There are currently 71 names in this directory beginning with the letter ღ.
ღაბაჴი
თ., ფშ. (ვაჟა, „ივერია“, 1886, № 35), ჴაბაჴი გუდ. ყაბახი, თოფის სასროლი ნიშანი საზოგადოდ და კერძოდ მიცვალებულის სულის შესანდობრად დადგმული ნიშანი, რომელსაც თოფს ესვრიან ჯილდოს ასაღებად. ხევსურეთში „ღაბაჴი“ იციან ყველა რიგის გათავების შემდეგ. საღაბაჴე (როგორც მანძილი) ორასი ნაბიჯი, ორი საღაბაჴე. ჴ. ოთხასი ნაბიჯი. ნ. შაშანდობარი.
ღადა-ღუდი
მოჴ. ოღრო-ჩოღრო. ღადა-ღუდე გუდ., მთ., თ. ოღრო-ჩოღრო, აღმართ-ჩაღმართი, ძნელად სავალი, „უჴედარი“(გუდ.), კლდიანი, ღადა-ღუდა (გზა). ნ. კიბურჭიანი.
ღადუნი
(1) ფშ. (რაზ.-ჭყ.) „კატუნი, გარეული კატა“. ველის ციცა ჴ., კატუნი თ. მე ჭავჭავაძე მეგონა, ღუბელატარის ნათლული. ეგ ჭავჭავაძე არ არის, ველის ციცაა, ღადუნი (ჴ.).
ღალა
გუდ., მთ., მოჴ., ჴ., თ. რძის სიმსუქნე, ნაღები. ღალა-უყარი ყველი მთ., მოჴ. ყველი, რომელიც გაკეთებულია ნაღებ-მოუხდელი რძისგან. ღალა-ნაყარი ყველი ყველი, რომელიც გაკეთებულია ნაღებ-მოხდილი რძისგან. ღალა ნაღებია, მაგრამ არ იტყვიან ღალა მოჴადეს რძესაო (გუდამაყარში იტყვიანო), იტყვიან: ნაღები მოჴადესო. საკურთხად ნაღებს ეძახიან (გუდ.). ნ. ნადუღალი.
ღარ-ბერა
ჴ., ბერ-ღარი გუდ., მთ., ბერ-ღარა ფშ. წისქვილის ღარის მისაშველებელი ღარი. წისქვილის უკანა ღარი (გუდ., მთ.). ღარ-ბერა თ. გზაში ჩაგდებული ღარი წყლის გასაყვანად.
ღარადა
მოჴ. ასხმული კოჭები, ღარადელა ფშ., ჴ., ღარადინი ჴორ., გუდ., მთ. ძაფზე ასხმული და თავხეზე ან ჭერზე შემოხვეული კოჭები (მთ.). ფარღილი თ.
ღაჯია
ჴ. ცერზე წამოსაცმელი სამ რიგად ჩამწკრივებული წვეტებიანი საჩხუბარი რკინისა. ნ. ნახერხალა და მაღალი.
ღება
(ჴ.): მოღება (მაღება), ჩაღება და სხვ. მოტანა, ჩატანა და სხვ. მოიღა მოიტანა, გამაიღეს გამოიტანეს (ჴ. მას.).
ღელე
ფშ., გუდ., მთ. დაცემული ადგილი, დაბლობი, ვაკე (მთაში). ჩავარდნილი ადგილი (მთ.), ღელე ჴ. უღელტეხილი, ჩაწეული ადგილი მთაზე, სადაც თოვლი ადვილი გადასასვლელია.
ღვერვა, გაღვერვა
ფშ., ჴ., თ. ქერქისა ან ბალნის გართმევა, გაყვლეფა, კანის გაძრობა. ნიავის საღვერავო ჴ. საგინებელი სიტყვებია (ჴ. მას.).
ღივ-ი
ფშ. (რაზ.-ჭყ.) „ღოლო“. ღივი მოჴ., თ., ჴ. გაღვიძებული თესლის ამოღებული ყლორტი. „ღივ არეევ“ ჴ. (მიღმაჴ.) ქოოდ არ არისო“ (სრულიად არ არისო). „რომ რამე მოსთხოვო ჴევსურს, თუ არა აქვს, გეტყვის: ერთ ღივ-ჭაჭან არა მაქვს“ (ბეს.). ნ. გაღივება.
ღმრდელი, მღდელი, მღდელი
ჴ., მღდელი, ღვდელი მოჴ. თ., ღვდელი ფშ. მღვდელი. მღდლის უქმი ჴ. ერთ- ერთი თორმეტ მთავარ საეკლესიო დღესასწაულთაგანი. ნ. მღდელი.
ღო
(1) მთ., მოჴ., კნინ. ღუა ( < ღოა) ფშ., ღოლი გუდ. მარჴილის ორი ლატანი გვერდებზე, „მარჴილის ფეჴი“ გუდ., თ., მარჴილის ღო მთ.
ღო
(2), ღოლი ... ფა: „ცალ-ღო ძაბი ცალფა ძაფი. „ძაბი გააღუე“, „ძაბი გააღოლე“ – ორფად გააკეთე ძაფი. ცალ-ღოლი ცალფა. ორ-ღოლი ორფა, სამ-ღოლი სამფა. ძაბის ღოლი ძაფის წვერი. ნ. ღოლი (1).
ღობე-მძვრალია
ჩიტი მთ., ღობე-მძვრალა ფშ. ჭინჭრაქა (?). „იმას სტუმრის გულისთვი თავი გაუტეხია. სტუმარი ჰყოლია. მასულა მეზობელი და იმ სტუმრისათვი უნდა ეცა. მამრე ამდგარა და მასპინძელს უთქომ: ჩემს სტუმარს არ გაცემინებო. – არ მაცემინებო? შენ ხო აქა ხარო! და თავი გაუტეხია. მამრე მორჩენილა და სისხლისაგან თავი წითლად აქვს შეღებილი“. წიპრანიკა ჴ., ჟიჟოლია (?) მოჴ.
ღოკი
ქარ. (რაზ.-ჭყ.) „ჭირია ერთგვარი, ყელში გაუჩნდება ღორს და კამეჩს და ისე ჰკლავს“. უჩნდება საზოგადოდ ცხოველებს. ხოკი მოჴ., ღოკი თ. (ღორისა), „ხოკი კი გამიგონია ღორისა“ (მთ.).
ღოლი
(1) მოჴ., ჴ., თ.., ფშ. ... ფა, ... მაგი, ... წვერი. ნ. ღო. ბევრს ვაჟკაცს ჩამოეშალა საყაწიმონი მჴარნია, ბევრსა ქალასა ლამაზსა შვიდ-ღოლ ნაწნავი თმანია“ (მოჴ.).
ღორ-ეჩო
ჴ., ზ. ფშ. გუდ., მთ., ჴერცო თ. ხელოსნის რკინა ხონჩებისა და თეფშების გამოსაჭრელად. ღორ-ეჩო ორნაირია: ა) ერთია ხონჩებისა და თეფშების გამოსაჭრელი. მას ტარი ჴელ-ეჩოსავით აქვს. ბ) მეორეა კასრისა და სადღვებლის (ვარიას) ამოსაჭრელი. მას ტარი ზემოდან აქვს, ბარივით (გუდ.).
ღორ-ი
ფშავში: გოჭი ექვს თვემდე (გინდა მამალი, გინდ დედალი). ბურაკი წლამდე (გინდა მამალი, გინდ დედალი). შიშაქი დედალი უმზველი, კერატი დაუკოდავი. ნეზვი დედალი ღორი, ტახი მამალი დაკოდილი.
ღორეული
მთ. (ღვარეული ჭყ.) ერთი ცელის პირით მოცელილი. მჴრეული მთ., მოჴ. ერთი სრელი (სვე) განათიბი. ნამჴრევი ერთი სვე თიბვაში. ნ. ნაფთევი.
ღორთველ-ი, ღორთველა
მთ., მოჴ. თუ დაბადებისას ბავშვს ან გაჩენისას საქონელს თან არ გამოჰყვა დედანი, იტყვიან: ღორთველმა (ღორთველამ) დაიჭირაო. „ღორთველა დედაკაცსაც ჰკლავს და სუყველას, რაც მშობიარეა“ (მთ.).
ღრიანკელი, ღრიანტელი
წ. ფშ. დაღონება, შეწუხება. ღრიანკელს არ მილევს – მაღონებს, მაწუხებს, საზნევს არ მილევს, მემიზეზება. ღრია(ნ)კელი ჴ. ამრევი, ამშლელი, ხალხის შემაწუხებელი (კაცი).
ღრჭიალი
(ყ. 254, 15; 338,8 ქვ., 775, 11). ღრჭენა (კბილებისა), გააღრჭიალა (ყ. 217,6). აღრჭიალებს ჴ., თ. ნ. ხრჭიალი.
ღულ-ი, ღულა, ღულაი
„ბატარა ნამგალს ვეტყვით“ (მთ.) „ნამგალი რომ გაილევა, ნამგლის ღულიაო“ (გუდ.). „ღულაი ნამგალს ჰქვია, ბატარა ნამგალსა“ (მთ.) ღული ჴ. (მიღმა ჴ.) ნამგალი (გინდ დიდი, გინდ პატარა). ღულით მკა ფშ. (რაზ.-ჭყ.) „უსათუოდ მკა ყანისა“. კორექტურული შეცდომა მგონია, ალბათ უნდა: „უსათითოდ მკა“. (ნ. სათითე მოჴეურად). ნ. მარაგი. გავიგონე ასეთი ანეგდოტი მიღმაჴევში: „ღულჩი (ღულისოფელია ხევსურეთში) ახალზალმ თუ იძახა: ღულ დამელიავ. – თავი(ს)სახლს დაგელიასვ, თუ უთხრეს. მემრ აღარ ამბობენ ღულს ნამგლისად“ .
ღურღუჭელი
ჴ. წყალში მოხარშული სიმინდის კვერი. ღურღუჭალი თ. მოხარშული იფქლის კვერი. ნ. ატრია, გორდილა, ხამპალა.
აკაკი შანიძე, მთის კილოთა ლექსიკონი
ლექსიკონში შესულია ის სიტყვები და განმარტებები, რომელიც ავტორმა მოიპოვა 1911 და 1913 წლებში ჩატარებული მივლინებების დროს.
აკაკი შანიძე, თხზულებანი, ტ. 1, თბილისი, 1984 წ.
ელექტრო ვერსია მოამზადა მანანა ბუკიამ