ძლებს."

ნბარა ვოუჩქჷდჷნი იქ დუდი გისოფუა."ტირილი ვინც არ იცოდა იმან თავი გაიხეთქაო."

ნგერს შინანდესია დო კარს გერდუა."მგელს ახსენებდნენ და კართან იდგაო."ძაღლი ახსენე და ჯოხი ხელში დაიჭირეო.

ნთხორილი ოქროს დო ქუას ართი ფასი უღუნია."დაფლულ ოქროს და ქვას ერთი ფასი აქვსო."დამარხულ ოქროს და სიპ ქვას ერთი ფასი აქვსო

ნიკოლაში ხოჯიცალო ჸუჩა სქანით ოკო მერთე."ნიკოლას ხარივით სახლში შენით უნდა მიხვიდე."

ნინა გინძე მისჷთ უღუნი შურკუნტა რენია."ენა გრძელი ვისაც აქვს სულმოკლე არისო."ენაგრძელი სულმოკლეაო.

ნინა დღას ვეშირუნია."ენა არასოდეს გაცვდებაო."ენა არც გატყდება არც გაცვდებაო.

ნინა უძვალე რენი იშენი ირფელს ართო ვაკონია რაგადი (თქუალა)."ენა უძვლო რომ არის იმიტომ ყველაფერს ერთად არ უნდაო თქმა."ნინას ირფელი ოკო ვარაგადაფუევა."ენას ყველაფერი არ უნდა ათქმევინოო."ენას ძვალი არ ედება სიტყვას ფასი არ ედებაო

ნინა ფუჩით ვაშურდუნია."ენა ფიცით არ დაიღლებაო."ენას ცხრა საბრუნავი აქვსო.

ნინაგინძეს საქმე კუნტა უჩქჷნია."ენაგრძელმა საქმე მოკლე იცისო."როცა სიტყვა ხშირდებაო მაშინ საქმე მცირდებაო.

ნინარტკაპალა მიქ შულიდუა დო – მუნჯიქია."ენაგატლეკილი ვინ დაღალაო და – მუნჯმაო."ყბედი ვინ მოღალა – მუნჯმაო.

ნინას კიბირი გეუნჭირია."ენას კბილი დააჭირეო."

ნინას კიბირი ვაჭოფუნდასჷნი ქიანას დარცუანდუა."ენას კბილი რომ არ იჭერდეს ქვეყანას დააქცევდაო."

ნინას ორთაფუ ირო აშინია."ენას ასაქცევი ყოველთვის იშოვებაო."ენას ცხრა საბრუნავი აქვსო.

ნინას ქარაგადაფე-და ირფელს თქუანსია."ენას თუ ათქმევინე ყველაფერს იტყვისო."ენა ყველაფერს ფქვავსო.

ნინას ძვალი ვაუღუ ირფელს თქუანსია."ენას ძვალი არა აქვს ყველაფერს ამბობსო."ნინას ძვალი ვაუღუია დო სიტყვას – ბაჟია.ნინა უძვალე რენია."ენა უძვლო არისო."ენას ძვალი არა აქვსო სიტყვას – ბაჟიო"

ნინაშა ბორქომი ვეგიდვინენია.ენას კლიტე არ დაედებაო.

ნინაშა კარ ვეგეუბუნია."ენაზე კარი არ უბიაო."

ნიორშე ნაფურჩონაქ ხვადუა."ნივრიდან ნაფცქვენი შეხვდაო."

ნისორიაქ ქოდანთხუ დო კოპიტიაქ გედირთუა."თაბახი (გობი) დაეცა და ჯამი წამოდგაო."

ნორჩალი მუშმადიდა გიღუნი კუჩხი თიზმა გოზინდია."საბანი რამსიდიდეც გაქვს ფეხი იმდენი გაჭიმეო."შქართუნი მუში მაგინძა რენი კუჩხი თიზმა გოზინდია."საბანი რამსიგრძეც არის ფეხი იმდენად გაჭიმეო."ფეხი იქამდის გაჭიმე სადამდისაც საბანი გაგწვდესო.

ნოსა დო დიანთილიშ შქას ჩქიჩქუქ ქეშაღურუა."რძალსა და დედამთილს შუა ბავშვი მოკვდაო."

ნოსა ჸუდეს ართგანიშე გოქოსუნს დო მაჟიაგანიშე ოქოსალს მაჟია ნოსას ქოდუტენსია."რძალი სახლის ერთ მხარეს დაგვის და მეორე მხარეს დასაგველად ცოცხს მეორე რძალს დაუტოვებსო."

ნოსალობათ მიჩქჷ დო დიანთილობათია."რძლობაც ვიცი და დედამთილობაცო."

ნოსაქ ნოსას ქურთა ქათხუ დო გიოხვენჯი ვენოდვავა."რძალმა რძალს საცვალი (კვართი) ათხოვა და საჯდომი არ ჩადოო."ოსურქუ ოსურცუ კურთა ქათხუუა დო კინკის ვეგედოხოდავა უწუუა."ქალმა ქალს კვართი ათხოვაო და განაკერზე არ დაჯდეო უთხრაო."

ნოსაქ ნოსაში ჯინიშენი (ინტერესიშე) მოჭვაში წკინტილი ოჭკომუა. "რძალმა რძლის ჯინაზე (ინტერესით) კრუხის სკინტლი შეჭამაო."ნოსაქ ნოსაში ჯინით მონჭვა ჸვილუა."რძალმა რძლის ჯიბრით კრუხი დაკლაო."ნოსაქ ნოსაში ჯინითია ართი ქილა ჯიმუ ოჭკომუა.რძალმა რძლის ჯიბრზე ერთი ქილა მარილი შეჭამაო

ნოსაშ ალახუნაფა ვაგოკონდა კველა გეითუჸოთია (გთუჸოთია)."რძლის გვერდით მოსმა თუ არ გინდა სკამი გამოაცალეო ("გამოუგდეო")."ნოსაშ დილახუნაფა ვაგოკონია-და ძველას გინუკინია.„რძლის გვერდით მოსმა თუ არ გინდა ჯორკო გასწიეო."სტუმრის წასვლა თუ გინდა სასთუმალი გამოაცალეო.

ნოხირიში შიმანახებელი მახინჯიშე ვარესი რენია."ნაქურდალის შემნახველი ქურდზე უარესი არისო."ქურდი ისე არ ტყუის როგორც ნაქურდალის შემნახველიო.

ნტებული ჩხომი დიდო იძირენია."გაქცეული თევზი დიდი ჩანსო."გაქცეული თევზი დიდი გამოჩნდებაო

ნტერი კოც ოკურცხინუანცია."მტერი კაცს აფხიზლებსო."

ნტერს ნისორით დო მოჯგირეს – ატარითია."მტერს გობით და ნათესავს – (პატარა) ჯამითო."მტერს გობითაო მოყვარეს კოვზითაო.

ნტერც თიზმა მუთუნი ვაღოლე მუზმას სქანიანი რღოლანცია."მტერი იმდენს ვერაფერს გიზამს რასაც შენიანი გაგოკეთებსო."რასაც კაცი თავის თავს უზამს იმას მტერი ვერ უზამსო.

ნუმ გედირთუქ ყინჩის – მიიტახუნქ კინჩხის."ნუ იყინჩებ (თორემ) – კისერს მოიტეხო."

ობიშხას კერი ყვარი საბატჷნც მიხვარი ვარა მუშენ ყვარი დო ვარა მუშენ იხვარი."პარასკევს კერატი დაკოდე შაბათს მოიხმარე ან რატომ დაკოდე და ან რატომ მოიხმარე."

ოთქუალარი დროშე ქოთქვი მარა დროშე გაჩენდია."სათქმელი დროზე თქვი მაგრამ დროზე გაჩერდიო."ილაპარაკე დროზე დაჩუმდი დროზე.

ოკო იკო ირი კოჩქ იგურუას დიხა ხვალე ბუტუქ ოკო ხაჩქასია. "ოკო იკო ყველამ ისწავლოს მიწა მარტო ბუტუმ უნდა თოხნოსო."

ომბოლიშ კვერი გვიანიშა ვეჭუნია (...გვიანო გჷთიიჭუნია)."ობლის კვერი გვიანამდე არ ცხვებაო."ობლის კვერი ცხვა ცხვა გვიან გამოცხვა მაგრამ კარგად გამოცხვაო.

ონდარო რექინი ორდე ოკო, დოღურუქინი არძას დიხა გასწორენსია."სანამ ხარ უნდა იყო, რომ მოკვდები ყველას მიწა გაასწორებსო."

ონდღეშა ჭკადუშა დო ნაონდღერს ჸვანაშავა. "შუადღემდე მჭედელთან და ნაშუადღევს ყანაშიო (ყანისკენო)."

ონჯუას ჩხოუ ხოლო მეხვადჷნია ყუდეშა მულას."საღამოს ძროხაც მიხვდება სახლში მოსვლასო."დაღამებას ძროხაც მიხვდებაო..

ონჯღორეში ჷვილირი კოჩი სო ძირია.ონჯღორეში ნაყვილა კოჩი მის უძირუნია."სირცხვილისგან მკვდარი (მოკლული) კაცი სად ნახეო (ვის უნახავსო)."

ონჯღორიან რიწას ვარდენ ქუჯგუნია."სირცხვილიან ყოფნას არ იყო ის სჯობიაო."ონჯღორიან რინას ურინობა უჯგუნია."სირცხვილიან ყოფნას არყოფნა სჯობსო."

ორაგული მართუუს ინარაგვესია."ორაგული მორევში ჩააგდესო."ლოქო დასაჯეს და მორევში გადააგდესო.

ორკოლი წყარს ირო ვამიღანსია.კოკა მუდამ წყალს არ მოიტანსო.

ორქო მუზმა ჯგირი რენი თიზმა ძვირი რენია."ოქრო რამდენადაც კარგია იმდენად ძვირი არისო."ორქო ჭიქე რე მარა დიდი ფასი უღუნია.ოქრო პატარაა მაგრამ ფასი დიდი აქვსო.

ორქოს ქემშახედასიანი იშენით ვარე კმაყოფილია."ოქროში რომ იჯდესო მაინც არ არის კმაყოფილიო."

ოსურ გინულირს ჸვანა ულირი (ოდიარე მორიებული) უჯგუნია."სახლიდან წასულ ცოლს წასული (წამხდარი ბალახმორეული) ყანა სჯობიაო."ოსური გინულირს წყარ გინულირი ქუჯგუნია წყარი კალაპოტის ქენოდოხოდუნია დო ოსურს მუთუნი ვახვარუნია."თავნება (გასულ) ქალს ადიდებული წყალი სჯობია წყალი კალაპოტში ჩადგება გასული ქალი კი – ვერაო (არაფერი ეშველებაო)."

ოსურეფი ირკინებუდუს დო თურქი გესხაპუნდუა."ქალები ჭიდაობდნენ და თურქი ცეკვავდაო (ხტოდაო)."ჟირი ოსური ირკინებუდუა დო თურქი კურთალარს ინწყუნდუა."ორი ქალი ჭიდაობდა და თურქი ხვანჯარს იხსნიდაო."

ოსური ბაღანას გორუნდუა დო ინა ხუს გილახედუა."ქალი ბავშვს ეძებდა და ის მხარზე ეჯდაო."კაცი ცხენზე იჯდა და უნაგირს დაეძებდაო.

ოსური ინჯირუდუა დო ქომოლი კაჭას უჸოთანდუა.""ცოლი წვებოდაო და ქმარი კვანტს უდებდაო."

ოსური ირფელს გურზუნია."ქალი ყველაფერს გაუძლებსო."

ოსური ლეხი რდასჷნი კოჩიში ღურა ქუუწი დო გემწოდირთუნია."უქალო რომ ავად იყოს კაცის სიკვდილი უთხარი და წამოდგებაო."

ოსური ოშნერი კეხის მუნგოზიმუანს მარა მოსართე ოკო ვამანჭირაფუევა."ცოლი ასნაირ კეხს მოგაზომებს მაგრამ მოსართავი არ უნდა მოაჭირებინოო."ოსურც ქომონჯიშო 75 კეხი მუღუნია არძას მუნუზიმუანცია ქომონც დო ნამუ მალენი თის გედგჷნცია."ცოლს ქმრისთვის 75 კეხი მოაქვსო ყველას მოაზომებს ქმარს და რომელიც მოერგებაო იმას დაადგამსო."

ოსური ქოთი ქიდგოხორუანს დო ქოთი ერჭყვიდუნსია."ცოლი (ქალი) კიდეც დაგასახელებს და კიდეც ამოგწყვეტსო!"ქალი აშენებულ ოჯახს დაანგრევს და დაქცეულს ააშნებსო.

ოსური ღურუდუა დო კაბა ქომჸიდითია იძახუდუა."ქალი კვდებოდაო და კაბა მიყიდეთო იძახდაო."კაცი ჩამოსახრჩობად მიჰყავდათ და ცოლი ეუბნებოდა: წითელი ქოშები მიყიდეო!

ოსური შხვაში კებურიშ ტუტა რენია.ქალი სხვისი კერის ნაცარიაო.

ოსური ჩე ჯგირი რე გური უჩა ვაულუნიადა."თეთრი ცოლი კარგია გული შავი თუ არა აქვსო."

ოსურიშ გინანჯირა ნაბადის ჭვიმა გიშაჸოთანსია."ქალის დანაწოლ ნაბადს წვიმა გაატანსო."

ოსურიშ მუმაჸონაფალ კოჩის ჯგირი ოსხირი ოკონია."ცოლის მომყვან კაცს კარგი დირე (სახლისა) უნდაო."

ოსურიში ფუჩიცალი რენია."ქალის ფიცისნაირიაო."

ოსურკოჩიში იარაღი კიჟინი (ჩილამური) რენია."ქალის (დედაკაცის) იარაღი კივილი (ცრემლი) არისო."ქალის იარაღი კივილიაო.

ოსურკოჩიში პატივცემა ჯოღორს ხოლო უჩქჷნია.ქალის პატივი ძაღლმაც იცისო. ოსურკოც ჯოღორ ხოლო ვამულალუანსია.ქალს ძაღლიც არ დაჰყეფსო.

ოსურს ხუალაში სიმწარე ქოშუდასია ბაღანას ვეირჩქინანდუა. -„ქალს რომ მშობიარობის სიმწარე ახსოვდეს ბავშვს არ გაიჩენდაო."

ოსურსქუა დო თოფი რხინილი ართიანცალი რენია."ქალიშვილი და ჩახმახშემართული თოფი ერთნაირი არისო."

ოსურქ თქუ: ემკინენ თუთა ვორექ დომკინენ – ტუტა ვორექია."ქალმა თქვა: რომ ამწიო მთვარე ვარ რომ დაეწიო – ნაცარი ვარო."

ოსურქ თქუა: ჩქიმ სიალალექ (ალალობაქ) ჩქიმი დუდი ჩქიმ ქომონს ვაჭარუა."ქალმა თქვაო: ჩემმა სიალალემ ჩემი თავი ჩემს ქმარს არ აღირსაო."

ოსურქ წოხოლენი დო უკახალენ კარიშქას ქიგეღურუა."ქალი წინა და უკანა კარს შუა (სიარულით) მოკვდაო."

ოსურც გვერდი გიდელი ჭკუა უღუდუა დო ინა ხოლო თხაქ უჭკომუა."ქალს ნახევარი გიდელი ჭკუა ჰქონდაო და ისიც თხამ შეჭამაო."

ოსურც მუში ლამოსი თხილანსჷ-და ვარა შხვას მუთუნც ვათხილენია."ქალს თავისი ნამუსი თუ დაიფარავს თორემ სხვას არაფერს შეუძლია მისი დაცვაო."სქვამი ოსურიში მათხილარი მუში სინდისი წყენია."ლამაზი ქალის დამცველი თავისი სინდისი არისო."ლამაზი ქალის მწყემსი მისი სინდისიაო.

ოსურცუ მუში ხანიში მეტი მუთუნი ვაფულენია."ქალი თავისი ხნოვანების მეტს ვერაფერს დამალავსო."

ოღალუამო მისჷთ ვადუჸუცინჷნი მუ უჩქუნია."ტვირთიანად ვისაც არ დაუკუზია იმან რა იცისო."

ოღურალქ ღურას ოკონია."სასიკვდილე უნდა მოკვდესო."

ოში გლახა მაშიბელს ართი ჯგირი მაჩუალარი უჯგუ."ას ცუდ მშოვნელის ერთი კარგი შემნახველი სჯობს."

ოში კოჩი რდუა დო ვაი უკოჩობასია."ასი კაცი იყო და ვაი უკაცობასო."ასი კაცი ცხენს კაზმავდა: – ვაი უკაცობასაო!

ოში კოჩქ ოში შხური ოჭკუმუა."ასმა კაცმა ასი ცხვარი შეჭამაო."ასმა კაცმა ასი ცხვარი შეჭამა და ერთმა ერთი ცხვარიც ვერ შეჭამაო.

ოშიქ ქოდიკინუ – ოშიქ ქოდინტირუა."ასმა მიიწია ასი დაეტიაო."

ოშიშა გოზიმი დო ართიშა გინოჭკირია."ასჯერ გაზომე და ერთხელ გადასჭერიო."ათჯერ გაზომე და ერთხელ გაჭერიო. (67)

ოცქვაფურ ჯოღორქ ჭკიდი (ქობალი) ვაჭკომუა."საქებმა ძაღლმა მჭადი (პური) არ ჭამაო."ოცქვაფური ივანექ ლაგვანს ქენაწიკუა."საქებარმა ივანემ ქვევრი წაბილწაო."ნაქებმა ძაღლმა ნიახური დაასველაო.

ოძიცეთ ვაუბაღუნია."სასაცილოდ არ ჰყოფნისო."საცინლად არ ეყოფა.

ოჭკადჷრეშე ჯოღორც მუ გჷმაღენია."სამჭედლოდან ძაღლს რა შეუძლია გამოიტანოსო."ძაღლი სამჭედლოდან ვერას გაიტანსო.

ოჭკუმალიში ჭკუმუაში დროს ჯოღორს ხოლო ვალახჷნანია."საჭმლის ჭამის დროს ძაღლსაც არ გალახავენო."ჭამის დროს ძაღლიც არ გაილახებაო.

ოჭმარეს ადრე ედირთჷნი იქი ცხენს კვიცი ფაშატი ათახვილუა."დილით ადრე რომ ადგა იმას ცხენთან მოგებული კვიცი ფაშატი დახვდაო."ვინც დილას ადრე ადგება საშოვარს შეხვდებაო. (17)

ოჭმარეში გურული – ჸუჩა ირული ონჯუაში გურული – ნოდიშა ირული."დილის გურული (ქარი) – სახლში გაიქეც საღამოს გურული (ქარი) – ნადს მიაშურე."

ოჭუმარეში საკაკალო დო ბოშალაში ჩილია."დილის წასახემსებელი და ბიჭობისდროინდელი ცოლიო."

ოხვამეშე ღურელი ვედირთუნია."ეკლესიიდან მკვდარი არ დაბრუნდებაო."სასაფლაოდან მკვდარი აღარ გამობრუნდებაო.

ოხორს ფულუნდესია დო სამუარხოს იჩიებუდესია."სასახლეში მალავდნენ და სამოახლოში კი ლაპარაკობდნენო."

ოხურიის ღეტამაქ ვეშუუა."ხუროს სახელოსნოში ტაბიკი ვერ იშოვესო."მჭედელს დანა არა ჰქონდა ფეიქარს – ხელსახოციო.

ოჯახი ოსურიში რენია."ოჯახი ქალისა არისო."

ოჯახიში გამაბახებელ გინორტებულ ოსურს ბურჭული ქეკადინესია. "ოჯახის გამაბახებელ გაქცეულ ქალს ცულიც გადააყოლესო."

ოჯუნალი პიჯი გაფურტინალო მუშენი გინიბრთინუავა.საკოცნელი პირი საფურთხებლად რად გავიხადო?

პაპა გოღაჭა-და გოღაჭია."მღვდელს თუ გაკრეჭ გაკრიჭეო."პაპას გოხოკუნქია-და ბოლოშა გოხოკია."მღვდელს თუ გაპარსავ ბოლომდე გაპარსეო."პაპას ღაჭუას ქუდუჭყანქინი – გოღაჭი ვარდა შურო ვადიჭყავა. "მღვდელს თუ გაკრეჭვას დაუწყებ – გაკრიჭე ანდა სულ არ დაიწყოო." მღვდელი თუ გაკრიჭო კარგად გაკრიჭეო.

პაპა გურს იბირდუა დო დიაკონი ბანი მიწია."მღვდელი გულში მღეროდა და დიაკონო ბანი მითხარიო."ამირან გულში მღეროდა – ყმანო ბანი მითხარითო! (86)

პაპა დო მუში ჩილიცალო დიბრძღია."მღვდელი და მისი ცოლივით გავძეხიო."

პაპა ზოგენდჷ დო დიაკონი ხვარენდუა."მღვდელი იზოგავდა და დიაკვანი ხმარობდაო."

პაპა ჟირშა ვაწირუნსია."მღვდელი ორჯერ არ წირავსო."

პაპა რძღელსია დიაკონით რძღელი უჩქუდუა.რძღელ კოჩის შხვა ხოლო რძღელი უჩქუდუა.რძღელს შქირენულით რძღელი უჩქჷდუა."მაძღარს (კაცს) სხვაც (მშიერიც) მაძღარი ეგონაო."მაძღარ ხუცესს დიაკონიც მაძღარი ეგონაო.

პაპა ჩილს ლახუნდუ დო დიაკონქ უწუ – მა ქომუჩია."მღვდელი ცოლსა სცემდა და დიაკვანმა უთხრა – მე მომეციო."

პაპა ჟამი ქომიწირი – ნოწირიი ხოლო ქომუ."მღვდელო ჟამნის წირვა აღასრულე ჩემთვის – ნაწირევიც მომეცი."

პაპას მუში ფრომულს აბარენდესია."მღვდელს თავის წვერ-ულვაშს აბარებდნენო."პაპას უწისია – სქან ფრიმულს ჯგირო მიკულევა."მღვდელს უთხრეს – შენს წვერ-ულვაშს კარგად მოუარეო!"მღვდელს თავის წვერებს აბარებდენენ -- კარგად მოუარეო.

პაპას ფიმულცუ ისჷნდიქ გუშულუა დო ართი მარას (წანმოწანას) თის გეუჯანჷდუა."მღვდელს წვერუ-ლვაშში ისარმა გაუარა და ერთ კვირას (ერთ წელიწადს) ამის გამო იწვაო ("მას ეწვაო")."

პაპასკირი ლუკმას მუნდიშა მიზიმუანს დო თეშ ჸინტუნსია."პაპასკირი ლუკმას უკანალთან მოიზომავს და ისე ყლაპავსო."

პაპაშა მუ ჭიჭე მეიგამუ დო მუ დიდი იშენი ლახირი რენია."მღვდლისათვის რა ცოტა გირტყამს რა დიდი მაინც ნაცემი არისო."

პაპაში ჯორი არძა კარს ჩენდჷნია."მღვდლის ჯორი ყველა კართან ჩერდებაო."

პატონი ცხენც ირზენდუა დო მეჯინიბე ივარანდუა (ულასუნდუა)."ბატონი ცხენს იძლეოდაო და მეჯინიბე უარს ამბობდაო (უშლიდაო)."ბატონმა ცხენი გაუბოძა მეჯინიბე წყრებოდაო.

პირველი ბედი ბედი რე უკულიანი – გვერდი რე."პირველი ბედი ბედია შემდეგი – მონახევრე."

პირველი ლუკმა ფერი ოჭკომი მეტიქ ვარხვადასჷნი დიგორძღასიე."პირველი ლუკმა ისეთი შეჭამე მეტი რომ არ შეგხვდეს გაგაძღოსო."

პირი ქრთამით ოკო ჩერცხინუე."ჭირი ქრთამით უნდა მოიშორო."

პის უფერუანდუ დო უკახალე საფულეს უთხორუნდუა. "პირში ეფერებოდა და უკან საფლავს უთხრიდაო."

პიჩვანიში ჭკომუა კოც ვაწაწყმიდენცია უბადოში ქიმინუავა ვარა."სამარხვოს ჭამა კაცს არ წაწყმედსო უბადოს (ცუდის) გაკეთება თორემო."

პიჯითი ჯუდაშა (ჯუნაშა) გურითი ჯუდა მისხუნუნია."პირით კოცნას გულით კოცნა მირჩევნიაო."

პიჯიში გოტახუას დუდიში გოტახუა უჯგუნია.პირის გატეხას თავის გატეხა სჯობიაო.

პურასქიაში მაჭკომალი ჯირჩექ დოხვილუა."პრასის მჭამელი "ჯირჩემ" (შხამიანი მცენარე უცუნა) მოკლაო."

პუხას დიხაშ მეტი მუთუნი ვაგასწორენსია."კუზიანს მიწის მეტი არაფერი გაასწორებსო."პუხუამს საფულე გასწორენსია.პუხას საფულე თინუნსია.კუზიანს სამარე გაასწორებსო.

ჟანგი რკინას ჭკუმუნცჷ დარდი – გურცჷ.ჟანგი რკინას ჭამს დარდი – გულსაო.

ჟვაბუ ირო წყარს რე მარა სუფთა ვარენია."გომბეშო ყოველთვის წყალშია მაგრამ სუფთა არ არისო."

ჟი ცა დო თულო დიხავა."ზევით ცა და ქვევით მიწაო."

ჟიდოჟი დირძღუა." ზეზეულად გაძღაო."

ჟინოსქუა ჭკის ვაჭკომუნსია ქოშქირენს-და ჭირს ოჭკომუნსია."თავადიშვილი მჭადს არა ჭამს თუ შია ჭირსაც შეჭამსო."აზნაური მჭადს არა ჭამს მოშივდება – ჭირსაც მომჭამსო! (61)

ჟინოსქუაქ ოლაგეშ კარს მიკილუდა ხუთ მანათიშ ზარალ გაღოლე აშო მინილუდა – ვითიშია."ბატონიშვილმა ჭიშკართან თუ გაიარა ხუთი მანეთის ზარალი დაგემართება აქეთ თუ შემოვიდა – ათისაო."აზნაურის სტუმრობაო ნუ გგონია ხუმრობაო. (64)

ჟინოსქუაცალო ირჯებუნია."თავადიშვილივით იქცევაო ("გაისარჯებაო").

ჟირ დღაშ სიცოცხლეშ გურიშენი დადიაქ ჯოღორიშ ხორცი ჭკომუა."ორი დღის სიცოცხლის გულისთვის დადიანმა ძაღლის ხორცი შეჭამა."

ჟირ კუჩხის ქოთომ ხოლო გერენია."ორ ფეხზე ქათამიც დგასო."ქათამივით ორი ფეხი აბია.

ჟირ ჩიჩიექ გეგუთიშ (ბანძაშ) მინდორც ვეგინტირუა."ორი გლახაკი გეგუთის (ბანძის) მინდორზე ვერ დაეტიაო."ჟირი ჩიჩიექ ხონს ვამშენტირუა."ორი გლახა ხონში არ დაეტიაო."სამგორის მინდორზე სამი ბებერი ვერ ეტეოდაო.

ჟირ მეძუძურ-შქასია ბაღანაქ (მორდილქ) შქირენს ქემშაღურუა."ორ ძიძას შორის ბავშვი შიმშილით მოკვდაო."ჟირი ძიძეში შქას ბაღანაქ დიშქვიდუა.ჟირი მეძუძურიშ შქას ჩქიჩქჷქ ქაშაღურუა."ორ ძიძას შუა ბავშვი დაიხრჩოო." ცხრა ძიძის ხელში ყმაწვილი შიმშილით მოკვდაო.

ჟირი მასარიშა ღობერი ვემკიღობენია."ორ მესერს ღობე არ მიეღობებაო."ართი ბარჯგიშა ჭინი ვემკიღობენია."ერთ სარს წკნელი არ მიეღობებაო." ართი ბარჯგიშა ღობერი ვემკიღობენია.ართ ჯგუნჯგიშა ვემკიღობენია."ერთ სარზე ღობე არ შემოიღობებაო."ერთი ცხვარი ფარა არ არისო

ჟირი კურდღელიშ მაჭოფალც ართი ხოლო ვაჭოფენია.ჟირიში მაჭოფალც ართიქჷთი ვაჭოფუა.ჟირიში მათხოზინეს ართიქ ვაჭოფუა.ორი კურდღლის მადევარი ვერც ერთს ვერ დაიჭერსო.

ჟირი შაურიშა ყვარჷნდჷ დო მანათიში საპონც მიბონუანდუა. "ორ შაურად კოდავდა და მანეთის საპონს ხმარობდა დასაბანადო."ვირის დამკოდავს საპონი მეტი ეხარჯებოდაო.

ჟირშა ღურას ართიშა ღურა უჯგუნია."ორჯერ სიკვდილს ერთხელ სიკვდილი სჯობიაო."

რაგადი საქმეს ვახვარუნია."ლაპარაკი საქმეს არ შველისო."რაგადის ჭკუა ვაუღუნია."ლაპარაკს ჭკუა არა აქვსო."საუბარ-საუბარაო ეს დღე კი გაიპარაო.

რაშის (ცხენს) ჭკადუნდესია დო გორდიქ ხოლო კუჩხი გაფიცხინუა (გაბიძღინუა) – მა ხოლო დობჭკადითია."რაშს ჭედდნენო და ბაყაყმაც ფეხი გაიშვირა (გაბზიკა) – მეც დამჭედეთო." ბედაურებს ჭედავდნენ და ბაყაყმაც ფეხი აიშვირაო.

რგილით ბჭუნცია დო ჩხეთია."ცივიც მწვასო და ცხელიცო."

რკინა ხოლო დიშირუნია."რკინაც გაცვდებაო."ქვა რომ ქვა არის დაიჭექებს და გასკდებაო.

რუსიქ "ნიჩევო" „ნიჩევოთი" ჩხუპი წაგუა."რუსმა „ნიჩევო" „ნიჩევოთი" ომი წააგოთ."

რუსიშ ღურელს – საწებელი ირფელს ჭკომუნს აწუდგენი."რუსის მკვდარს – საწებელი ყველაფერს ჭამს რაც უნდა დაუდგა წინ."

რჩინაფაქ კოს კარიშ გინელას მაჭიშუა."სიბერემ კაცს ჭიშკართან (კარზე გადასვლის დროს) მოუსწროო."

რჩინჷს პუხუ ამონკანსია."მოხუცს ზურგი (კუზი) ამძიმებსო."

რძღელი ჸანჭიცალო რენია."მაძღარი (აბრეშემის) ჭიასავით არისო."

რჯოგჷნი ი კოჩიში ულა ჩარხი-ჩარხით ალგასჷმენია დო ჭკომუა – ჭკაპი-ჭკაპით."რომ გძულს იმ კაცის სიარული ჩარხუნად ჩაგესმის და ჭამა – ჭკაპო-ჭკაპადო."ვინც არ გიყვარს მისი სიარული ბრაგა-ბრუგია და ჭამა ხრაშა-ხრუშიო.

საბატონიში გინატაროზუ (გუნასარკა) ჟაშხა ნასადილჷშახ თუთაშხაში – თუთაშახია."შაბათის გამოდარება კვირა ნასადილევამდე ორშაბათისა – თვემდეო."

საბატონიში სიზმარი ჟეშხა ნაონდღერიშა (სადილობაშა) ეურცია. "შაბათის სიზმარი კვირას ნაშუადღევამდე (სადილობამდე) ახდებაო." კვირაძალის სიზმარი ან წუთსაო ან ცრუსაო.

საბურჭულო საარგუნოთ ვეგნართინუავა."საწალდო სანაჯახოდ არ გადააქციოთ."ფრჩხილით გასახსნელი კბილით გასახსნელად რად გავიხადო? '

სადილობაშა ბერგი პირი ნასადილს ჸვანა ხაჩქია."სადილობამდე თოხი პირე ნასადილევს ყანა თოხნეო."

სათვალე სინთეს ირზენს დო ვართ სნებასია."სათვალე სინათლეს იძლევა და არა ცოდნასო."

სალდათი აფიცერობას ღურაშა ელჷნია."ჯარისკაცი ოფიცრობას სიკვდილამდე ელისო."

სალი სალით ეშიღინენია."სოლი სოლით შეიძლება ამოიღოო."სოლი სოლს გააქვსო.

სამარეშა ენუდგჷნია ცალი კუჩხი.ცალი ფეხი სამარეში უდგასო.

სამართალი კუჩხით გილურსია."სამართალი ფეხით დადისო."ღმერთი არამზადას ურმით დასდევს მაგრამ მაინც მოეწევა ხოლმეო.

სამართალქ ქობალი ოჭკომუა.სამართალმა პური ჭამოსო.

საპონიში ბუშტიცალო რენია იში ნათქუელი."საპნის ბუშტივით არისო მისი ნათქვამი."

სარჩული უჯგუნია საპიჯეს.სარჩული სჯობს საპირესა.

საქვარი ვაიღუნდა დოხორეშა მეუა."საქმე თუ არა გაქვს სამოსახლოში წადიო." საქმე არ ჰქონდეს ხუროსა დაჯდეს და არახუნოსა.

საქონელქ ინატრუ: მისით მა ვოსქუქინი თიში ქოპუასია. "საქონელმა ინატრა: ვისაც მე შევფერი ნეტავ იმისი ვიყოო."საქონელმა თქვა: ნეტამც ისეთ პატრონს მისცა ჩემი თავი რომელსაც მოვლა შეეძლებოდესო.

საშველ-კვარზალი ვაუღუ."გამოსავალი (ხსნა) არა აქვს."

საჯოღორეთ დო საღეჯეთ გინართინუა საქმე."საძაღლედ და საღორედ გადააქციაო საქმე."საძაღლ-ღორედ გახდა საქმე."

სეითოშ დუქანი ვარენია."სეითოს დუქანი არ არისო."განა ნინიას ბაკია!

სელეგინი ვეჭვალენია."სულუგუნი არ მოიწველებაო."

სენეფს მით რჩხჷნსჷნი თის უტორხუნია.სენიში მარჩხუალს სენი უტირხუნია."ჭურჭელს (თეფშებს) ვინც რეცხავს მას უტყდებათ."

სერი ტყარიში დო აბრაგიში რენია."ღამე ტყიურისა და ყაჩაღისა არისო."

სი გიჩქჷნი იზმაქ ქაშმოჭყორდუა."შენ რომ იცი იმდენი მე უკვე დამავიწყდაო." იხ. N2 1136

სი რაგადანქ – ჯოღორი ლალუნს სქიბ ირთუ დო ცხენ იდიარს."შენ ლაპარაკობ – ძაღლი ყეფს დოლაბი ბრუნავს და ცხენი ბალახობს."

სი ვაიჩქჷნდა შხვას ქუდუჯერია."თუ შენ არ იცოდე სხვას დაუჯერეო.

სი მი რკითხენს გული მუშა რე ბაზარსია."იძენ ვინ გკითხავს ბალი რამდენად არის ბაზარშიო (რა ღირს)."შენ ვინა გკითხავს ბალი ათი შაურიაო!

სი მის იჩენენქჷნი მა ქომიწიია დო სი მუ კოჩი რექჷნი მა ქოიწიინქია."შენ ვის იცნობ მე მითხარიო და შენ რა კაცი ხარ მე გეტყვიო."

სი ოგურაფუშა მიშინი მა ნაგურეფუ აშო მიბშია."შენ რომ სასწავლად მიდიოდი მე ნასწავლი მოვდიოდი."

სი – პატონი მა – პატონი ცხენც მიქ გედგას ონანგერი?"შენ – ბატონი მე – ბატონი ცხენს ვინ დაადგას უნაგირი?"შენც ბატონი მეც ბატონი ამ ცხენს ვინღა შეკაზმავსო?

სი სქანი დუდიშო მა ჩქიმი დუდიშო."შენ – შენთვის მე – ჩემთვის.

სი ქურცუ გაჩამუნია დო მა გურცია."შენ ქუსლი გეფხანებაო და მე გულიო."

სი ქურცუ გაჭუნია დო მა გურცია."შენ ქუსლი გტკივაო და მე გულიო."

სიდინდარე დო სიღარიბე იშო-აშო გილურსუ კოს თინა გიოსქიდჷ მუთი მიშაძჷნი დუსუ."სიმდიდრე და სიღარიბე იქით-აქეთ დადის კაცს ის შერჩება რაც თავში აქვს."

სიზმარს ქოგუნია."სიზმარს ჰგავსო."სიზმარივით იცქირებაო.

სით ვარექია ბჟათ ბონილი."შენც არა ხარო რძით დაბანილი."

სითი ქულა მათი ქულა წორო გაკიბდგათი ხულა."შენც კოჭლი მეც კოჭლი ერთად დავიდგათ ქოხი."მკვდარი მკვდარს ეკიდებოდა ორივე სამარისკენ იზიდებოდაო."

სიმართლე ზღვას ქენაჸათენი იშენი ვადინუნია.სიმართლე ზღვაში რომ გადააგდო მაინც არ დაიკარგებაო.

სიმართლე ღურელს გათელენსია.სიმართლე მკვდარს გააცოცხლებსო.

სიმართლეში წოხოლე მუთუნს ვეწარინენია."სიმართლეს წინ ვერაფერი დაუდგებაო."სიმართლეშ წოხოლე გვალა ხოლო დუც დუკინანსია.სიმართლის წინ მთებიც კი თავს მოიხრიანო.

სიმდიდრე დო სიღარიბე ჯიმალეფი რენანია."სიმდიდრე და სიღარიბე ძმები არიანო."

სინდაქ თქუუა: მუთუნიში მოჯუმალა მოკოდუა მარა ცხენქ ვემკიკირუა."სიძემ თქვაო: რაიმეს წამოძღვანიება მინდოდაო მაგრამ ცხენმა არ მიმაკვრევინა (უნაგირზეო)."

სინდაშ მულას კიდალა ხოლო იძიცანსია."სიძის მოსვლისას კედელიც იცინისო."სიძე რომ სიმამრისას ჩავა ღობის სარებიც გაიხარებენო.

სინდისიერი მართუალი მუშო გოძღოძღოს დიტენცია."სინდისიერი გამყოფი თავისთვის "გოძღოძღოს" (ქათმის მკერდის მიმყოლი წვრილი ნეკნები) დაიტოვებსო."პატიოსან კაცს გაცვეთილი ჩოხა აცვიაო.

სინთე მუშოთი გოკო უთოლე რექჷდა?"სინათლე რად გინდა თუ ბრმა ხარ?"

სინჯაქ თქუა: მუანთილიშ დუი/იას მი გორუნსია ღურას ოკონ თინა თქვია ვარა.სიძემ თქვაო: სიმამრის სიკვდილს ვინ დაეძებს სიკვდილს რომ უნდა შენ ისა თქვი თორემო."

სინჯაქ მუში ბერგი მიგორუა."სიძემ თავისი თოხი მოიკითხაო."სინდაქ თქუუა: ჩქიმი ბერგი ქომუჩასჷნი ჯგჷრო ფხაჩქჷნქია."სიძემ თქვაო: ჩემი თოხი რომ მომცა კარგად ვთოხნოთ."სიძემ თქვა: ჩემი თოხი მომიტანეთო.

სისქვამას ჭკუა ვაუღუნია."სილამაზეს ჭკუა არა აქვსო."სილამაზეს რა ჭკუა აქვსო.

სიღარიბეს თოლქ დუდირთუა!"სიღარიბეს თვალი დაუდგაო."

სკამი ქუდუდგევე კუჩხის სტოლიშა ქიგლაიდვანსია."სკამი რომ დაუდგაო ფეხს მაგიდაზე შემოგიდებსო."

სკანი კილეს ქაჩამუქინი გაწყუნენია."შენს მკლავს რომ უკბენ გეტკინებაო."

სკაქ ოკო ტუტინას ოსურქ ოკო რაგადუას."ფუტკარმა უნდა იტუტინოს ქალმა უნდა ილაპარაკოს."

სოდე დიდი ირაგადენი თექი ჭიჭეთი ითქუენია."სადაც დიდი ითქმება იქ პატარას თქმაც შეიძლებაო."სადაც დიდი ამოეტევა იქ პატარაც ამოეტევაო!

სოდე დუდი ინტირენი ექ ტანი ხოლო გითინტირენია."სადაც თავი გაეტევა იქ ტანიც გაეტევაო." სადაც ყოჩის თავი გაეტევა ყოჩის ტანიც გაეტევაო.

სოდე კუჩხის გიობიჯგუანსჷნ ოდიარე ვეურსია."სადაც ფეხს დააბიჯებს ბალახი არ ამოვაო."

სოდე მეურქჷნი თექიანი ქუდი გირთვია."სადაც მიხვიდე იქაური ქუდი დაიხურეო."

სოდე მიჩამინუაფუნი თექი მიხვატუაფუნია."სადაც მოიქავება იქ მოიფხანება კიდეცო."

სოდე სქანი დიცქუენი ჩქიმი ხოლო ქოთქვია.სადაც შენი დაიკვეხო იქ ჩემიცა თქვიო.

სოდეთ შუმა რენ თექ ბუმა რე."სადაც ისმება იქ იღვრება."

სოდეთ ღობერი სუსტი რენ საქონელი თექ მინურსია (მინმურსია)."სადაც ღობე სუსტია საქონელიც იქ შედისო."ძაღლს ღობე სადაც ედაბლება იქ გადახტებაო."

სოვრე მიკივრთი თევრე იკივრთი."საითაც გავიქეცი იქით წავიქეციო"

სოიშა ღუმუს მიკოტახუნქჷნ თეიშა ქიფიქრი ღუმუშ ფასი ქჷგაფუნო კეთებული."სანამ ღომს მოატეხავ მანამდე იფიქრე ღომის ფასი (თუ) გაქვს გაკეთებული."

სოლე-სოშა სოჲშა მეხორხოშა.საიდან სადაო წმინდაო საბაო!

სონი ჩიქახე სო მიშახე."სადაური ჩიქავას ასული სად ჩამჯდარაო.სად ერეკლე სად თოროზაანთ თეკლეო.

სოურე მორთინი თეურე მეუა.საიდანაც მოსულხარ ისევ იქით წადიო.

სოფელიშ ტყურაქ სოფელიშ ხოჯ დო ურემს ვაღინუა."სოფლის ტყუილი სოფლის ხარმა და ურემმა ვერა ზიდაო."

სტუმარი ღორონთიშიენია.სტუმარი ღვთისაა.

სუმარი სუმარია დო მენძელი გერძღელია."სტუმარი სტუმარიო და მასპინძელი გამძღარიო."

სუმარი სუმარს აპატიჯენდჷ დო მენძელს ჟირხოლო ჯოგუდუა.სტუმარი სტუმარს ეპატიჟებოდა მასპინძელს ორივე სძულდაო.

სუმარიში მულა ოჯახიშა მოგება რენია."სტუმრის მოსვლა ოჯახში მოგება არისო."სტუმარი მოვა და წავა სახლსა ბარაქა დარჩება.

სუმარიში ულა გოკონიადა ორთუმელი გეგთუჸოთია."სტუმრის წასვლა თუ გინდა სასთუმალი გამოაცალეო."

სუმარქ ქობალი მიღუა დო სუმარს ვაჩესია."სტუმარმა პური მოიტანა და (თვითონ) სტუმარს არ აჭამესო."

სუმენეჩდოვითი ცოდაქიმინილს ართი მარდი გინოწონუნსია. "სამოცდაათ ცოდვაჩადენილს ერთი მადლი გადაწონისო."

სუშ კურთა დო ინა ხოლო კუნტა?!"სელის ნიფხავი და ისიც მოკლე?!"

სუჯუნა მის უტიბუნი ღუმუ თის აჸინია."სუჯუნა ვისაც შეეწევა ("გაუთბება") ღომიც მას ექნებაო ("ღომსაც ის მოიწევსო")."ჯეგე მისით უტიბუნი ღუმუ თის აჸინია.ჯეგე მიტიბუდას ვარა ღუმუ ბრელი მაჸინია.ხვამლი ვისაც სწყალობს დომიც იმას მოუვაო.

სქან გურიშენ წყარს დინოდირთუნია."შენი გულისთვის წყალში ჩადგებაო."

სქანი ანკესის ვამკვაბუნუქია."შენს ანკესზე არ წამოვეგებიო (ჩამოვეკიდებიო")."

სქანი საქონელს ვამუწყინდა ფასი ვაგაჸვენუნი თიწკჷმა აშინია."შენს საქონელს არ მოუწყინდე ფასი როცა არ გეყოლება მაშინ მიეცემაო."

სქანი უჯგუში მოჯგირე სი ნუმ გოკონია."შენზე უკეთესი მოკეთე ნუ გინდაო."

სქანი ღურელი სი ოკო თხორე."შენი მკვდარი შენ უნდა დამარხო."

სქანი ჸუდეს ფერი ოკო ვაჭკომე შხვაშ ჸუდეს ქიმიოჭიშუე დო თექ ვემლეკაკალუე."შენს სახლში ისე არ უნდა ჭამო სხვის სახლში მიუსწრო და იქ არ წაიხემსო."

სქანი "ჸუჰუ" აკა მათი ქიგემიბია."შენი "ჸუჰუ" (კვნესა) ერთი მეც დამისხიო."

სქანი შვი სქანი ჭკომი ჩქიმიშა ჯვარი დამიწერი.შენი სვი შენი ჭამე ჩემსას ჯვარი დამიწერეო.

სქანი ჩხოუ თი ფერი რე ნამუსუ პატჷნი თქუანსჷნი."შენი ძროხა იმ ფერისაა რასაც ბატონი იტყვის."ბატონმა რომ თქვას მუხას ვაშლი აბიაო შენ დაიჯერეო.

სქანი სამუ დო ჩქიმი კისერია.შენი ხმალი ჩემი კისერი.

სქანი ჯოღორქ სი გაჩასიე მის მუს უწოლენქია."შენმა ძაღლმა რომ გიკბინოს ვის რას ეტყვიო."

სქანი ბორო შხვაში ჯგირიშა გისხუნუ."შენი სულელი სხვის კარგს გირჩევნია."

სქანი გაძიცალი კიბირი ბრელი ხანი რე გეგმიბთირენია."შენი დასაცინი კბილი დიდი ხანია გამომიცვალეო."შენი სახუმარო კბილი რა ხანია მოვიცვალე.

სქანი გაჭირებამა შხვა ინაწილუე ენა ვარე კოჩანავა."შენს გაჭირვებაში სხვას მიაღებინო მონაწილეობა ეს არ არის კაცობა."

სქანი გეჩას დღას ვეგებლჷქ!"შენს გეჯაზე არასოდეს დავვარდები! (გეჩა – თევზის საჭერი მოწნული წკნელისაგან ჩაღრმავებული ფორმით, თევზი ზედ ვარდება და ვერ გადადის).

სქანი მინჯე (ქონება) სქანი დუდი რენია."შენი პატრონი (ქონება) შენი თავი არისო."

სქანი ოროშა ვეგინგასხაპენია."შენს ჩრდილს ვერ გადაახტებიო."

სქანი ოღორებელი კიბირქ დიდი ხანიე გემიოლუა."შენი მოსატყუებელი კბილი დიდი ხანია ამომივარდაო."

სქანი ოღორებელქ სო იდასია."შენი მოსატყუებელი სად წავიდესო." შენი გამზრდელი ეშმაკი ჩემი გამოზრდილიაო.

სქანიშე გეწყინებუ ვარა შხვა იშენით შხვა რენია."შენიანისგან გეწყინება თორემ სხვა მაინც სხვა არისო."

სქანიწკჷმა თუ ჭვილი ვერგჷნია."შენთან შემწვარი გოჭი არ ვარგაო."

სქანწკუმა დღას ვეგმასერუნია."შენთან არასოდეს დამიღამდებაო."

სქაში მაწონალი კითის გისირქჷნცია."თაფლის ("სკის") მწონავი თითს გაილოკავსო."ვისაც ხელი თაფლში აქვს თითსაც ის გაილოკავსო.

სქვერიშა კუჩხიქ ვაგაჭოფასჷდა თხას უჭოფია."შველს ფეხი თუ ვერ დაუჭირე თხას დაუჭირეო."

სქვერც კუდელი ეკორჩე ვადაკორდჷნია."შველს ბოლოში მოთეთრო კუდი არ დააკლდებაო."

სქიბუ დო ტკიბირიშ სიმონკა ართიანიშა ველეზჷმე."დოლაბ-საცრის სიმძიმეს ერთმანეთს ვერ გაუტოლებ."

სქიბუში დო ტკიბირიში მაღალარეფი ჟირ(ი)ხოლო ართ(ი)ნერო კუსანდესია."წისქვილის ქვის და საცერის წამღებნი ორივე ერთნაირად კვნესოდნენო."ხარგელი დო ტკიბირამი ართო მეკუსანდესია."ტვირთიანი და საცრიანი ერთნაირად მიკრუსუნებდნენო."სქიბუ მეუღუნი თით დირსანსია დო ტკიბირი მეუღუნი თითია."წისქვილის ქვა რომ მიაქვს ისიც კვნესისო (ხმამაღლა) და საცერი რომ მიაქვსო – ისიცო."გობის და საცრის მზიდავი ორივე ერთნაიტად კვნესოდაო. 1207 სქუა მოჸუნს დო ვარა ჸუნსჷნ ეფერ ოსურ ვამიყონა ვემიდინუა დუდია."შვილი რომ მოყვება ან ჰყავს ისეთი ცოლი არ მოიყვანო არ წააგო ("დაკარგო") თავიო."

სქუა ნაღურა ვაფუნი ის სქუაში ღურა მუ რენი ვოუჩქჷნია."შვილი ვისაც არ მოჰკვდომია მან შვილის სიკვდილი რა არის არ იცისო."ვისაც შვილი არ მოჰკვდომია შვილის სიკვდილს ნუ შესჩივლებო.

სქუა ნახა ვაფუნი ის სქუაში ხალა მუ რენი ვოუჩქჷნია. "შვილი ვისაც არ გაუჩენია იმან მშობიარობა რა არის არ იცისო."

სქუაში გლახას მშობელშენ თქუანა."შვილის გლახას მშობლისთვის ამბობენ (იტყვიან)."ავი შვილი დედ-მამის მაგინებელიაო.

სქუაში ლახალას დიდა ძუძუთ იგჷნანცია."შვილის ავადმყოფობას დედა ძუძუთი იგრძნობსო."

სქუაში მანგიორი სქუა ვარენია."შვილის მაგიერი შვილი არ არისო."

სქუაში ღურა მითინს ვამოჭიშაფუდასია."შვილის სიკვდილი არავის არ მოსწრებოდესო."

სქუაში ჭუა დიდასია."შვილის ტკივილი დედასო."

ტაბაჩა კასილიშა ოშქურუ ართის უკასუშა – ოშის."დატენილი დამბაჩისა ერთს ეშინია დაუტენავისა – ასს."ცარიელი თოფისა ორს ეშინია გატენილის – ერთსაო.

ტარკალე ოში კოს ვაარჩვე."ტიტველს ასი კაციც ვერ გაძარცვავს."ტიტველა კაცი ცხრათ ვერ გაცარცვესო.

ტაროზის ფარფალია ხოლო გაგთოფურინჷნსია."დარში პეპელაც კი გამოფრინდებაო."

ტაშტიქ ქუდანთხ ხმაქ გოლუა."ტაშტი დავარდა ხმა გავარდაო."ტაშტიქ ქუდოლუ დოტირხუ დო ვატირხუნი ხონარი იშენი გუტუა."ტაშტი დავარდა გატყდა თუ არ გატყდა ხმა მაინც გავარდაო ("გაუშვაო").ტაშტი გატყდაო და კი არ გატყდა ხმა გავარდაო.

ტურა ზღვას მიშმაფსუანდუა."ტურა ზღვაში შარდავდაო."

ტურა ტყაბარელქ მინორინაფილ კოს უწუა: იშენ ქოგიჯგუქია. "გატყავებულმა ტურამ ჩასიძებულ კაცს უთხრაო: მაინც გჯობივართ."

ტურა ღურუდუ დო ოქოთომეშა მეუღუდუ დუდია."ტურა კვდებოდა და საქათმისაკენ მიჰქონდა თავიო."ტურაქ ღურა დაჭყუა დო – დუდი ოქოთომეშე ქომიღოლითია."ტურა კვდებოდაო და – თავი საქათმისკენ მიყავითო."მელა კვდებოდა და თავი საქათმისკენ მიჰქონდაო.

ტურაქ შხურიშ ქვათილას ქეკადინუა."ტურა ცხვრის დუმას გადაჰყვაო."

ტყა ხუჯამი რენია."ტყე ყურიანი არისო."მინდორი თოლამი დო ტყა ჸუჯამია."მინდორი თვალიანია და ტყე – ყურიანი."ტყას ხოლო ჸუჯი ჩანსია."ტყეს ყური აბიაო."ტყუ ყურიანია მინდორი – თვალიანიო.

ტყასჷ რდი დო ტყა ვაძირიაო?!"ტყეში იყავი და ხე (ტყე) ვერ ნახეო?!დათვსა ხედავდნენ და კვალს ეძებდნენო.

ტყაში ნარდის ქოგუნია."ტყეში გაზრდილს ჰგავსო."

ტყვიას კიბირით ჭოფენსია."ტყვიას კბილით იჭერსო."

ტყურა დოხუნას ტყურა ულა უჯგუნია."ტყუილა ჯდომას ტყუილა სიარული სჯობიაო."ტყურა ჯინას ტყურა რულა უჯგუნია."ტყუილად ცდას ტყუილად რბენა სჯობიაო."ცუდად ჯდომას ცუდად შრომა სჯობიაო.

ტყურა დუს ვეფულუნსია.""ტყუილი თავს არ დამალავსო."სიცრუე დილამდეო და სიმართლე შვილიშვილამდეო.

ტყურა წყარიში კაკმა რენია."ტყუილი წყლის ნაყვა არისო."

ტყურათ გერენია ჟირ კუჩხის."ტყუილად დგას ორ ფეხზეო"

ტყურაშ მარაგადეს მართალს ხოლო ვადუჯერენანია.ტყუილის მთქმელს მართალს აღარ დაუჯერებენო.

ტყურეფითი ვიშო მიდურქი აშო ვადგართინე ვარა."ტყუილებით იქით წახვალ აქეთ ვერ დაბრუნდები თორემ."ტყუილით ქვეყანას მოივლი მაგრამ უკან ვეღარ დაბრუნდებიო.

უბადო ზოთონჯიში მაგინძა რექია."ავი ზამთარივით გრძელი ხარო."

უბადო თანაფას ხოლო უბადო იჸინია."უბადო აღდგომასაც უბადო იქნებაო."

უბადო კოჩი უბადო ოჭოფალ ცხენს გორუნსია."ავი კაცი ავ დასაჭერ ცხენს ეძებსო."

უბადო ოსურც უოსურობა უჯგუნია."ავ ცოლს უცოლობა სჯობიაო."ავი ცოლის ყოლას ავი ძაღლის ყოლა სჯობიაო

უბადო ოჭოფალი ცხენი უბადო მაჭოფალს გორუნსია.ავი დასაჭერი ცხენი ავ დამჭერს მოძებნისო. (32)

უბადო ოჭოფალი ცხენი უბადოს აკათუუ."ავი დასაჭერი ცხენი ავ ცხენებში გაერევაო."უბადო ოჭოფალი ცხენი უბადო ოჭოფალ ცხენს გორუნსია."ავი დასაჭერი ცხენი ავ დასაჭერ ცხენს ეძებსო."

უბადო შხვას ვაუსურავა."ცუდი სხვას არ უსურვოო."

უბადო ჯოღორი ვართი მუ ჭკუმუნს ღო მართი შხვას ჩანსია.ავი ძაღლი არც თვითონ ჭამს არც სხვას აჭმევსო. (45)

უბედოთ მუთუნი ვეჸინია.უბედოდ არაფერი იქნებაო.

უბედურ კოც ქუა ეკოხონას მაჭიშუანცია.უბედურ კაცს ქვა აღმართში მიეწევაო.

უბედურ სქუას უბედურ ჯოღორი ქუჯგუნია."ავ შვილს ავი ძაღლი სჯობსო."ავი შვილი დედ-მამის მაგინებელიაო

უბედურიშ ნახანდიქ ბედნიერს გიოსქიდუა."უბედურის მონაგარი ბედნიერს დარჩაო."უბედურის ნაზოგავი ბედნიერმა მოიხმარაო.

უბედურქ თანაფა ხოლო ოღეჯეს დაასერუა."უბედურმა აღდგომაც საღორეში დააღამაო."

უბედურც ჸუდეს დინახალე ოგურუანდესია დო ბედნიერი ჸუდეში ოლაფარეშე იგურუანდუა (გურაფლენდუა)."უბედურს სახლში შიგნით ასწავლიდნენო და ბედნიერი სახლის ლაფაროდან სწავლობდაო."ბრიყვს ასმენდნენ გონიერი სწავლობდაო.

უგაჯო საგაჯოთ მუშე6 გინომიშქვია (გინომრთინევა)."უჭირვებელი საჭირვებლად რად გამიხადეო."უხრიკავი საქმე სახრიკავად რად გავიხადო.

უგუნურ დიდა დო მუშას ჩქჷჩქჷ ჭიაქ დუშქვიდუა.უგუნურ დედ-მამას შვილი ჭიამ მოუკლაო.

უგურაფუ კოჩი დო ჸვერე ართიანცალი რენია."უსწავლელი კაცი და ბრმა ერთნაირი არისო."უგურაფუ ჸვერეჯგურა რენია."უსწავლელი ბრმასავით ("ბრმისნაირი") არისო."უგურაფუ კოჩი უტარო ბურჭული რენია."უსწავლელი კაცი უტარო წალდი არისო."უსწავლელი კაცი უტარო ცულიაო.

უდუდე კოს დუდიში მანგიორო ოსური გეხე დუცია."უთავო კაცს თავის ნაცვლად ცოლი აზის თავზეო."

უდუპატიჟებელი სუმარი თის ჭკომუნს მუთი მუქი მიიღუნი."დაუპატიჟებელი სტუმარი იმას შეჭამს რაც მან მოიტანა."უდროოდ მოსული სტუმარი იმას მიირთმევს რასაც თვითონ მოიტანსო.

უდუპატიჟებუ სტუმარი ჯოღორშე ვარესიენია."დაუპატიჟებელი სტუმარი ძაღლზე უარესი არისო."დაუპატიჟებელ სტუმარს აბუჩი ჰქვიაო.

უთუხელას თანაფას მალენია თუხუა."რთვა-ქსოვის ("ძახვის") უცოდინარს აღდგომას მოუნდება ("მოუვლისო") ძახვაო."უთუხელას თანაფას თუხუაქ მუშუურთუა."ზარმაც მრთველს აღდგომას მოუნდა რთვაო."უმუშერას თანაფას მურთუა ხაჩქუაქ."უმუშევარს (ზარმაცს) აღდგომას მოუნდა თოხნაო."ზარმაც მჭედელს კვირას მოუნდება მჭედლობაო.

უთქუალც ნათქუელი უჯგუნია."უთქმელს ნათქვამი სჯობიაო."უთქმელის მთქმელი თქმულმა შეჭამაო.

უიაშ გინახორას კოიაქ გიხორუა.ოიაშ ნოხორიის კოიაქ ქიგიხორუა."უიას ნასახლარზე კოია დასახლდაო."

უიმენდო ტერი ჸოფედასია."უიმედო მტერი ყოფილიყოსო."

უკანასკნელი ლუკა არძაშ უმოსი გემუან ოკო რდასია."უკანასკნელი ლუკმა ყველაზე უფრო ტკბილი უნდა იყოსო."ჯერ მწარე ჭამე მერე ტკბილიო.

უკვათირე ხამიჯგუა კოჩი რენია."ბლაგვ დანასავით კაცი არისო."

უკმელა მისჷთ ვაუძირჷნი მუ უჩქჷ სინთე მუ ღირჷნია."სიბნელე ვისაც არ უნახავს მან რა იცის სინათლე რად ღირსო."ვისაც მწარე არ უნახავს ტკბილის გემოს ვერ აფასებსო.

უკოჩობაში კოჩი რენია."უკაცობის კაცი არისო."

უკუდელე ქოთომცალო რენია."უკუდო ქათამსავით არისო."

უკუდელე ხოჯი კუდელამს ჭანდის გარაჸანდუა."უკუდო ხარი კუდიანს ბუზს უგერიებდაო."კუდა ხარი თავისთვის არ იყო სხვას ბუზებს უგერიებდაო."

ულირ დროს დღას ვამაჭიშუანქია."წასულ დროს ვერასდროს დაეწევიო."წარსულს ვეღარ მოეწევიო.

უმარდული წაქა ჭკიდიში მაჰამებელია."უმადური შრატი მჭადის მაგემრიელებელიო."

უნდებელ კოჩიშა ვართ წოხოლე აწიჸუნინე დო ვართ უკახალე ეკიჸუნინენია."უნდობ კაცს ვერც წინ გაუძღვები და ვერც უკან გაჰყვებიო."

უნჩაშ-უკლაშალა კითენს მიოხენია (მერჩქუნია). უფროსუმცროსობა თითებს ამჩნევიათ"უმცროსუფროსობა ღვთის გაჩენილიაო.

უონჯღორეს უონჯღორე მოჸენსია."უსირცხვილოს უსირცხვილო მოჰყავსო."

უოსერშე ჯოღორიცალო უძგიძგანს კიბირი.უვახშმო ძაღლივით დაუხრჭენია კბილები.

უპაპე ქიანას მელია პაპალანდუა."უმღვდლო ქვეყანაში მელია მღვდელობდაო."ნოხორის მელა გილაპარპალანდუა."ნასახლარზე მელია პარპაშობდაო."უპაპური ქეჸანას მელა გილაპარპალანც."უმღვდელო ქვეყანაში მელა დაპარპაშებდაო."უძაღლო ქვეყანაში კატებს აჩხავლებდნენო.

ურა ცხენი მართახის ვეგიშქვანსია.ურა ცხენი მათრახს არ დაიკრავსო.

ურგებელი ჯოღორი შხვაშ ყუდეს დინოლალუნსია."ურგებელი ძაღლი სხვის სახლში ყეფსო."ძაღლი შინ არ ვარგოდა სანადიროდ გარბოდაო.

ურგებელი კოჩი ჭკომუას ხოლო ურგებელი რენია."უსარგებლო კაცი ჭამის დროსაც უსარგებლო არისო."

ურგებელი მოჭვა წიწილეფსჷ ადრე დარღვანსია."ურგებელი კრუხი წიწილებს ადრე დაყრისო."

ურგებელი ღურაშა ღურელი რენია."უსარგებლო (კაცი) სიკვდილამდე მკვდარი არისო."

ურგენჯი დუდი ვამოკონია."უვარგისი (გამოუსადეგარი) თავი არ მინდაო."ჩემი უსიამოვნო მარჯვენა ხელიც არ მინდაო.

ურემ გემნირთუნ შარა უკული იძირენია.ურემქ გამნირთჷ დაო ნაურემქ უკული იძირუა."ურემი გადაბრუნდა და ნაურმალი მერე გამოჩნდაო ("ინახაო")."ურემი რომ გადაბრუნდება გზა მერე გამოჩნდებაო.

ურემ ღირწკინს ქიდიჭყანსჷნი საპონი ოკო ქუსვევე.ურემი რომ ჭრიალს დაიწყებს საპნის წასმა უნდაო.

ურემს გოსაპონანქჷნი – ვაღირწკინუნსია."ურემს რომ საპონს წაუსვან – არ იჭრიალებსო."

ურემს ოღალი გეუნჭირანსჷნი თიწკჷმა დიჭყანს ღირწკინსია."ურემს ტვირთი რომ დააწვება მაშინ დაიწყებს ჭრიჭინსო."ურემს მუჭოთ გეუნჭირანანი თეში მიოღირწკინანს."ურემს როგორც დააწვებიან ისე დაიჭრიალებს.""ურემს რომ მეტს დაუდებენ ისიც ჭრიალს დაიწყებსო.

ურემქ დიშქა ვამიიღუდა თვითონ დიშქა რე."ურემმა შეშა თუ არ მოიტანა თვითონაა შეშა."ურემქ დიშქა ქიმიღუ-და ჯგირი დო ვარდა თვითონ დიშქა რენია. "ურემმა შეშა თუ მოიტანა კარგი და თუ არა თვითონ შეშა არისო".ურემი შეშას თუ ვერ მოიტანს თვითონ ხომ შეშა არისო.

ურთას ოსოგჷთე ურთენ (იშენ ირო) ურთა იჸინია."ურთა (მთის სახელია) რაც უნდა ატრიალო (მაინც ყოველთვის) ურთა იქნებაო."

ურიას ართი დღაქ აშუუა დო თიქ ხოლო საბატჷნქ აჸუუა."ურიას ერთი დღე შეხვდა და ისიც შაბათი გამოდგაო."ურიას ერთი დღე შეხვდა ისიც შაბათიო

ურიას ქრისტიანობას არზენდესია დო მივე კითით ივარანდუა."ურიას ქრისტიანობას აძლევდნენ და ნეკა თითით უარობდაო."

ურიას ხოში უღუდუნი თიწკჷმა მანათიანი საქონელი აბაზიშა გჷმოჩუა."ურიას როცა "ხოში" ჰქონდა მანეთიანი საქონელი აბაზად გაყიდაო."

ურიაქ წყარს დიშქვიდასინი ეკი გორია."ურია წყალში რომ დაიხრჩოს აღმა ეძებეო."

ურიაქ გეღარიბუ დო ჯვეშ დავთარს აშაჯინა დუჭყუა."ურია გაღარიბდა და ძველ დავთარს ჩახედვა დაუწყოო (ძველი დავთრის ჩხრეკა დაიწყოო)."

ურიაქ თქუუა: ჩქიმი სქუას პირველო წაუგებდასია (უზარალუდასია).ურიამ თქვა: ღმერთო ჩემი შვილი პირველად აზარალეო.

ურიაქ ცხენიშე ქჷითანთხუა დო გუთუოსხაპია თქუა."ურია ცხენიდან ჩამოვარდაო და ჩამოვხტით თქვაო."მოლა ცხენიდან ჩამოვარდა მაინც უნდა ჩამოვსულიყავიო.

ურჩქენჯობაქ გეონჯღორას კითხირქ ვარია."უცოდინარობისა შეგრცხვეს კითხვისა - არაო."კითხვა აუგი არააო.

ურჩქინდი შხვაში გაჭირებას ჭკუას გიმირჩქინანსია."უცოდინარი სხვისი გაჭირვებისას ჭკუას გამოიჩენსო."

ურჩქინჯი დო უგუგებელი კოჩი ნტერიშ უმწა/იაში რენია."უცოდინარი და გაუგებელი კაცი მტერზე უმწარესი არისო."სულელი მეგობარი მტერზე უარესიაო.

ურძღაფელაქ რძღაფა ვეჩინუა."უძღომელამ ძღომა ვერ გაიგოო."

ურჯულე ირო ურჯულე იჸინია."ურჯულო მუდამ ურჯულო იქნებაო."ურჯულოს მუთუნი ვამარჯულენსია."ურჯულოს ვერაფერი მოარჯულებსო."

უსურე სუმარი კატა-პურასქიათ მუკისურესია.უსურო სუმარი კოლო პურასქიათ ისურუა ოსურქ.უწევევი სტუმარი ქალმა მწარე პრასით გაისტუმრაო.

უსქე კოჩის ქუმჭვილი ვეიწუოლუნია ხეშე."უშვილო კაცს შემწვარი ქუმელი არ (გაუვარდება) წაუვა ხელიდანო."უსქე კოჩი ღიმისქი რენია."უშვილო კაცი ძუნწიაო."უშვილო კაცი პურადძვირი რომ არ იყოს არ შეიძლებაო.

უტუში ნინა მუში ნაჭკადაში უჯგუშო ჭკირუნცია."უტუს ენა მის ნაჭელზე უფრო კარგად სჭრისო."

უფრაშ (უარესი) ვაძირენი თეში უჯგუში ვემგეონებუნია. "უარესი რომ არ ნახო ისე უკეთესი არ მოგეწონებაო."ვისაც მწარე არ უნახავს ტკბილის გემოს ვერ აფასებსო.

უქვინჯე ტომარეს მუდგა ვენარღვენი დღას ვეიფშაფუ."უძირო ტომარას რაც გინდა ჩააყარო მაინც არ გაივსება."უქვინჯე ხართა (ბუჸუნი) დღას ვეიფშინენია."უძირო ხალთა ვერასდროს გაივსებაო."

უქიმინჷნი ინა ირო იქჷნს."ვისაც გაუკეთებია ყოველთვის გააკეთებს.“

უშრომებუო ხვალე ღურუუ მურსია კოჩიშა."გარჯის გარეშე მხოლოდ სიკვდილი მოვა კაცთანო."

უშქურიში ნახოწაშა ვაღირუნია."ვაშლის ნაფცქვენად არ ღირსო."

უჩა ფერიშ ოსური გვარს გინაგვარენსია."შავი ფერის ქალი გვარს გადააგვარებსო."

უჩა ქოთომი ხოლო ჩე კვერცხის სქუნსია."შავი ქათამიც თეთრ კვერცხს დებსო."

უჩუნაფუ ღუმუ ბჩინი ვებჩინინი ვაიჩქჷდასია."მოუშუშავი ღომი რომ მაჭამე არ გეგონოს რომ ვერ მივხვდიო (ვიცანიო)."

უჩქიმეთ ჩქიმი სქუაქ ვეჸუა."უჩემოდ ჩემი შვილი არ გაჩნდაო (არ იქნაო)."

უწესო თანაფას ხოლო უწესო რენია."უწესო აღდგომასაც უწესო არისო."ავი კაცი აღდგომასაც ავიაო. (35)

უწესო ოჯახის საქონელი ხოლო უწესო რენია."უწესო ოჯახში საქონელიც უწესო არისო."

უწესო სქუაში ჸვენასია უწესო ჯოღორიში ჸვენა უჯგუნია."უწესო შვილის ყოლას უწესო ძაღლის ყოლა სჯობიაო."ავი ცოლის ყოლას ავი ძაღლის ყოლა სჯობიაო.

უჭვებუ დუდი მუშენ იბჭუავა.აუტკივარი თავი რად ავიტკიო.

უჭირო გეჭირუა."უჭირო გაიჭირვაო."გაუჭირვებლად ვინ გაიჭირვა.

უჭირო საჭირო ჩანგელიაშ კარსია."უჭირო გაჭირვება ჩანგელიას კარზეო."(გლეხმა ჩანგელიამ ენგურის ნაპირას ორაგული იპოვა და დადიანს მიართვა. დადიანი გაუჯავრდა აქამდე არ მოგქონდა ასეთი საჩუქარიო და ბეგრად დაადო ყოველ წელს ორაგულის მოტანა).

უჭკუე დიმდარს ჭკვერი ღარიბი უჯგუნია."უჭკუო მდიდარს ჭკვიანი ღარიბი სჯობიაო."

უჭკუე დო უგუნური კებურს (ყებურს) ეკიბურგონუნია."უჭკუო და უგუნური კერასთან დიდგულობსო ("დაბრაგუნობსო")."

უჭკუე დუდი კუჩხის მოსვანჯას ვემეჩანსია (ვარძენსია)."უჭკუო თავი ფეხს მოსვენებას არ მისცემსო."უჭკუო დუდი კუჩხიში მაშულადარი რე."უჭკუო თავი ფეხის დამღლელია."

უჭკუე დუს მშე ხოკუნანია."უჭკუო თავს აღმა პარსავენო."

უჭკუე კოჩის ჭირი (გაჭირება) ვედეთხიებუნია."უჭკუო კაცს პირი (გაჭირვება) არ მოშორდებაო."

უჭკუე კოჩის ჭიჭე გაკვირენსია."უჭკუო კაცს ცოტა გააკვირვესო."უჭკუო კაცს ცოტაც გაუკვირდებაო.

უჭკუეს ჭკვერული სიტყვა ვათქუენია."უჭკუო ჭკვიან სიტყვას ვერ იტყვისო."

უჭკუო კოჩი საქმეს წაჸონენსჷნი ბედ ვანობღვენია თქუანს."უჭკუო კაცი საქმეს რომ წაახდენს ბედი არ მქონიაო იტყვის."რეგვენი საქმეს წაახდენს ფათერაკს დააბრალებსო.

უხორცობაშე ჯოღორიშ ხორცი ვეჭკომენია.უხორცობის გამო ძაღლის ხორცი არავის შეუჭამიაო.

უჯგუშიში უჯგუშის ირო ძირუნქია."უკეთესის უკეთესს ყოველთვის ნახავო."

უჯოღორე ქიანას კატუს ოლალაფესია."უძაღლო ქვეყანაში კატა აყეფესო."უძაღლო ქვეყანაში კატებს აჩხავლებდნენო.

ფარა ეშმაკიში რენია."ფული ეშმაკისა არისო."

ფარა ჯოჯოხეთიში ქარც გოტახჷნცია."ფული ჯოჯოხეთის კარს გატეხავსო."ქრთამი ჯოჯოხეთს ანათებსო.

ფარა თიშა მეურს მისით უღუნია."ფული იმასთან მიდის ვისაც აქვსო."

ფარა თუდონი ღორონთი რენია."ფული მიწიერი ("ქვემოთა") ღმერთი არისო."ფული პატარა ღმერთიაო.

ფარა კირდეს დოფაჩჷნსია."ფული კლდეს დაარღვევსო."ფული კლდეს გაანგრევსო.

ფარა ლეკურცალო ჭკირჷნსია."ფული ხანჯალივით ჭრისო."ფული ამოღებული ხმალიაო.

ფარა მუჭო მურსი თეუ მეურსია."ფული როგორც მოდის ისე მიდისო."

ფარა ფარას იშინცია (აკეთენსია)."ფული ფულს იშოვისო (აკეთებსო)."

ფარა ფურჩა რენია."ფული ფუჩეჩი არისო."

ფარა ჯიბეს ვაიღუნდა ბაზარშა ვედავა."ჯიბეში ფული თუ არა გაქვს ბაზარში არ წახვიდეო."

ფარათი ირფელი ვეჸიდირენია."ფულით ყველაფრის ყიდვა არ შეიძლებაო."

ფარამ კოჩიშა კირდეს ოშქურუნია."ფულიანი კაცისა კლდეს ეშინიაო."მთამ თქვა: ფულის მეშინია ის დამანგრევსო.

ფარას კოროცხუა უჸორსია.ფულს დათვლა უყვარსო.

ფარას შური ვაუნთხანსია."ფულს სუნი არ უდისო."

ფარაშა ჭკუა ვეჸიდირენია.ფულით ჭკუას ვერ იყიდიო.

ფაფუქ მაშუუნი წიწიქ ვამაშუუ წიწიქ მაშუუნი ფაფუქ გამაშუა."ღომი რომ ვიშოვე ხორცი ვერ ვიშოვე ხორცი რომ ვიშოვე ღომი ვერ ვიშოვეო."მენახირემ თქვა: პური მაქ – გუდა არა მაქ გუდა მაქ – პური არა მაქო.

ფაცხას ღობუნდეს დო ჸუდეს ალეკეთუანდესია."ფაცხას ღობავდნენ და (ამ საქმესთან ერთად) სახლსაც აკეთებდნენო."

ფერი დაჩხირს ხე ვემეთხა რჭუნდასჷნი."ისეთ ცეცხლს ნუ მოკიდებ ხელს რომ დაგწვასო."

ფერწოს მუში ხორუა-მახორობა პუხუს მააბუნია!"ლოკოკინას თავისი სახლკარი ზურგზე ჰკიდიაო."ლოკოკინას თავისი ხოკერა ემძიმებოდა ისიც თავზე დაამტვრიესო.

ფითქი ოზეში კარიშავა დო ლატი-ფაშქინია ჸუდეში კარიშავა."ფაფა ეზოს კარამდეო და ბატიბუტი სახლის კარამდეო"მჭადი ჭამამდინაო ფაფა კარამდინაო ქერი მთამდინაო პური გადავლამდინაო.

ფრინველც ფსუალეფი ამშვენენც კოჩის გონება (სქუალეფი). "ფრინველს ფრთები ამშვენებს კაცს – გონება (შვილები).“ფრინველი ბუმბულით იცნობა კაცი - საქმითაო.

ფსკა ბრელ კოჩის მუშობას ოგურუანსია."ფუტკარი ბევრ კაცს მუშაობას ასწავლისო."

ფსუში კურთა – ინა ხოლო კუნტავა."ქვეშაფსიას საცვალი (კვართი) – ისიც მოკლეო."

ფულანდი თეში ვეჭუ რკინაში ნატახა ვარა ვადოსქჷდასიე. "ფოლადი ისე არ დაიწვება რკინის ნატეხი მაინც არ დარჩესო."არ დაილევა სახნისი არ გამოვიდეს სადგისიო. (98)

ფულირი ჭირქ კოჩი დოჸვილუა.ფულირ ჭირქ კოჩი დოჸვილუა დო გიმორჩქინელქ – ვარია."დაფარულმა ჭირმა კაცი მოკლა და გამოჩენილმა – არაო."დამალულმა ჭირმა მოკლა კაციო.

ფულუცალო ირო დიხას მითოხენია."თხუნელასავით მუდამ მიწაში ზისო."

ფუნდუკიას გახურუა დო ედუკიას უფო ქემეჩუა."ფუნდუკიას ხურვება შეეყარა და ედუკიას ოფლმა დაასხაო."

ფურინი – დიხაქ ვეშგოჭყორდას."იფრინე (მაგრამ) მიწა არ დაგავიწყდეს."

ქა ფერწოს ხოლო გეჩანს მარა ხოჯი ვარენია."რქა ლოკოკინასაც აქვს მაგრამ ხარი არ არისო."

ქვარა დუს გჷგოჭყოლიდუანსია."მუცელი თავს დაგავიწყდებსო."

ქვარაშა ვეგიჭე დო ტანისამოსიშა ქოვა."მუცელს არ დაეკერება და ტანსაცმელს კიო."

ქიანა იჭუდუა დო დაჩხირქ ვეეშუა."ქვეყანა იწვოდა და ცეცხლი ვერ იშოვესო."

ქიანა კოჩიშ სარკე რენია."ქვეყანა კაცის სარკე არისო."თუ სარკე არა გაქვს რომ ჩაიხედო ქვეყანა ხომ შენი სარკეაო.

ქიანა მითინს ვეგესქილადუნია.ქვეყანა არავის შერჩენიაო.

ქიანა ჭათ ვარე გინორთვილია (გინოფორილი).ქვეყანა ჩალით არ არის დახურულიო.

ქიგერექ-და ვადოზოჯა, ქოხექ-და გედირთია."თუ დგახარ არ დაბრძანდე, თუ ზიხარ ადექიო."

ქიგიოსხაპანქჷნი ჭკიპკიტიათ ქჷგაჩამუნია."თუ დაახტები ჭიანჭველაც გიკბენსო."

ქილორქ დუდი დიტყობუა დო კუდელი კილურჩქუდუა."ხოხობმა თავი დაიმალა და კუდი მოუჩანდაო."ხოხობმა თავი დამალა და ბოლო ზევით აიშვირაო.

ქიშმერიხეს კოპეშიაში ბედი უღუდუა."ქიშმერიას ასულს კვახის ბედი ჰქონდაო."

ქიჸანა ინწყუდუა დო ტურას დიარა უღუდუა.ქვეყანა იქცეოდა და ტურა ქორწილს ექცეოდაო.

ქოანა ჭერჭე რენია.ქვეყანა ჭრელიაო.

ქობალი მექობალეს დაჭვაფე დო ქირა მეტი ქიმეჩია."პური მეპურეს გამოაცხობინე და ქირა მეტი მიეციო."პური მეპურეს დააკვრევინე და ერთი პური მეტი მიეცი.

ქობალიში ნოტეხიქ ქუდოლასჷნი გეპოფი დო ქაჯუნია."პურის ნატეხი რომ დავარდეს აიღე და აკოცეო."

ქოთომი სქანიწკჷმა კარკალანს დო შხვას გეუდვანც კვერცხისია."ქათამი შენთან კაკანებს და სხვასთან დებს კვერცხსო."ეს ქათამი ჩვენთან კაკანებს და კვერცხს სხვასთან დებსო.

ქოთომი ხუშილს ქოძირუნსჷნი გური ერიებუნია."ქათამი დაგვილს რომ ნახავს გული ერევაო."ქოთომს ქოსილი ვამააძირე მუს გეუჩხირკუავა დო."ქათამს დაგვილი თვალის დასანახად არ უნდა რა გავჩხრიკოო."ქათამი რომ დაგვილს ნახავს გულზე შემოეყრებაო.

ქოთომიში ხორციშორო ირდიხას ოკათუნია."ქათმის ხორცივით ყველგან ურევიაო."

ქოთომს შეულებუნი კვერცხი რენია."ქათამს რომ შეუძლია კვერცხი არისო."ქათმის შესაძლო კვერცხიაო.

ქოთომქ თქუა: ხოჯი დოჸვილესჷნ მა ქიგმოჸვილესია შხური დოჸვილესჷნ მა ქიგმოჸვილესია ღეჯი დოჸვილესჷნ მა ქიგმოჸვილესია მუთუნ ვაჸვილესჷნ იშენ მა ქიგმოჸვილესია."ქათამმა თქვაო: ხარი დაკლეს მე დამაკლეს ცხვარი დაკლეს მე დამაკლეს ღორი დაკლეს მე დამაკლეს არაფერი დაკლეს მაინც მე დამაკლესო."ქათამმა თქვა: ხარი დაკლეს – ზედ წამაკლეს ცხვარი დაკლეს – ზედ წამაკლესო არა დაკლეს მაინც წამაკლესო.

ქოთომქ ხჩირკუ ჩხირკუ დო მუში ოჸვილარი (დანა) ხამუ გეითოჩხირკუა.ქათამმა ჩხრიკა ჩხრიკა და თავისი დასაკლავი დანა გამოჩხრიკაო.

„ქოიჩქჷდა" სიტყვაში კინაკასალი რენია."თუ იცი" სიტყვის შესამჭიდროვებელი არისო.""ხოლმე" და "მეთქი" კახის სიტყვის საგრძელებელიაო.

ქოიჸიდენს დო ქოთი გეგმორჩანსია."გიყიდის და კიდეც გაგყიდის."გიყიდის და გაგყიდის

ქომოლკოს დუდიშ ცქვაფა ვაუჸორსია."ვაჟკაცს თავის ქება არ უყვარსო."თავის ქება კიტრად ღირსო

ქომოლკოჩი კოს ვაჸვილუნსია."ვაჟკაცი კაცს არ მოკლავსო."

ქომოლკოჩი ყუდეს ვარენ კიდალეფი ინგარანია."მამაკაცი როცა სახლში არ არის კედლები ტირიანო."

ქომოლკოჩო გინორთელ ოსურშა გვერს ხოლო ოშქურუნია."მამაკაცად გადაქცეული ქალისა გველსაც ეშინიაო."

ქომოლს ოსურიშ სახელქ ქაშაჭყორდუა."ქმარს ცოლის სახელი დაავიწყდაო."კაცს თავისი სახელი დავიწყებიაო.

ქომონს ჸვალი ონარღუდუა დო ოსურს – დერგი."ქმარს ყველი ედარდებოდა და ცოლს – დერგი (ყველის შესანახი თიხის ქილა)."

ქომონჯი ლაშქარს ორდუ დო ჩილი ლაშქარიშ ანბეს ოხვამილუანდუა.ქმარი ლაშქარს იყო და ცოლი ამბავს უყვებოდაო.

ქომონჯქ თქუა: ოსურიშ ლახალაშა ჩქიმ ლახალა მისხუნუნია ჩქიმ ღურაშა – ოსურიშია.ქმარმა თქვაო: ცოლის ავადმყოფობას ჩემი ავადმყოფობა მირჩევნია და ჩემ სიკვდილს – ცოლის სიკვდილიო.

ქომუჩიას ქემეჩია ოკონია.მომციას მიმცია უნდაო.

ქონება დუც ვეტყობინუანცია.ქონება თავს არ დამალავსო.

ქორთუქ გეაფხაზჷდა მუთუნი აფხაზა ვემჲალენია."ქართველი თუ გააფხაზდა ვერავითარი აფხაზი ვერ შეედრებათ ("... ვერ მივა მასთანაო")".

ქორთუქ თქუუა: ჭკჷდიში ჭუალა ვამიჩქ მარა ჭვილი ჭკიდის ქიფჩინენქია."ქართველმა თქვაო: მჭადის გამოცხობა არ ვიცი მაგრამ გამომცხვარ მჭადს ვიცნობო."

ქოსაში არიკის გუნია."ქოსას ზღაპარს ჰგავსო."

ქოფთქუე – მუმა დომიღურუ ვაფთქუე – დიდავა."რომ ვთქვა – მამა მომიკვდება არა ვთქვა და – დედაო."ვთქვი – ვაია არა და ვალალაო.

ქოჩ-ქოჩით გინქ დირჩინუა."ქოჩ-ქოჩით" ხბო დაბერდაო."

ქოჩანქჷნი – ქორჩანსია."(ძროხას) თუ აჭმევ – გაჰყვესო."ღორმა თქვა: თუ შემინახავ მეც შეგინახავო.

ქრთამი ღორონს ხოლო უჸორსია."ქრთამი ღმერთთანაც ჭრისო

ქუას ქუა ქაჸათია, ქჷმოხვად-და ჯგირი ვარდა ქუა ქუას მიაძინუნია."ქვა ქვას ესროლეო, თუ მოხვდა კარგი თუ არა და ქვა ქვას მიემატებაო."

ქუაქ ძუას ვეგესქიდჷ."ქვა ქვაზე არ დარჩა."

ქუაშ მარხუალი რენია."ქვის მხვრეტელი არისო".

ქუაშე წყარს გეითიჸონანსია."ქვას წყალს გამოადენსო."რწყილს დააწვენს და აქლემს აშობინებს.

ქულა ორულშავა დო ჸვერე ოჯინუშავა."კოჭლი სარბენადაო და ბრმა სამზერადაო."ქულა – ოსხაპუშა ჸვერე – ორულუშა."კოჭლი – საცეკვაოდ ბრმა – სარბენადო."ბრმა ქორწილში გაუშვეს კოჭლი – სანადიროდაო.

ქულას ქუა ეკოხონც მაჭიშუუა."კოჭლს ქვა აღმართზე მიეწიაო."უბედურ კაცს ქვა აღმართში მიეწევაო.

ქუმუჭვილს ვამასქიდუნია."შემწვარ ქუმელს არ გაიმეტებსო."

ქუც ონჯღორეშენი გირთვანანია."ქუდს სირცხვილის გამო იხურავენო."ვაჟკაცი ქუდს სიცივისათვის კი არ ატარებს სირცხვილისათვისო.

ქჷგოკონოს ლესის კითხენანია."თუ გინდას" ავადმყოფს კითხავენო.""თუ გინდას" ავადმყოფს ჰკითხავენ.

ღალა და უღალუობა ჯიმალეფი რენია."წაღება და წაუღებლობა ძმები არიანო."

ღანდალას მუში შური ვაწუხენსია.ბაღლინჯოს თავისი სუნი არ აწუხებსო.

ღარიბ კოს ვართ გიაცადინე დო ვართ არტინენია."ღარიბი კაცი ვერც დაიცდის და ვერც გაიქცევაო."

ღარიბ კოს მუთ ქუღუნ ირფელ ჩხვინს გიოციცუნია."ღარიბ კაცს რაც აქვს ყველაფერი ცხვირზე აქვს შემოდებულიო."

ღარიბ კოჩქჷ თქუა: ფაფუ რენი ჸვალი ვარენია ჸვალი რენი – ფაფუ ვარენია. "ღარიბმა კაცმა თქვაო: ღომი როცა არის ყველი არ არის ყველი როცა არის ღომი არ არისო."

ღარიბ კოჩქ ღეს ქორას ქელაჭკომუ თულეფი."ღარიბმა კაცმა ღორს მუცელშივე შეუჭამა გოჭები."

ღარიბ ყაზახიქ თქუა: ე ზოთონჯი კუჩხუჩაფლეთ გობგერგია. გლეხმა დაიკვეხა: ზამთარი უქალამნოდ გავღლიტეო!

ღარიბი კოჩიში ღონე უღვენობა რენია."ღარიბი კაცის ძალა უქონლობააო."

ღარიბი კოჩიში ხოცჷ ქა ვეჲალენია."ღარიბი კაცის ხარს რქა არ ამოუვაო."ღარიბმა თქვა: მე რომ დალაქი ვყოფილიყავი კაცები უთავოდ დაიბადებოდნენო.

ღარიბი ნატრით ღურუნია დო მდიდარი – ჯაბით."ღარიბი ნატვრით კვდება და მდიდარი – ჯავრითა."

ღარიბი რექჷნი – ვეენარღა დიმდარი რექჷნ – ვეეფახა."ღარიბი (თუ) ხარ – არ ინაღვლო მდიდარი (თუ) ხარ – არ იზვავო."

ღეს ქამენია (პიტინე) ჯოგუდუა დო ჩხვინც ეჲალედუა (გეურჩქინდუა)."ღორს ანაგვირილა სძულდა და ცხვირწინ ხვდებოდათ (ამოუვიდაო)"რაც გეზარებოდესო ის გეძალებოდესო.

ღესია ხომა სოიშახჷ დელიებუდუნი ვოუჩქუდუა მუ ხილიდუანი. "ღორმა სანამ ხურმა არ დაელია არ იცოდა რა ხილი იყოო."

ღეც ჯოღორი მეთხოზუ მარა ღეჯი მუს მეთხოზუნია."ღორს ძაღლი მისდევს მაგრამ ღორი რას მისდევსო."მწევარი კურდღელს მისდევს კურდღელი რაღას მისდევსო.

ღეც პატი ქოცე ნიჩვის (ქურს) ქჷგაჩამუნია."ღორს პატივი რომ სცე ცხვირ-პირზე (ქუსლზე) გიკბენსო."ღეჯის მუდგა ჯგირი ღოლენი იშენი ღეჯი რენია."ღორს რაც უნდა კარგი გაუკეთო მაინც ღორი არისო."ღეს ქააჯუდე ქოგაჩამუ.ღორს რომ აკოცო გიკბენსო.

ღეჯი კოპეშიას სოთინი ვეღანცია."ღორი კვახს არსად წაიღებსო."

ღეჯი მუზმა გოკონ თიზმა ბონი იშენ ონტყოლაშეს ქენინჯირუნია."ღორი რამდენიც გინდა იმდენი დაბანე მაინც ტალახში ჩაწვებაო."ღორი რამდენიც უნდა ბანო ისევ ლაფში ჩაწვებაო.

ღეჯი ონტყოლაშეში ნტყოლუას ვემიოტენსია.ღორი ლაფში გორგას არ მოიშლისო.

ღეჯიქ ქალეფი ქოუღუდუკონი ქიანას გემნართინუანდუა.ღორს რომ რქებიც მისცა მთელ ქვეყანას გადააბრუნებსო.

ღეჯიქ დიგვანუა დო – აკა გერი ქეშმოხვამილუასია (ქომირკინუასია) – თქუა. "ღორი გასუქდაო და – ერთი მგელს შემახვედრაო (დამაჭიდაო) – თქვაო."ღორი რომ გასუქდება მგელს გაექედურებაო.

ღეჯიქ დირძღუა დო ბეჸე (როფე) ნიჩვით დუდგიმე გამნართინუა."ღორი გაძღაო და გობი დინგით თავდაღმა გადაატრიალაო."ღეჯი დირძღუნი ოჭკომალს ეკართინუანსია."ღორი რომ გაძღება საჭმელს წააქცევსო."

ღეჯიშ დუდი სტოლს ქიგლადვესია იკერკელ-იკერკელ დო იშენ ლეტას ქენოლუა.ღორის თავი მაგიდაზე დადეს იგორა-იგორა და მაინც ტალახში ჩავარდაო.

ღეჯიშ მაგორალ კოჩისია ღეჯიშ ნდღურაფი ელასიმედუა."ღორის მძებნელ კაცს ღორის ღრუტუნი მოესმოდათ."

ღეჯიშ ტის კუჩხიშა ქიგიხუნუანქჷნი დუდიშა გეშახოხუნცია.ღორის ტილი ფეხზე რომ დაისვა თავზე აგაღოღდებაო.

ღეჯიშ ქვარაშე თულეფ გიმულა დო ვართ კოჩია."ღორის მუცლიდან გოჭები გამოდიან და არა კაციო."ვირი თავის გვარ ჩოჩორს მოიგებსო.

ღეჯქ თქუუა: სქუალეფქ დჷმებადგნი უკული წკონდა წყარი ვამიშუმუნია."ღორმა თქვაო: შვილები რაც დამებადა წმინდა წყალი არ დამილევიაო."ღეჯიქ თქუა: მუთი თულეფქ ქჷმაშუნი უკული სუფთა წყარი ვამშუმუნია."ღორმა თქვაო: რაც გოჭები გამიჩნდა მერე სუფთა წყალი არ დამილევიაო."ღორმა თქვა: რაც გოჭები დავყარე წმინდა წყალი აღარ დამილევიაო.

ღვამჩაში ხატის ქოგუნია. "ღვამიჩავას ხატს ჰგავსო."ენუქას ანდერძს ჰგავსო.

ღვეზელი დო ყვარილი ჸურუს ოხიოლუდუა დო ჭკვერს ოწყინუდუა."ღვეზელი და ყვერული სულელს უხაროდა და ჭკვიანს სწყინდაო."

ღვინი ლაგვანს ხოლო სოფუნსია.ღვინო ქვევრსაც ხეთქავსო.

ღვინიშ მახინჯი თხოლოს ქიგიოჭოფესია.ღვინის ქურდი თხლეზე დაიჭირესო

ღვინქ ბოჭკა გოსოფუა დო კოჩი ვარია.ღვინომ კასრი გახეთქა კაცი – ვერათი

ღობერძგას ირო ჸურდგელი ვალახენია."ღობის ძირას კურდღელი ყოველთვის არ ზისო."

ღორონთი მუშენი ვეგიძიცანსია.ღმერთი რატო არ გაიცინებს.

ღორონთი მუში გჷნარჩქინას ლუკმას დღას გემუჸოთანცია. "ღმერთი თავის გაჩენილს არასოდეს ლუკმას არ დაუკარგავსო." ღმერთი როგორც გააჩენს კაცს ისე დაარჩენსო.

ღორონთი სამართიანი რენია."ღმერთი სამართლიანი არისო."ღმერთი კაცს არ მოატყუებს არც მოტყუვდებაო.

ღორონთი ონდღეშა თაურე იჯინენია დო ნაონდღერს – თეურეშე."ღმერთი შუადღემდე აქეთ იყურებაო და ნაშუადღევს – იქით."

ღორონთი ღუმუ რენია უღორონთეთ ქიბრგუთ დო უღუმუეთ ვებრგუთია."ღმერთი ღომია უღმერთოდ ვვარგივართ და უღომოდ კი – არაო."

ღორონთისით გაჭყორდჷ დო კოჩისითია.ღმერთსაც დაავიწყდა კაცსაცაო.

ღორონთიშა ტოტი ვემისვინენია."ღმერთს ხელს ვერ მოუსვამო."

ღორონთიში მოშქურანჯე კოჩიშა ვაგოშქურუდასია."ღმერთის მოშიში კაცისა არ გეშინოდესო."

ღორონთქ ართიშ მეტიშა ვარჸვილასია."ღმერთმა ერთზე მეტად არ მოგკლასო."ღმერთმა ცხოვრებაში ერთის მეტად ნუ მოგკლასო.

ღორონთქ თქუა: დიდა დო მუშას სქუა ჩავაბარია დო სქუაშა დიდა დო მუმაში ჩაბარებაქ გჷმოჭყორდუა."ღმერთმა თქვაო: დედ-მამას შვილი ჩავაბარე და შვილისთვის დედ-მამის ჩაბარება დამავიწყდაო."

ღორონთქ თქუა: ირფელ საქმე ჭკვერ კოჩიწკჷმა რშიბუდასია.ღმერთმა ყველაფერი საქმე ჭკვიანთან მოგცესო.

ღორონთქ მუთ შერჩუნი თის გეჯერდია."ღმერთმა რაც მოგცა იმას დასჯერდიო."

ღორონთქ ჟიშე გიმეჯინუ დო თქუთ ვო მუსხი კოჩი ქორე ჩქიმ უნელო (უნებურო) ღურელია.ღმერთმა ქვეყანაზე გადმოიხედა და – ბევრი ჩემი უნებური მკვდარი არისო.

ღორონთქ ჸუას თე საქმეში გიშულავა."ღმერთმა ქნას ამ საქმის გამოსვლაო."

ღორონთქ თიში ხანი გირსხუასია."ღმერთმა მისი ხანი გიმატოსო."

ღორონს სხაპუას ქჷდაგურუანანია."ღმერთსაც კი ცეკვას ასწავლიანო."

ღუ ინაჯინალო ვერგ ვარა გური ჯგირი უღუნია."ბუ შესახედავად არ ვარგა თორემ გული კეთილი აქვსო."

ღუბაძგარც მეტი ეხარჯებუნია."ძუნწს მეტი ეხარჯებაო."პურადძვირ კაცს ერთი პური მეტი მოსდიოდაო.

ღურა დღაშახ ირფელს მელუდავა."სიკვდილის დღემდე ყველაფერს მოელოდეო."

ღურა ირკოჩიშო ართიანჯგუა რენია."სიკვდილი ყველასათვის ერთნაირიაო."

ღურა უჯგუ გარზებას მუჟამს რექ ნარღებას."სიკვდილი სჯობს გაძლებას როცა მუდამ დარდით ხარ."

ღურა ღურას გაჩქუნია."სიკვდილი სიკვდილს გააჩნიაო."

ღურაშა ირო ჭკუაში გურაფა რენია."სიკვდილამდე ყოველთვის ჭკუის სწავლა არისო."ღურაშა გურაფა ირო რენია."სიკვდილამდე სწავლა ყოველთვის არისო."სწავლა სიბერემდეო.

ღურაშახ მუთუნქ ვაგაიკვირდასია."სიკვდილამდე არაფერი გაგიკვირდესო."

ღურაში მეტი ადრე ირფელი ჯგირიენია.ყველაფერი ადრეული სჯობია სიკვდილის მეტიო.

ღურელ ცხენიში დუს ხოლო ქაჭირხინაფუანსია."მკვდარი ცხენის თავსაც ააჭიხვინებსო."

ღურელი არძა მართალი რენია."მკვდარი ყველა მართალიაო."

ღურელი ჸუდეშა დართინესჷნი მის უძირუნია."მკვდარი რომ სახლში დააბრუნეს ვის უნახავსო."ღურელც სასაფლაშე ვადართინუანანია."მკვდარს სასაფლაოდან არ დააბრუნებენო."სასაფლაოდან მკვდარი აღარ გამობრუნდებაო.

ღურელიში ელაპონუა-დღა რენია."მკვდრის აყენება-დღე არისო."

ღურელს ოკო ვეკარაგადუევე."მკვდარს არ უნდა დააყვედროო."

ღურელს შხვაქ ოკო ვამნაღურასია."მკვდარს სხვაც არ უნდა დააკვდესო."

ღურელს ჭკომუათ უჯგუთია.„მკვდარს ჭამით ვჯობივართო.“

ღურელც ორკ დო თელცჷ ოძინჷნია."მკვდარს აკლია და ცოცხალს ჰმატიაო."მკვდრებს აკლიხარ ცოცხლებს არ არგიხარ.

ღურუ ირკოს ასწორენსია."სიკვდილი ყველას ასწორებსო."

ღურუს თოლს სინთე ვაუღუნია."სიკვდილს თვალში სინათლე არა აქვსო."

ღურუს კითხეს: მუჟამს დებადია – შუჟამს ოღურალქ დებადუნი თიწკჷმა დევბადია."სიკვდილს ჰკითხეს როდის დაიბადეო – როცა მოკვდავი დაიბადა მაშინაო."

ღურუს სამართალი ვაუღუნია."სიკვდილს სამართალი არა აქვსო."

ღურუქუ თქუუა: ართი სახელი ვეგმოდვესჷნი ეში კოჩქ ვამაჸვილუა."სიკვდილმა თქვაო: ერთი სახელი რომ არ დამარქვეს ისე კაცი ვერ მოვკალიო."სიკვდილმა თქვა: ისე ვერავინ მოვკალი რომ არას დააბრალონო.

ღურუშ წამალი ლაფარას ალაჩანს მარა კოს ვოუჩქუნია. "სიკვდილის წამალი ლაფაროშია მაგრამ კაცმა არ იცისო."

ღურუშა ხე ვეწიფორენია."სიკვდილს ხელს ვერ წააფარებო."სიკვდილს ვერ გაექცევიოo

ღურუში მეტი მუთუნი ვარკუნია."სიკვდილის მეტი არაფერი აკლიაო."

ღუს თოლი ქაჩანესია დო წარი ხოლო მიგორუა."ბუს თვალი აუხილეს და წარბიც მოითხოვაო."ბუმ თვალები მიიღო და – წარბებიც მომეცითო!

ყაზაყიში ნდობა დო თხომუში ლაკვაჩხირია."ყაზახის ნდობა და თხმელის ნაკვერცხალიო."

ყაზახიქ ხატის ქემიარჩქვანუა დო ფიციშ (ნახაფულიშ) ხოთამა დუჭყუა.გლეხი ხატს შეეჩვია და ნაფოტის სროლა დაუწყოო.

ყვარიას ხოლო მუში მართვე მოწონსია.ყვავსაც თავისი ბახალა მოსწონსო.

ყვარიაშ ბედი უღუნია."ყვავის ბედი აქვსო."

ყურდგელიში მათხოზინექ სქვერი ჭოფუა."კურდღლის მადევარმა შველი დაიჭირაო."

ყურდგელც გიოჸუცინალქ ვაშუუა."კურდღელმა ჩასაცუცქი ვერ იშოვაო."

შარა ნაშარუსია დო წყარი ნაწყარუსია.გზა ნაგზაურს წყალი ნაწყლურსო.

შარა ორთუუს გილარენი თი კოჩიში ბიძგი მუთუნც ნიშნენცია."გზაჯვარედინზე რომ დგას იმ კაცის ბიძგი რაიმეს (რაღაცას) ნიშნავსო."

შარას გილაიხვილუაფუდას თიჯგუა რენია."გზაზე გეპოვნოს (წასწყდომოდე) ისეთი არისო."

შარვალს ეშე გემგონწყუნქია."შარვალს ზევით აგხდიო."

შერი ინა ვარენია მიქით ჸვანა ორთვალს გილედუა, შერი თინა რენია მიქით თის ეამხანაგუანი."შტერი ის არ არისო ვინც ყანა სახურავზე დაიდოთ ("შემოიდოო") შტერი ის არისო ვინც მას შეუამხანაგდაო."

შიში სი ქუმოძირი დო რულას (რტინას) მა გოძირანქია."შიში შენ მაჩვენე და გაქცევას მე გიჩვენებო."შიში მიჩვენე მუხლს გიჩვენებო.

შონე მაძირაფუქ ეჭოფუა."სვანეთი მნახავმა აიღოო."

შონს ჸუჯი სო გიღუნია კითხესია დო მაჟია ხუჯიშა გინშიჭირინდუა ხე."სვანს ყური სადა გაქვსო კითხესო და მეორე ყურისკენ გადაიწვდინაო ხელი."

შონქ თქუუა: არძაქ შქას (ირკოჩქ ოშქაბანეთ) დიმჯირათია. "სვანმა თქვაო: ყველა შუაში დავწვეთო."

შორიში მოჯგირეს ბოლოში ნტერი უჯგუნია.შორეულ მოყვარეს ახლობელი მტერი გერჩიოსო.

შპიონ კოსია მახინჯი უჯგუნია."დამსმენ კაცს ქურდი სჯობიაო."

შუმილობას კოჩი მართალს თქუანსია."სიმთვრალეში კაცი მართალს (იტყვისო) ამბობსო."ღვინო კაცს სწორეს ათქმევინებსო.

შუმილს ეკოჯიკაფა გაკონია.მთვრალს წაბიძგება არ სჭირდებაო.

შუმილს ზღვა ბირგულიშა მაანჭუნია."მთვრალს ზღვა მუხლამდე სწვდებაო."

შური კიბირით უკებუნია.სული კბილით უჭირავსო.

შური მაზაკვალს ქიმეჸიდუა.ეშმაკს მიჰყიდა სული.

შური მეუბარენ ეკირთუნია."სული რომ შეუბერო წაიქცევაო."

შური ტიბუ რენია."სული ტკბილია"

შურიშია რენია."სულსწრაფი (სულმოკლე) არისო."სული გვამში არ უდგება.

შქირენა იჸიინდა ქობალი ვარა ბჭკუმათია."შიმშილი თუ იქნება პური მაინც ვჭამოთო."შქირენაქ იჸუადა ელარჯი ბჭკუმათია."შიმშილობა თუ იქნა ელარჯი ვჭამოთო."შქირენა წანას ჩხვერიშ ღუმუ დო ჸვალი ხოლო იჭკომენია."შიმშილობის წელს ჩხვერის (ღომის) ღომი და ყველიც იჭმევაო."

შქირენას გიშაგორუა ვაუჩქუნია."შიმშილმა გამორჩევა არ იცისო."

შქირენს ელაჭკუმაფუ ვაკონია დო ლურს ორთუმელია.შიმშილს საწები არ უნდა და ძილს სასთუმალიო.

შხვაში გაჭირება შხვას მუ უჩქუნია."სხვისი გაჭირვება სხვამ რა იცისო."შხვაში ჭუა შხვას ვააჭუნია."სხვისი ტკივილი სხვას არ სტკივაო."

შხვაში სქუაშ მარდუალი წყარიშ მაჩხვარალი (მაკაკალი) რენია."სხვისი შვილის გამზრდელი წყლის მცეხვავი (მნაყველი) არისო."

შხვაში ფითქის ნჷმ მიშურქე კითისია."სხვის ფაფაში თითს ნუ ურევო."

შხვაში ღალატით დუსჷ ღალატენქია."სხვისი ღალატით თავს ღალატობსო."

შხვაში ღვინი დო ქობალით (სანთელი დო საკმელით) ჩქიმი ღურელი ვოჩხონევა."სხვისი პურ-მარილით (სანთელ-საკმევლით) ჩემი მკვდარი ვაცხონეო."სხვისი პურ-მარილით ღმერთო ჩემი მკვდარი აცხონეო!

შხვაში ღურელი მეზობელს ლურენჯო მიოჩქუდუა (აძირედუა)."სხვისი მკვდარი მეზობელს მძინარედ მიაჩნდაო (ეჩვენებოდაო).მეზობელს მეზობლის მკვდარი მძინარე ეგონაო.

შხვაში წიწილენს ყვარილს მეუხუნუანა დო ვართი მუმულსია."სხვის წიწილებს ყვერულს მიუჩენენ (მიუსვამენ) და არა მამალსო."

შხვაში ჭყვიტეს ქარწყე მუშ კილაბურგონილს ვარია."სხვის ჭუჭრუტანას ხედავს თავის გამონგრეულს არაო."თავის თვალში ძელს ვერ ამჩნევს სხვისაში ბეწვსა ხედავსო."

შხვაში ჭუა შხვას ვაჭუნია."სხვისი ტკივილი სხვას არ ტკივაო."

შხვაში ხეთი ძიგირი ეფი ოსოფალი რენია."სხვისი ხელით ეკალი ადვილი მოსაგლეჯი არისო."სხვისი ხელით ჭინჭარი ადვილი მოსათხრელიაო.

შხვაში ჯგირიშა სქანი გლახა ქოისხუნუდასია."სხვის კარგს შენი ცუდი გერჩივნოსო."შხვაში ორქოსი სქანი ლინჯი უჯგუ."სხვის ოქროს საკუთარი სპილენძი სჯობია."შხვაში ხაჭაპურს ჩქიმი ჭკიდი მისხუნუნია."სხვის ხაჭაპურს ჩემი მჭადი მირჩევნია."სხვის კარებზე ნაზუქის ჭამას მირჩევნია ჩემ სახლში ნაცარი ვშუშოო.

შხვაში იმენდით შქირენული ქოდოსქიდუქია."სხვისი იმედით მშიერი დარჩებიო."

შხვაში ლაკვატა (ტახანა) ეფი (ლექინ) ოჸოთამალი რენია."სხვისი ჯოხი ადვილი სასროლი არისო."შხვაში ღურელი ადვილი ონგარალი რენია."სხვისი მკვდარი ადვილი სატირელიაო."სხვისი ჭირიო – ღობეს ჩხირიო.

შხვაში მაზირებელქ თითონ ქჷდოსქიდუა უზიარებუო."სხვისი მაზიარებელი თვითონ დარჩაო უზიარებელი."შხვაში მაზიარებელს ზიარებას ვაშუა."სხვისმა მაზიარებელმა ზიარება ვერ იშოვაო."სხვათა მაზიარებელი მოკვდა უზიარებელი.

შხვაში მაჯინეს მუში უდინუნია."სხვის შემყურეს თავისი ეკარგებაო."

შხვაში ნანძგილა ჭუბურს ჭკომუნს."სხვისი ხელით დარჩეულ წაბლსა ჭამს."

შხვაში ოსური მეტ სქვამი რენია."სხვისი ცოლი უფრო ლამაზი არისო."

შხვაში ოსურიში მენდოვა ლოგინი ვემკიკეთავა (ვემკიდგავა)."სხვისი ცოლის იმედად ლოგინი არ გაიკეთოო."სხვისი ცოლის მოიმედე ლოგინს ნუ იფართოვებო.

შხვაში ოლალჷ ეფი ეჲოჭოფალი რენია."სხვისი ტვირთი ადვილი ასაწევი არისო."

შხვაშის ქექეთ ნჷმ რაგადა სქანი გაჸუაფუ მონკა."სხვისას ადვილად (მსუბუქად) ნუ ამბობ შენი შეგექნება მძიმე."

შხური ეფას ქიჸიდეს დო ჯოღორი ვარდასია – ათმაჯინედეს."ცხვარი იაფად იყიდეს და ძაღლი არ იყოსო – ქვევიდან შეჰყურებდნენ.იმერელმა ცხვარი იყიდა და მალიმალ დუმას უსინჯავდა თხა არ გამოდგესო.

შხური შხური რენია გეჲოლ-და ფური რენია.ცხვარი ცხვარია თუ გაცხარდა – ცხარეაო.

შხური ჯოღორს ძალით ითხოზინუანსია."ცხვარი ძაღლს ძალით იდევნებსო."

შხურიში სქუა ჯოღორი დღას ვაჸოფე."ცხვარის შვილი ძაღლი არასდროს ყოფილაო."

შხურიში ქვათილას ჭიქე ტურაქ ეკადინუა."ცხვრის დუმას პატარა ტურა გადაჰყვაო."

შხურქ არძაშ წოხოლე მიოპეტელუა დო არძაშ ბოლოს გუტესია."ცხვარმა ყველაზე ადრე დაიკიკინა და ყველაზ ბოლოს გამოუშვესო."

ჩე გიოხვენჯი დო უჩა გიოხვენჯი ზაქარიაში ფონც ქორჩქინდჷნია."თეთრი და შავი საჯდომი ზაქარიას ფონში გამოჩნდებაო."ჩე მუნდი დო უჩა მუნდი ფონც იძირენია."თეთრი და შავი უკანალი ფონზე გამოჩნდებაო." თეთრი კბილი შავი კბილი სიცილის დროს გამოჩნდებაო.

ჩე კიბირს ჩე გური უჯგუნია."თეთრ კბილს თეთრი გული სჯობიაო."

ჩე ჯორს სქუა ვეუჩქინდუნია."თეთრ ჯორს შვილი არ გაუჩნდებაო."

ჩე ჯოღორი უჩა ჯოღორი – ჟირხოლო ჯოღორი რენია.თეთრი ძაღლი და შავი ძაღლი ორივე ძაღლიაო.

ჩემხეშ მუნაღელი ჩემხექ ოჭკომუა."ჩემიას ქალის მოტანილი ჩემიას ქალმავე შეჭამაო."მოსულა მოუტანია დამჯდარა შეუჭამია.

ჩექმა დო მუში ქურია."ჩექმა და მისი ქუსლით."

ჩეჯა სქვამი რე მარა მუთა მოღე რენია."ალვის ხე ლამაზია მაგრამ არაფრის მაქნისიაო."ბულბულმა კარგი გალობა იცის მაგრამ ხორცი არ უვარგაო.

ჩილი დო სქუა მორიებულსჷ ყვანა მორიებული უჯგუნია."ცოლ-შვილ მორეულს ყანა შორეულო სჯობიაო.“

ჩილი დო ქომონჯი ართიანს ვაგუნანდა ნათხირი რენია."ცოლ-ქმარი ერთმანეთს თუ არ გვანან ნათხოვარი არისო." ჩილი ქომონს ვაგუდასჷნი მუში ვეჸინია."ცოლი თუ ქმარს არა ჰგავს მისი არ იქნებაო."

ჩილი დო ქომონჯი ეშმაკიში რენია."ცოლი და ქმარი ეშმაკისა არისო."

ჩილი მარცხებულც ბურჭული ეკაჸოთესია."ცოლდაშავებულს წალდი მიაყოლესო ("მიაგდესო").

ჩიტი პუტორუაშა ვაღირუნია.ჩიტი ბდღვნად არა ღირსო.

ჩიტის ვეგიხუნუანს კარშა."ჩიტს არ დაისვამს კარზე."მამალ ყვავს თავზედ არ ისვამს.

ჩიტიშ ჸვალს ვარკენსია."ჩიტის ყველს არ აკლებსო."

ჩიჩიე ოსური კოს ადრე ორჩინუანს ჯგირი – აახალენსია."ცუდი ქალი კაცს ადრე აბერებს კარგი აახალგაზრდავებსო."

ჩიჩიე ღურუს ხოლო ვაკონია."ცუდი სიკვდილსაც არ უნდაო."

ჩიჩიეშე ჩიჩიეს (ჩიჩურს) მელუდავა."გლახისგან სიგლახეს მოელოდეო."გლახა ქალი გლახა საქმეს იქმსო.

ჩიჩიობას ჭირი ვაკონია."ცუდობას ჭირი არ უნდაო."

ჩოგანი კირზას გითმჲაძიცანდუა."ჩოგანი კირზას (ხის სპეციალური კოვზი) დასცინოდაო."

ჩოლამირი დიხას მითოძ დო ჯვარი წჷმუუშქუ."მოცლილი მიწაში დევს და თავთან ჯვარი აქვს დასობილი."მოსვენება საფლავშიაც გვეყოფაო.

ჩუთუს რჭემი აცილანდუა."ცვედანს ბალანი უშლიდათ."

ჩქიმდა ქუმურქჷნი ღვინს ყურჭუნქ სქანდა ქიმურქჷნი თოლეფს წკურუნქ.ჩვენთან მოხვალ – ღვინოს ყლურჭავ თქვენსას მოვალ – თვალებს ხუჭავო.

ჩქიმი დო "სკანი" ჯიმაწკუმა ხოლო რენია."ჩემი" და "შენი" ძმებთანაც არისო."ძმამ ძმას ანგარიში უყო ისევ ძმები იყვნენო.

ჩქიმი ქონება ჯაშა გეშმაჸუნუნია."ჩემი ავლადიდება ხეზე ამყვებაო."

ჩქიმი ძალ-ღონეს დიხას ვეშუნახუქია."ჩემს ძალ-ღონეს მიწას არ შევუნახავთ."

ჩქიმი ხე დო ბირგულს სახანდიქ მეუდინუნ რინა მუშო მოკონია."ჩემს ხელსა და მუხლს საშრომი რომ დაეკარგა სიცოცხლე რად მინდაო."

ჩქიმი დუცუ ურემიშ ბარბალიშ მეტი ირფელს გინულუაფუნია."ჩემს თავზე ურმის თვლის მეტს ყველაფერს გადაუვლიათ."წისქვილის ქვაღა არ დატრიალებულა ჩემ თავზე.

ჩქიმი თოლით ქუგოძირასია.ჩემი თვალით შეგახედაო.

ჩქიმი მახანა ქუა ვემწოძჷნია სოთინი."ჩემი ხნისა ქვა არ დევსო არსად."ჩემი ხნის ქვაც კი არაა.

ჩქიმი ნასხუნა ლებიას კაჟი ვაჸუნუნია."ჩემს დარჩეულ ლობიოს კაჟი არ გაჰყვებაო."

ჩქიმი ნაჭკადა ხატიში ამბე მა მიჩქჷნია."ჩემი მოჭედილი ხატის ამბავი ვიციო."ჩქიმი ნაჭკადა ხატის მუჭომი ნება უჩქჷნი მა მიჩქგნია."ჩემს მიერ მოჭედილმა ხატმა როგორი ვნება იცის მე ვიციო."ჩემი გაჭედილი ხატის ძალა მე ვიციო.

ჩქიმი ნინა ჩქიმი მტერი რენია."ჩემი ენა ჩემი მტერი არისო."ჩქიმი წინაქ დუდი გომისოფუა."ჩემმა ენამ თავი გამიხეთქაო." ჩქიმი ნინაქ მიმოჸოთუა."ჩემმა ენამ დამკარგაო."ჩემმა ენამ ჩემი დასაღუპავი მათქმევინაო.

ჩქიმი ოსურიშ უბედურება (ღალატი) პირველო მა გამაგონას ღორონთქია."ჩემი ცოლის უბედურება (ღალატი) პირველად მე გამაგონოს ღმერთმაო."

ჩქიმი პატონირექჷნი სიტყვაში ოხვეიანებელი რენია."ჩემი ბატონი რომ ხარ" სიტყვის გამბარაქიანებელი არისო.""არალე-თარალე" სიტყვის გასამრავლებელიაო.

ჩქინი თხალეფი ართო ვედიარსია."ჩვენი თხები ერთად ვერ ძოვენო."ჩვენი თხები თქვენ თხებთან ვერა ძოვენ.

ჩხე ბჟათ შქურინაფილქ მარწვენც ხოლო შური შეუბარუა."ცხელი რძით შეშინებულმა მაწონსაც სული შეუბერაო."ცხელი რძით გაფუფქული დოს უბერავდაო.

ჩხე გურს კოჩი მუს ვაკეთენსია."ცხელ გულზე კაცი რას არ გააკეთებსო."

ჩხვინდი ვეშადგუდასიენ თოდეფი ართიანს გემწაჸათანდესია."ცხვირი რომ არ იდგეს შუაში თვალები ერთმანეთს წამოაგდებდნენო."ჩხვინდი ვარდასჷნი თოლეფი ართიანს ოჭკუნდესია."ცხვირი რომ არ იყოს თვალები ერთმანეთს დაჭამდნენო."თვალებსშუა რომ ცხვირი არ იყოს ერთმანეთს დასჩიჩქნიდნენო.

ჩხვინდით დიხას ნთხორუნსია."ცხვირით მიწას თხრისო."

ჩხვინდიშ იშო მუთუნს ვარწყენია."ცხვირის იქით ვერაფერს ხედავსო."

ჩხირკი ღულას ვემნართინუანსია."ცხეკს მოღუნულს არ გადაატრიალებსო."

ჩხომი დუდიშე ჸორდუნია.თევზი თავიდან აყროლდებაო.

ჩხომი კუდელით ვეჭოფენია."თევზი კუდით არ დაიჭირებაო."თევზს ბოლოთი ვერ დაიჭერო.

ჩხომი ლანდღვე წყარს იჭოფუნია."თევზი მღვრიე წყალში დაიჭირებაო."ჩხომს დუდიშე (ლაყუჩით) ჭოფუნანია."თევზს თავით (ლაყუჩით) იჭერენო."მღვრიე წყალში თევზი ადვილად დაიჭირებაო.

ჩხომი ჭოფილი ვარდუ დო ჯიმუს კაკუნდესია."თევზი დაჭერილი არ იყო და მარილს ნაყავდნენო."ზეცას წერო მიფრინავდა ძირსა თლიდნენ შამფურებსა.

ჩხომს წყარს აფასენდესია."თევზს წყალში აფასებდნენო."ზღვაში თევზი ვის დაუფასებიაო.

ჩხომსჷ მუდგა ღოლუენი იშენ ვერგჷ უწყარეთჷ."თევზს რაც უნდა უყო უწყლოდ მაინც არ ვარგა."ჩიტი ოქროს გალიაში რომ ჩასვა მაინც ტყვეაო.

ჩხომქ თქუა: ნჩურუა ძალამი მიჩქუდუა მარა ანკეციქ სუა მეფსოფუა."თევზმა თქვაო: ცურვა კარგი ვიცოდითო მაგრამ ანკესმა ფრთები წამაცალაო."

ჩხომქ თქუა: ორაგადალი (ორაგადე) ბრელი მიღუ მარა პიჯი წყარით მაფუნია ეფშა.თევზმა თქვა: სათქმელი ბევრი მაქვს მაგრამ პირი წყლითა მაქვს სავსეო.

ჩხოროშა დონათენი ხოლო (იშენ) მუთუნი ვახმარუნია."ცხრაჯერ რომ მონათლო მაინც არაფერი შველისო."ცხრაჯერ მონათლულია.

ჩხოუ (ხოჯი) ჯიმუში ოჩამუშა ცხვენშა ეშმაჸუნდესია."ძროხა (ხარი) მარილის საჭმელად სხვენზე აჰყავდათო."ხარი დასაკლავად დანასთან მიჰყავდათო.

ჩხოუს ნჷგა ქიმუღესჷნი – ხოჯი ვორექია უღუ ქიმუღესჷნი – ჩხოუ ვორექია თქუუა."ძროხას ნიგა რომ მიუტანეს – ხარი ვარო უღელი რომ მიუტანეს – ძროხა ვარო თქვაო."ძროხას საწველი მიუტანეს – ხარი ვარო უღელი მიუტანეს – ძროხა ვარო.

ჩხოუს ქათ ოკირანანია დო კოჩის ნინათია."ძროხას რქით აბამენო და კაცს ენითაო."ხარს რქით დააბამენო დედაკაცს – ენითაო.

ჩხოუქ (ხოჯქ) თქუა: ოკირუ ქომიშია დო ონჯირუს მათ ქიფშინქია.ძროხამ თქვაო: დასაბმელი მიშოვე დასაწოლის მე ვიშოვიო.

ჩხოუქ ვახუნ – ვახუა, გეხუნ გინქ ვაწუა."ძროხამ რომ არ გააჩინა – არ გააჩინა რომ გააჩინა ხბომ არ მოწოვაო."

ჩხოუქ იჭვალ იჭვალ დო უკული კუჩხი მიოგ ნჷგას დო ნამუ გეჭვალესჷნი არძა ქჷდაბუ."ძროხამ მოიწველა მოიწველა მერე ფეხი მიარტყა ნიგას და რაც მოწველეს ყველა დააქცია."ფურმა იწველა იწველა ბოლოს ჰკრა წიხლი და დააქციაო.

ჩხუშ ჸიდირი მოკოდე დო ხოს ქიმვაბია."ძროხის ყიდვა მინდოდა და ხარს მივებიო."

ცა ქუდი აფუნ დო დიხა – ჩაფულა."ცა ქუდად არ მიაჩნიათ დედამიწა – ქალამნად.

ცა ჭვენდუა დო დიხა მოუმარდჷდუა."ცა წვიმდაო და მიწა არ უმადლოდაო."

ცადა ბედიში გვერდი რენია.ცდა ბედის მონახევრეაო.

ცალი კუჩხი საფულეს უღუნია.ცალი ფეხი სამარეში უდგას.

ცას ვანჭ დო დიხას ომონკჷნია."ცას ვერ სწვდება და მიწას ამძიმებსო."არც ღვთისაა არც კაცისაო.

ცას ჩიტი მეფურინუნდჷ დო თუდო წკირს თოლუნდესია.ზეცას წერო მიფრინავდა ძირსა თლიდნენ შამფურებსა.

ცაქ რყინტჷ დო ვარ დიხაქ ვეგებგია.ცამ ჩაყლაპა თუ მიწამ ვერა გაიგო-რა.

ცაშა კიბე ვემიდგენია ზღვაშა ხინჯი ვაგიდვენია დო შალვარი ეშე ვამინწყენია."ცაზე კიბე არ მიიდგმებაო ზღვაზე ხიდი არ გაიდებაო და შარვალი ზევით არ აიხდებაო."ცაშა ტკვა ვემიდგე ეშე ქურთა ვემინწყენია."ცას კიბეს ვერ მიადგამ ზევით კვართს ვერ აიხდიო."

ცაშა მართალი რენია.ცამდე მართალია.

ცაშა ტოტი ვამგასვინენია."ცას ხელს ვერ მოუსვამო."

ცაშე მურიცხი გეგმიჭანუა."ციდან ვარსკვლავი მოიხმოო."

ცაცი-ცაცით დედჷბიქ დეუხენუა."ცაცი-ცაცით დედაბერი დაორსულდაო."პწკენა-პწკენაში დედაბერი დაორსულდაო.

ციხე დინახალეშე გოტორხუნია.ციხე შიგნიდან გატყდებაო.

ციხეში კარი იშო ფართო რენია დო აშო – ინწრო."ციხის კარი იქით ფართო არისო და აქეთ – ვიწრო."

ცოდა დო მარდი კუჩხელო გილუურსია."ცოდვა და მადლი დალოცვილები დადიანო."

ცოდა დო მარდი კუჩხით (ურემით) გილურსია კუნტა კუჩხეფი ჩანა დო თიშენი იგვიანუანანია."ცოდვა და მადლი ფეხით (ურმით) დადიან მოკლე ფეხები აქვთ და იმიტომ იგვიანებენო."

ცოდა კოჩის ვადარინუანსია (ვამასვანჯუანსია).ცოდვა კაცს არ დააყენებსო.

ცოდა მინს წოხოლე ქეწაჸუნუ მინს უკახალე ქეკაჸუნუნია დო მინს ხოლო – მოთაშახია. "ცოდვა ზოგს წინ წაუძღვება ზოგს უკან მიჰყვება და ზოგს კიდევ – შვილიშვილამდეო."ცოდვა ზოგს წინ მიეწევა ზოგს უკანაო ზოგს შვილიშვილამდეო.

ცოდა უნებელი მარდი ურგებელი ვარენია."ცოდვა უვნებელი მადლი ურგებელი არ არისო."

ცოდაშ კითხირი – კვერცხიშ ჸიდირი გოჲტირხასჷნ – გვალო გიდინჷ."ცოდვის კითხვა – კვერცხის ყიდვა რომ გაგიტყდეს – მთლად დაკარგავ."

ცქვაფა ნოლიმუერც ოკონია."ქება (ტრაბახი) ბრძოლის შემდეგ უნდაო."

ცხენი გვარშე ირულენია.კვიცი გვარზე ხტისო.

ცხენი დოღურუნ უკულ ვაკო ჭკადუა."ცხენი რომ მოკვდება მერე არ უნდა დაჭედვა."

ცხენით მალუ კოს კუჩხით მალუ ალამარქაფუდუა."ცხენით მიმავალ კაცს ფეხით მიმავალი ეტოლებოდაო (მისდევდაო)."ცხენამ კოჩისი უცხენე კოჩი ელაძიცანდუა."ცხენიან კაცს უცხენო კაცი ზურგს უკან დასცინოდაო."ქვეითი ცხენოსანს დასცინოდაო.

ცხენიშა მის ვეგუხუნუნი მართი გიმანთხაფენია."ცხენზე ვინც არ შემჯდარა არ ჩამოვარდნილაო."ცხენზე ვინც შეჯდება ის გადმოვარდებაო.

ცხენიშა მუთუნქ ვაღოლუა (ვამარიებუა) დო ონანგერს ტახუნდუა.ცხენს ვერაფერი დააკლო უნაგირი დაამტვრიაო.

ცხენიში მახინჯი დო ლიშიში მახინჯი – ჟირიხოლო მახინჯი რენია."ცხენის ქურდი და ნემსის ქურდი – ორივე ქურდი არისო." აქლემის ქურდი და ნემსის ქურდი ორივე ქურდიაო.

ცხენს მუში კუჩხი ოდინუანსია."ცხენს თავისივე ფეხები ღუპავსო."ცხენს თავისი ფეხები იპარავსო.

ცხენქ სიმინდ ჭკომ ჸვანასჷნ ინა ვაბწყინებ კინმოსაქვარუნ თინა ვარავა."ცხენმა სიმინდი რომ ჭამა ყანაში ის არ მწყენია უკან რომ მომასაქმა ის თორემო."

ძალა ეკოხონს ხონჷნსია.ძალა აღმართს ხნავსო.

ძალამი წადილო ვართხუასჷ-და ეში კოს მუთუნს ნჷმ ოთხიინქია."თუ ძალიან მოწადინებულად არ გთხოვოს ისე კაცს ნურაფერს ათხოვებო."

ძალით გეხუნაფილ მოჭვას წიწილა ვეიშაჸუნინენია.ძალად დასმული კრუხი წიწილას ვერ გამოჩეკსო.

ძალო აშო მიდეღინე დო მიოჩამალო ვემიჩე."ძალით აქეთ შეიძლება წაართვა და მისაცემად (კი) ვერ მისაცემ."ძალად წართმევა გამიგონია ძალად მიცემა კი – არა.

ძაფიჯგუა გური მიღუნია."ძაფივით გული მაქვსო."

ძვალიშ მახვატალი ჯოღორი დუს იღორენსია."ძვლის მხვრელი ძაღლი თავს იტყუებსო."კაჟის მჭამელი ქათამი თავს იღორებსო.

ძვალიც ძელქ ვადელიასჷნი ეში ვაგუხჷტონუანცია კოჩი."ძვალს რბილი რომ არ დაელიოს ისე კაცი არ დაუწყებსო ხვრას."

ძიგირიში წიმნარდიქ ძიგირს ქემწოღურუა."ეკალზე გაზრდილი ეკალზე მოკვდაო."წკირის წვერზე დაბადებულს წკირის წვერზე სიკვდილი ურჩევნიაო